Antarctica is echt anders dan alle andere plekken op aarde. Ontdek waarom met deze 10 leuke (en een beetje verrassende) feiten over Antarctica en een aantal snelle feiten om mee te beginnen.
Snelle feiten
- Antarctica is het hoogste, droogste, koudste en winderigste continent op aarde
- Antarctica beslaat 14.2 miljoen km² (5,5 miljoen vierkante mijl)
- De Antarctische ijskap is de grootste ijsopslagplaats op aarde
- Oppervlakte: 5,4 miljoen vierkante mijl (14 miljoen kilometer)
- Massa: 7.2 miljoen kubieke mijl (30 miljoen kubieke meter)
- Maximale diepte: 15.669 voet (4776 meter)
- Gemiddelde diepte: 7000 voet (2160 meter)
- Overdekt ruwweg 98% van Antarctica
- Bevat 90% van het ijs op aarde
- Bevat 70% van ’s werelds zoetwater
10 leuke weetjes over Antarctica
Antarctica herbergt het grootste deel van ’s werelds zoetwater
Een ongelooflijke 60-90% van het zoetwater van de wereld zit opgesloten in de enorme ijskap van Antarctica. De Antarctische ijskap is de grootste op aarde en bedekt een ongelooflijke 14 miljoen km² van de Antarctische bergketens, valleien en plateaus. Hierdoor is slechts 1% van Antarctica permanent ijsvrij. Sommige gebieden zijn ijsvrij in de zomer, waaronder veel van de gebieden die we bezoeken op het Antarctisch Schiereiland.
Op zijn diepst is het ijs van Antarctica 4,5 km dik – dat is de helft van de hoogte van de Mt Everest! Als het allemaal zou smelten, zou de zeespiegel wereldwijd zo’n 60 meter stijgen.
Antarctica is een woestijn
Met al dat zoete water in de ijskap, hoe kan Antarctica dan een woestijn zijn?
Als we aan woestijnen denken, denken we aan zandduinen en zinderende temperaturen, maar technisch gezien hoeft een woestijn niet heet of zanderig te zijn, het gaat meer om de hoeveelheid neerslag die het gebied ontvangt in de vorm van regen, sneeuw, mist of mist. Een woestijn is een gebied waar jaarlijks zeer weinig neerslag valt.
De gemiddelde jaarlijkse neerslag op de Zuidpool over de afgelopen 30 jaar was iets meer dan 10 mm (0,4 in). Hoewel er naar de kust toe meer neerslag valt, is het gemiddelde over het hele continent laag genoeg om Antarctica als poolwoestijn te classificeren.
Dus Antarctica mag dan bedekt zijn met ijs, het heeft een ongelofelijke 45 miljoen jaar geduurd om tot zijn huidige dikte uit te groeien, omdat er zo weinig regen valt.
Antarctica is niet alleen een van de droogste continenten op aarde, het is ook het koudste, het winderigst en het hoogst.
Antarctica was vroeger zo warm als Melbourne
Gezien het feit dat de koudste landtemperatuur ooit op Antarctica werd gemeten van -89,2°C, kan het moeilijk zijn om je Antarctica voor te stellen als een warm, gematigd paradijs. Maar Antarctica is niet altijd een ijzig land geweest, opgesloten in de greep van een enorme ijskap. In feite was Antarctica ooit bijna net zo warm als Melbourne nu is.
Onderzoekers hebben geschat dat 40-50 miljoen jaar geleden de temperaturen op Antarctica opliepen tot 17°C. Wetenschappers hebben ook fossielen gevonden die aantonen dat Antarctica ooit bedekt was met groene bossen en bewoond werd door dinosaurussen.
Het Antarctisch Schiereiland is een van de snelst opwarmende gebieden op aarde
Het Antarctisch Schiereiland warmt sneller op dan veel andere gebieden op aarde. Het is zelfs een van de snelst opwarmende gebieden op aarde. In de afgelopen 50 jaar is de gemiddelde temperatuur op het Antarctisch Schiereiland met 3°C gestegen, vijf keer zoveel als de gemiddelde stijging op aarde.
Dit heeft tot enkele veranderingen geleid, bijvoorbeeld waar en wanneer pinguïns kolonies vormen en zee-ijs wordt gevormd. Het betekent ook dat de weelderige mossen van het Antarctisch Schiereiland een iets langer groeiseizoen hebben.
Er is geen Antarctische tijdzone
De kwestie van de tijd op Antarctica is een lastige. Op de Zuidpool komen de lengtegraden, die voor de verschillende tijdzones op aarde zorgen, samen op één punt. Het grootste deel van Antarctica heeft in de zomer 6 maanden constant daglicht en in de winter 6 maanden duisternis. De tijd begint een beetje anders aan te voelen zonder de normale markeringen voor dag en nacht.
