Het is moeilijk om een schepsel te bedenken dat meer ontzagwekkend is, in letterlijke zin, dan de haai. Heersers van de oceaan, sterren van blockbuster films, en onderwerpen van fascinatie voor elk weldenkend persoon die elk jaar opgewonden raakt als de Haaienweek eraan komt. Voor ons schommelen deze majestueuze beesten tussen objecten van verblindende terreur of onderwerpen van eindeloze fascinatie.

Maar hoeveel belangstelling ze ook trekken, er is veel over haaien dat de gemiddelde persoon niet weet. Die vlijmscherpe tanden verbergen een schat aan geheimen en verrassingen, en ja, we zijn op jacht gegaan naar die schat. Hier vind je de 50 meest fascinerende feiten over onze tandvrienden. Sommige zullen je vertederen, terwijl andere je zeker naar de kust zullen doen vluchten. En voor meer geheimen van de zeven zeeën, zie de 30 feiten over de wereldzeeën die je versteld zullen doen staan.

Haaien zijn zo taai dat hun embryo’s elkaar aanvallen. Het grootste embryo in een haaiennest eet zijn soortgenoten op, een daad die bekend staat als intra-uterien kannibalisme. Onderzoekers keken naar dit fenomeen bij zandtijgerhaaien en merkten op: “Hoewel 12 nestgenoten aan de reis kunnen beginnen, worden ze allemaal, op één na, verslonden door de grootste in de groep. Door deze strategie kunnen zandtijgerhaaien veel grotere baby’s krijgen bij de geboorte dan andere haaiensoorten, waardoor de kleintjes relatief veilig zijn voor andere roofdieren.” En voor meer verbazingwekkende weetjes rechtstreeks uit het dierenrijk, mag u deze 40 verbazingwekkende dierenfeiten niet missen.

Naast hun dodelijke reukzin kunnen haaien ook prooien opsporen door in te tappen op de kleine elektrische velden die andere dieren genereren met behulp van minuscule organen die de ampullae van Lorenzini worden genoemd. Deze kleine poriën, die zich in de buurt van hun neusgaten, rond hun kop en onder hun snuit bevinden, zijn een soort van tweede gezicht. De poriën staan in verbinding met lange, met gelei gevulde bollen die in verbinding staan met zenuwen onder hun vaardigheid. En voor meer manieren om je oceaankennis te maximaliseren, bekijk de 30 Redenen waarom de oceaan enger is dan de ruimte.

Hamerhaaien hebben die grappig uitziende kop niet voor niets. Hij bevat maar liefst 3.000 ampullaire poriën om elektrische velden in de oceaan op te pikken. Zoals MNN meldt: “De verhoogde gevoeligheid van de hamerhaai voor ampullen helpt hem bij het opsporen van zijn favoriete maaltje, pijlstaartroggen, die gewoonlijk onder het zand verborgen zitten.”

Een ander voordeel van de rare kop van hamerhaaien is dat ze een ongelooflijk zicht hebben. Uit een studie uit 2009 blijkt dat ze door de plaatsing van hun ogen een indrukwekkend binoculair gezichtsvermogen hebben en 360 graden kunnen zien. “De ogen van hamerhaaien staan iets naar voren gekanteld,” aldus BBC Earth, “waardoor het gezichtsveld van beide haaien elkaar aanzienlijk overlapt.”

De walvishaai is met een lengte van 2 meter serieus enorm en draagt de titel van grootste vis ter wereld. Maar in het onwaarschijnlijke geval dat u een walvishaai in het water tegenkomt, hoeft u zich geen zorgen te maken: hun hoofdmaaltijd is plankton, dat ze eten door middel van “filter feeding”, waarbij ze een enorme hoeveelheid oceaanwater opscheppen en de minuscule plantjes en diertjes eruit scheppen – het is moeilijk om daar een mens mee te vangen. En voor meer van de zeven zeeën, bekijk de 17 drijvende hotels die gewoonweg magisch zijn.

Deel vanwege het feit dat zij haaienbaby’s moeten dragen, zijn de vrouwtjes bij de meeste haaiensoorten over het algemeen groter. En voor meer leuke oceaanfeiten mag u de 33 vermiste schatten niet missen, waarvan deskundigen zeggen dat ze echt zijn.

Alles bij elkaar zijn er bijna 500 haaiensoorten, waaronder engelhaaien, goudhaaien, tapijthaaien en hondshaaien, om nog maar te zwijgen van wezelhaaien, makreelhaaien, krokodilhaaien, zebrahaaien en zelfs kattenhaaien. Ze variëren in grootte van een paar centimeter tot 40 meter lang, leven in een breed scala van habitats en beschikken over een vreemd assortiment van fysieke kenmerken.