Wetenschappers die op Antarctica werken blijven over het algemeen in de tijdzone van het land waar ze vandaan komen, maar dit kan enkele problemen opleveren. Zo zijn er op het Antarctisch Schiereiland stations uit Chili, China, Rusland, het Verenigd Koninkrijk en vele andere landen. Je kunt je voorstellen dat als al deze naburige stations zich aan hun eigen tijdzone houden, het een beetje verwarrend kan worden om gegevens en middelen te delen zonder elkaar per ongeluk midden in de nacht wakker te maken!
Voor reizigers met Aurora Expeditions blijven we over het algemeen op Ushuaia-tijd – tenzij we naar de Falklandeilanden en South Georgia reizen. Dan passen we ons aan aan hun lokale tijden, die veranderen als we reizen.
Elke kant is het noorden!
Als je op de Zuidpool staat, sta je op het zuidelijkste punt van de aarde. Het maakt niet uit welke kant je opkijkt, elke richting is het noorden. Waarom spreken we dan over het Antarctisch Schiereiland als zijnde West-Antarctica, en het deel direct ten zuiden van Australië als Oost-Antarctica?
Het is gebaseerd op de nulmeridiaan, een denkbeeldige lijn die door Greenwich in het Verenigd Koninkrijk loopt op 0 graden lengtegraad. Als je op de Zuidpool staat en naar Greenwich kijkt, is alles links van je west-Antarctica en alles rechts van je oost-Antarctica.
Antarctica heeft actieve vulkanen
Antarctica heeft verschillende vulkanen en twee daarvan zijn actief. Mount Erebus, de op één na hoogste vulkaan op Antarctica, is de meest zuidelijke actieve vulkaan op aarde. Gelegen op Ross Island, dit ijs gebonden vulkaan heeft een aantal unieke kenmerken, zoals ijs fumaroles en gedraaide ijs beelden die zich vormen rond gassen die sijpelen uit openingen in de buurt van de vulkanische krater.
De eerste beklimming van Mt Erebus werd gemaakt in 1908, toen een team onder leiding van de Australische wetenschapper Edgeworth David, en met inbegrip van Douglas Mawson, voltooide een zware en zeer kille vijf dagen klim naar de dampende krater.
De tweede actieve vulkaan is op Deception Island, een vulkanische caldera in de South Shetland eilanden. Ooit was het de thuisbasis van een bloeiend walvisstation en later een wetenschappelijk station, maar na de laatste uitbarsting in 1969 werd het verlaten en vandaag is het een fascinerende plek die we bezoeken op enkele van onze Antarctische schiereiland reizen.
Er is een subglaciaal meer dat bloedrood stroomt
In 1911 werd op een afgelegen gletsjer in Oost-Antarctica een vreemd fenomeen waargenomen. Het lelieblanke ijs van de Taylor-gletsjer werd dieprood gekleurd door water dat van diep binnenin de gletsjer stroomde.
Voor vele jaren bleef de bron van de rode kleur een mysterie, maar in 2017 kondigden wetenschappers aan dat ze de oorzaak hadden ontdekt. Het water dat uit het binnenste van de gletsjer stroomde, was afkomstig uit een subglaciaal meer met veel zout en geoxideerd ijzer, en toen het in contact kwam met zuurstof roestte het ijzer, waardoor het water zijn opvallende rode tint kreeg, en zijn naam: Blood Falls.
Antarctica heeft zijn eigen verdrag
Toen de mens in 1820 voor het eerst een glimp van Antarctica opving, was het het enige continent zonder een inheemse bevolking. Al snel maakten verschillende naties aanspraak op het continent, wat tot grote spanningen leidde. Terwijl sommige landen betoogden dat Antarctica rechtmatig van hen was, waren andere het daar hartgrondig mee oneens.
Toen de spanning opliep, was iedereen het eens over de noodzaak van een vreedzame oplossing. In december 1959 ondertekenden 12 landen het Antarcticaverdrag, een nooit eerder geziene internationale overeenkomst om het continent samen te besturen als een reserve voor vrede en wetenschap. Sindsdien hebben 41 andere landen het verdrag ondertekend en nemen ze deel aan de jaarlijkse vergaderingen, waar beslissingen worden genomen over hoe de menselijke activiteit op Antarctica wordt beheerd. Alle beslissingen binnen het Antarctisch Verdragssysteem worden bij consensus genomen, met samenwerking en overeenstemming als centrale pijlers.