Net toen je dacht dat het veilig was om terug het meer in te gaan… Hoewel haaien in alle oceanen van de wereld leven, zijn er ook enkele soorten bekend die in zoetwatermeren en rivieren leven. Zo komen stierhaaien voor in tropische rivieren en zijn ze geëvolueerd om tussen zout en zoet water te zwemmen. Rivierhaaien, trouw aan hun naam, zijn gevonden in rivieren in gebieden van Zuid-Azië, Nieuw-Guinea, en Australië.

Je dacht dat negen maanden lang leek, maar de doornhaai kan er twee jaar over doen om te drachtig te worden voor de bevalling, waarmee het de langste draagtijd is van alle gewervelde dieren.

De grootste haaiensoort is ook een van de meest gemoedelijke. Van walvishaaien is bekend dat ze meeliften met liftende zwemmers en boven op hen door het water cruisen. Maar zeedeskundigen waarschuwen tegen het populariseren van deze sport. “Wanneer mensen veel tijd en druk aan een vis besteden, neemt dat de slijmlaag weg en dat heeft mogelijk negatieve gevolgen voor de gezondheid van de vis,” vertelde marinebioloog Bruce Neill aan ABC News.

De kaken van de grote witte haai zijn geen lachertje. Een computermodel uit 2008 schatte dat een grote witte haai van 2 meter een kracht van bijna 4.000 pond per vierkante inch (psi) zou produceren – dat is vier keer sterker dan een tijger of leeuw, die naar schatting slechts 1.000 psi aan kracht zouden genereren. Mensen, die bijten met ongeveer 150 tot 200 psi, zijn niet eens in de running.

Hoe woest ze ook mogen zijn, de grote witte haai heeft niet de sterkste beet van de oceaan. Uit een onderzoek in Zoology – waarbij de bijtkracht van 13 verschillende haaiensoorten werd gemeten – blijkt dat een acht meter lange grote witte haai bijt met een kracht van 360 pond, maar een negen meter lange stierhaai heeft een bijtkracht van 478 pond.

“Een 18 meter lange grote witte haai bijt nog steeds krachtiger dan een stierhaai van 1 meter, alleen al vanwege zijn grootte,” vertelde de auteur van het onderzoek aan USA Today. “Maar pond-voor-pond, een stierhaai van dezelfde grootte zou een sterkere beet hebben. ”

Deel van de redenen waarom stierhaaien zo’n sterke beet hebben, is dat zij zich voeden in troebel water en hun prooi moeten vasthouden wanneer zij deze aanvallen (in tegenstelling tot die in helder water die herhaaldelijk kunnen aanvallen en weer benaderen)-vaak andere haaien aanpakken die veel groter zijn dan zij.

Grote wouwen doden niet door hun prooi in hun kaken te verpletteren, maar geven de voorkeur aan een aanvalsstijl waarbij ze hun slachtoffer verorberen en zich dan terugtrekken, waarbij ze de prooi laten doodbloeden alvorens de rest van hen op te eten. Bij een aanval op een zeeolifant bijvoorbeeld, zal een grote witte hem immobiliseren door een hap uit zijn achterste te nemen en zich dan terug te trekken, om terug te keren als hij dood is en zich niet meer zal verzetten.

In tegenstelling tot wat Jaws u wil doen geloven, is het zeer onwaarschijnlijk dat u door haaien wordt aangevallen. Net als bij vliegtuigongelukken, krijgen ze veel publiciteit als ze gebeuren. Zoals National Geographic opmerkt: “In de VS vinden jaarlijks gemiddeld slechts 19 haaienaanvallen plaats en is er één dode haaienaanval per twee jaar. Ondertussen worden in de Amerikaanse kuststaten alleen al door de bliksem meer dan 37 mensen per jaar getroffen en gedood.”

Er zijn genoeg dieren die veel gevaarlijker zijn dan haaien. Terwijl haaien gemiddeld minder dan één persoon per jaar doden in de VS en minder dan zes wereldwijd, zijn de statistieken veel enger voor wezens zoals nijlpaarden (die naar verluidt jaarlijks 2.900 mensen doden in Afrika), herten (die verantwoordelijk zijn voor de dood van gemiddeld 130 mensen per jaar, meestal als gevolg van botsingen met auto’s), en koeien (die ongeveer 22 mensen per jaar doden).

Je denkt waarschijnlijk niet dat je ooit haai hebt gegeten, maar als je in Europa hebt gereisd en een fan bent van dronken eten, is er een behoorlijke kans dat je dat wel hebt gedaan. Volgens het Monterey Bay Aquarium “is doornhaai niet in trek als voedsel in de Verenigde Staten, maar is hij wel populair op de internationale markt. Als je in Europa bijvoorbeeld ‘fish and chips’ bestelt, eet je waarschijnlijk doornhaaivlees.”

Vrouwelijke haaien gebruiken het sperma van meerdere mannetjes wanneer zij zich voortplanten, wat betekent dat de jongen die zij op hetzelfde moment ter wereld brengen slechts halfbroer of halfzus kunnen zijn. In één studie werd 36 procent van de nesten door twee mannetjes verwekt in plaats van door één.

Vrouwelijke haaien zijn zo geweldig dat ze zelfs helemaal geen man nodig hebben om zich voort te planten. Dat was althans het geval met een zebrahaai (Leonie genaamd), die vier jaar lang van haar partner werd gescheiden in een Australisch aquarium – maar op de een of andere manier toch nog drie babyhaaien ter wereld bracht in 2016. “Een mogelijkheid was dat Leonie sperma van haar ex had opgeslagen en had gebruikt om haar eitjes te bevruchten,” aldus New Scientist. “Maar genetische tests toonden aan dat de baby’s alleen DNA van hun moeder droegen, wat erop wijst dat ze via ongeslachtelijke voortplanting waren verwekt.” In een ander geval beviel een hamerhaai in een aquarium in Nebraska zonder ook maar één keer te paren.

Volgens National Geographic is van alle gedocumenteerde haaienaanvallen sinds 1580, 93 procent op mannen uitgevoerd. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat de meest voorkomende slachtoffers van haaienaanvallen surfers, zwemmers en vissers zijn, die vaker man dan vrouw zijn.

Deze haaiensoort heeft zijn bijnaam verdiend, omdat hij vrijwel alles eet waar hij zijn kaken maar op kan zetten. Onder de vreemde voorwerpen die zijn ontdekt in de maag van deze dieren: nummerplaten van bijna elke Amerikaanse staat, videocamera’s, hondenriemen, een zak geld, anticonceptiepillen, en andere haaien.

Hoewel het aantal jongen dat in een nest geboren wordt sterk varieert naargelang de soort, kunnen sommige haaien enorme nesten baren. Van de blauwe haai bijvoorbeeld is bekend dat hij 135 jongen in één worp ter wereld brengt.

Serieus. Het skelet van haaien bestaat uit puur kraakbeen en spieren. Omdat het de helft van de dichtheid van bot heeft, maakt dit de haai lichter en flexibeler, wat van pas komt als hij een prooi achtervolgt en scherpe bochten moet maken.

Tenminste, ze slapen niet zoals mensen. Omdat sommige soorten moeten blijven zwemmen om adem te halen, in plaats van in een diepe slaap te vallen, blijven haaien half bewusteloos.

Haaien zijn er al heel lang – zo’n 450 miljoen jaar, volgens wetenschappelijke schattingen. De dieren gaan terug tot het late Siluur, toen zich voor het eerst koraalriffen begonnen te vormen. “De vissen met kaken en beenderen begonnen te diversifiëren, inclusief de evolutie van een groep vissen genaamd acanthodians, of ‘stekelhaaien’,” legt de BBC uit. “Deze uitgestorven vissen leken op kleine haaien, maar hadden een variërend aantal vinnen.”

Zo enorm als sommige haaien kunnen zijn, hun voorouders zijn nog indrukwekkender. De Carcharodon megalodon bijvoorbeeld, die ongeveer 16 miljoen jaar geleden voor het eerst verscheen, werd 55 voet lang en woog maar liefst 25 ton, alvorens ongeveer 2,5 miljoen jaar geleden uit te sterven.5 miljoen jaar geleden uitstierf, waardoor het het grootste roofdier was dat ooit leefde en dolfijnen, walvissen en andere megalodons at.

Wel, privé-gedeelten. Peter Klimley, een haaienexpert aan de Universiteit van Californië in Davis, vertelde National Geographic dat: “Een grote witte haai ongeveer even groot is als de clasper, of penis, van een mannelijke Megalodon.”

De fascinatie rond deze legendarische wezens leverde Discovery Channel in 2013 wat tegengas op toen het een mockumentary uitzond met acteurs die zich voordeden als wetenschappers die de lang uitgestorven dieren bespraken alsof ze nog bestonden. Hoewel de zender een disclaimer opnam voor en na de twee uur durende special, leidde het toch tot klachten op Twitter en uit de wetenschappelijke gemeenschap die de desinformatie afkeurden, zelfs als het bedoeld was als onschuldige lol.