Heden ten dage is het Antarctisch Verdragssysteem uitgebreid met strenge richtlijnen voor commerciële visserij, verzegeling en een volledig verbod op mijnbouw en delfstofexploratie.
Diamantstof drijft in de lucht
Hoewel er weinig neerslag valt op Antarctica, zijn er meteorologische wonderen in overvloed en diamantstof is er een van!
Diamantstof bestaat uit minuscule ijskristallen die neerslaan uit vochtige lucht nabij het aardoppervlak. Het lijkt een beetje op een ijzige mist. Terwijl de ijskristallen in de lucht hangen, zorgt het zonlicht ervoor dat ze gaan fonkelen, waardoor een glinsterend effect ontstaat dat lijkt op een miljoen kleine zwevende diamanten. Diamantstof is ook verantwoordelijk voor prachtige optische verschijnselen zoals zonnehonden, halo’s en lichtzuilen.
Als 10 leuke weetjes over Antarctica gewoon niet genoeg is en je onze leuke weetjes over de Noordpool al hebt bekeken, zijn hier nog een paar voor onderweg: Wist je dat pinguïns op Antarctica leven maar niet op de Noordpool? Of dat Antarctica geen permanente menselijke bevolking heeft, maar dat je er misschien wel een zuidelijke zeeolifant tegenkomt, de grootste zeehond op aarde? Antarctica is echt een ongelooflijke plek, anders dan ergens anders op aarde.
Om meer te weten te komen over hoe u kunt deelnemen aan een Antarctica expeditie cruise of hoe je naar Antarctica te krijgen, bekijk een aantal van onze aanstaande reizen hier.
Bonus FAQs beantwoord door onze Antarctica-experts
Hoeveel diersoorten zijn er in Antarctica?
Er zijn meer dan 9000 diersoorten bekend op Antarctica, waaronder 46 vogelsoorten, 10 walvisachtigen (waaronder orka’s en bultruggen), 6 soorten zeehonden en 7 soorten Antarctische pinguïns.
Er zijn ook minstens 235 soorten in de oceanen van Antarctica, van modderwormen tot zeekomkommers, zeeslakken en zeevogels, en onderzoekers ontdekken er steeds meer. Lees meer
Hoeveel planten zijn er op Antarctica?
Er zijn geen bomen of struiken op Antarctica, en er zijn maar twee bloeiende planten: Antarctisch haargras (Deschampsia antarctica) en Antarctisch parelvederkruid (Colobanthus quitensis).
Maar er zijn meer dan 1000 soorten schimmels, 700 soorten algen en een twintigtal soorten macro-fungi. Ook zijn er op Antarctica ongeveer 100 soorten mossen, 25 soorten levermossen en 300 tot 400 soorten korstmossen te vinden. En in deze micro-bossen leven 67 soorten insecten!
Hoe groot is Antarctica?
Antarctica heeft een oppervlakte van 14,2 miljoen km². Dat is ongeveer twee keer zo groot als Australië, en groter dan de Verenigde Staten van Amerika en Mexico samen.
Hebben de vissen op Antarctica echt antivries?
Ja! Er zijn verschillende vissen in Antarctica die speciale ‘antivries’-proteïnen in hun bloed hebben om te voorkomen dat ze bevriezen in de polaire oceaan.
Terwijl zoet water bevriest bij 0ºC, kan zout water dalen tot -1,8ºC voordat het bevriest. Anti-vrieseiwitten helpen Antarctische vissen bij temperaturen onder nul om hun vriestemperatuur te verlagen, zodat ze in deze ijskoude wateren kunnen overleven.
Zwemmen er mensen op Antarctica?
Ja, er zwemmen mensen op Antarctica. Elke zomer wagen honderden dappere reizigers zich aan de poolduik*. Het Australische Antarctica Programma heeft zelfs een traditionele midwinterzwemtocht, waarbij het stationpersoneel een snelle duik neemt door een gat in het zee-ijs!
*We raden aan medisch advies in te winnen alvorens deel te nemen.
Voorwoorden van Nina Gallo, historicus van Aurora Expeditions en gecertificeerd PTGA poolgids.
Nina is aangetrokken tot de poolgebieden sinds haar eerste buitenaardse ervaring met de middernachtzon in 2002. Sindsdien heeft ze tijd doorgebracht in het verre noorden van Canada, de Himalaya, de Alpen en woestijnen in Amerika en Australië, altijd op zoek naar stille, wilde hoekjes om te verkennen. Ze voelt zich enorm bevoorrecht om naar deze plaatsen te reizen en deelt haar passies voor de natuur, menselijke verhalen en avontuur met alle prachtige mensen die ze ontmoet. Nina is de auteur van Antarctica, gepubliceerd door Australian Geographic in september 2020.