Hoewel het exacte aantal per soort verschilt, kunnen haaien tot 15 series tanden in elke kaak hebben, waarbij de ene rij na de andere loopt van het grootste en meest functionele vooraan naar het kleinere en minder krachtige achteraan.

De reeks tanden achter in de kaken van de haai dienen ook als vervanging voor de voorste tanden wanneer deze beschadigd zijn of verloren gaan, in wat een “lopende band des doods” zou kunnen worden genoemd (haaientanden zijn niet diep geworteld zoals menselijke tanden, waardoor dit vrij vaak voorkomt – en ook betekent dit dat de tanden bijna altijd in ongerepte staat zijn).

Omdat haaien voortdurend tanden verliezen en vervangen, zeggen deskundigen dat er triljoenen tanden over de oceaanbodem verspreid liggen, die diepzeeduikers kunnen ontdekken en er rare juwelen van kunnen maken.

Of ze nog niet genoeg tanden hadden, hebben ze ook nog “dermal denticles”, of tandachtige schubben aan hun buitenkant. Deze worden niet groter naarmate de haai ouder wordt, maar de vis krijgt er schubben bij die de gaten opvullen als dat nodig is. Elk van deze schubben is bedekt met een stof die vitrodentine wordt genoemd, vergelijkbaar met het glazuur dat onze tanden bedekt (hun eigenlijke tanden zijn in feite aangepaste versies van deze schubben).

De dwerglantaarnhaai is nauwelijks een van de woeste wezens die je je voorstelt als je het woord “haai” hoort. Dit vreemde dier, dat voorkomt aan de noordkust van Zuid-Amerika, wordt slechts 15 centimeter lang. Maar wat hij mist in grootte, maakt hij goed met andere eigenaardigheden: zijn organen zenden licht uit langs zijn buik, wat hem helpt te camoufleren in de zonnestralen die in het ondiepe water stromen waar hij leeft.

34 Grote witte haai heeft een scherpe neus voor bloed.

Het beroemde reukvermogen van de grote witte haai is afkomstig van zijn reusachtige reukorgaan, een orgaan dat in verbinding staat met zijn neusgaten en waarmee hij een prooi met een indrukwekkende gevoeligheid kan waarnemen. Maar geloof het niet als iemand je vertelt dat ze een enkele druppel bloed in de hele oceaan kunnen ruiken – ze kunnen slechts bloed detecteren tot een deel per 10 miljard (of, een druppel in een Olympisch zwembad).

Haaien zijn al behoorlijk slim nog voordat ze geboren zijn. Men heeft ontdekt dat haaienembryo’s een soortgelijke elektrische receptor gebruiken als volwassen haaien wanneer zij prooien waarnemen of roofdieren ontwijken. Toen onderzoekers een roofdier imiteerden met behulp van elektrische velden, vertraagden de embryo’s van bruinband bamboehaaien, die in een eierschaal zaten, hun kieuwbewegingen om detectie te vermijden.

Aangezien zowel mensen als haaien gewervelde kaakdieren zijn, delen we een gemeenschappelijke voorouder, die volgens Nature de Acanthodes bronni zou zijn. Wij begonnen ons meer dan 420 miljoen jaar geleden op onze eigen, zeer verschillende, evolutionaire paden te ontwikkelen, maar er blijven verbanden bestaan. Bijvoorbeeld, een analyse van de genen van de grote witte haai vond grotere gelijkenis tussen zijn genen geassocieerd met metabolisme en die van de mens dan die van de zebravis.

Terwijl megalodons al lang verdwenen zijn, is er nog een soort in omloop die al lang voor de megs leefde: de koboldhaai, een rozehuidige vis met een gek uitziende lange en platte snuit. Het dier wordt zo’n 10 tot 13 voet lang en houdt zich diep onder water op, dicht bij de oceaanbodem. Hij is zo oud, dat hij geclassificeerd is als een “levend fossiel.”

Image via Wikimedia Commons

Net zoals de ringen van een boom je vertellen hoeveel jaar hij heeft geleefd, bepalen wetenschappers de leeftijd van de meeste vissoorten meestal door de “ringen” op kleine kalkstructuren in hun oren te tellen. Maar omdat dit niet zo goed werkt bij haaien, volgens Smithsonian, “Onlangs hebben wetenschappers een nieuwe methode gebruikt om de leeftijd van haaien te bepalen: door gebruik te maken van een radiokoolstof tijdstempel gevonden in de wervels van haaien overgebleven van atoombom testen in de jaren 1950 en 1960.”

Het reukvermogen van haaien is welbekend, maar hun gehoor is minstens even indrukwekkend. Ze kunnen hun prooi tot op een afstand van 3.000 voet horen, door geluiden met een lage frequentie te horen, zoals die van het samentrekken van het spierweefsel van een worstelende vis.

40 Haaien verhitten hun ogen.

Haaien die tot de groep van de laminiden behoren (waaronder de grote witte haai, de makohaai en de haringhaai) hebben een speciaal netvlies dat hun ogen en hersenen verwarmt, waardoor ze bewegingen beter kunnen waarnemen en de resolutie van de beelden die ze zien, verbetert. Zoals WildAid uitlegt: “Voor makohaaien, die verticaal reizen en in korte tijd zeer verschillende temperaturen tegenkomen, is de vastgehouden warmte vooral belangrijk om de ogen en hersenen gestabiliseerd te houden.”

In tegenstelling tot de mens, die alleen zijn onderkaak kan bewegen, kan de haai zowel zijn boven- als onderkaak vrij bewegen en zich losmaken wanneer hij zijn prooi aanvalt, waardoor hij het onfortuinlijke dier beter kan vastgrijpen en opkauwen.

Walvishaaien zijn in wezen kogelvrij, met een huid van zes centimeter dik. Het is weliswaar niet de dikste in de dierenwereld (potvissen hebben een huid van meer dan een voet dik), maar het is taai genoeg dat het voor wetenschappers uiterst moeilijk is om een bloedmonster van het schepsel te krijgen.

Terwijl de meeste beenvissen eieren produceren die buiten het lichaam van het vrouwtje worden uitgebroed, worden haaienjongen bevrucht en komen ze uit in het lichaam van het vrouwtje, waarbij ze het lichaam van hun moeder volledig verlaten.

Die volledige vorming strekt zich uit tot de tanden van babyhaaien, waarbij haaienjongen de wereld betreden met een volledig stel tanden intact en klaar om bedreigingen af te weren – inclusief hun nestgenoten en eigen moeder.

Haaien blijven trouw aan hun wortels. Uit een 19 jaar durend onderzoek naar citroenhaaien, waarbij baby’s werden gemerkt, vrijgelaten en gevolgd, bleek dat een aantal van hen terugkeerde naar dezelfde plek waar ze jaren eerder waren geboren om daar te bevallen.

46 Haaien leggen onvoorstelbare afstanden af zonder te rusten.

Door hun ongewone slaapstijl kunnen haaien dagenlang non-stop reizen, waarbij grote witte haaien bekend staan om afstanden van 2500 mijl of meer af te leggen zonder een pauze te nemen om te rusten of te eten.

Haaien slagen erin niet te stoppen om te eten door te putten uit het vet dat is opgeslagen in hun levers (organen die maar liefst een kwart van hun lichaamsgewicht uitmaken). Onderzoekers hebben ontdekt dat de olie in de loop van de tijd consequent uitgeput raakte als ze migreerden.

Het tandachtige ontwerp van de haaischubben helpt hun lichaam te stroomlijnen en zorgt ervoor dat ze zich sneller door het water kunnen voortbewegen. Niet alleen vermindert het de weerstand, het verandert ook de stroming van het water dat hen omringt en helpt hen vooruit te komen.

Haaien hebben geen stembanden en gebruiken geen hoorbare geluiden om woede of andere emoties over te brengen. In plaats daarvan uiten ze zich lichamelijk. Haaienexpert Peter Klimley (ook bekend als Dr. Hammerhead) verklaarde tegenover NOVA: “Vrouwelijke hamerhaaien verjagen kleinere en minder sterke haaien uit het midden van scholen door een dreigement uit te voeren dat bestaat uit een omgekeerde salto en een volledige draai in duikjargon.”

Haaien hebben niet echt natuurlijke roofdieren. Hoewel orka’s, krokodillen en andere haaien soms haaien eten, “is de mens verreweg de grootste vijand van haaien”, aldus haaienbioloog Samuel Gruber. Volgens een studie uit 2006 worden er jaarlijks zo’n 73 miljoen haaien gedood door mensen. Haaien hebben dus veel meer redenen om ons te vrezen dan andersom. Mis ook de 20 bizarre zeedieren niet die eruit zien alsof ze niet echt zijn.

Om meer verbazingwekkende geheimen te ontdekken over hoe je het beste uit je leven kunt halen, klik je hier om je aan te melden voor onze GRATIS dagelijkse nieuwsbrief!