Opinion piece by Dr Theodore Karasik

De laatste keer dat een economie met een hoog risico toetrad tot de eurozone, resulteerde dat in de Griekse bailout. Maar omdat de jongste leden steeds meer eisen, onderzoekt Brussel of de uitbreiding van de eurozone kan worden voortgezet. Het probleem is dat dit niet alleen de stabiliteit van de eurozone in gevaar kan brengen, maar heel misschien ook de toekomst van de EU zelf.

Een van de laatste in de rij is Kroatië, ook het nieuwste lid van de EU. In mei 2018 verklaarde premier Andrej Plenkovic dat de euro in slechts 7 tot 8 jaar zou kunnen worden ingevoerd. Afgelopen december kondigde de gouverneur van de Kroatische Nationale Bank, Boris Vujčić, plannen aan om het proces formeel te starten door een intentieverklaring te sturen om de euro als officiële munteenheid van Kroatië in te voeren. En vorige week nog herhaalde de gouverneur van de Kroatische centrale bank, Boris Vujčić, het standpunt van Kroatië door te zeggen dat het voor Kroatië “geen zin heeft om uit de euro te blijven:’

Maar de invoering van de euro door Kroatië zou een regelrechte ramp zijn, die een land straft waarvan de rechterlijke macht lijdt onder diepgewortelde corruptie die wordt uitgebuit om de Russische invloed uit te breiden.

In 2017 ontsnapte de EU ternauwernood aan “Griekenland 2.0” in Kroatië, waar het grootste miljardenbedrijf van het land, Agrokor, een reddingsoperatie van de overheid kreeg om een ondergang af te wenden. De inkomsten van Agrokor vertegenwoordigden ongeveer 15% van het Kroatische bbp – hetzelfde percentage als de City of London vertegenwoordigt ten opzichte van het bbp van het Verenigd Koninkrijk. De ineenstorting van het bedrijf had de Kroatische economie snel kunnen verwoesten. Met ongeveer 60.000 werknemers in Zuidoost-Europa en een jaaromzet van 6,5 miljard euro had het uiteenvallen van Agrokor een domino-effect van financiële instabiliteit in de hele regio op gang kunnen brengen.

Dit is gelukkig niet gebeurd – nou ja, dankzij Poetin. De reddingsoperatie van de Kroatische regering eindigde met de toekenning aan twee door het Kremlin gesteunde banken, Sberbank en Vneshtorgbank, van een belang van 47% in Agrokor. Kortom, de deal gaf Poetin indirecte invloed op de Kroatische economie en op het grootste bedrijf in het voormalige Joegoslavië.

Kort na de reddingsoperatie maakte Gazprom gebruik van het Rusland-vriendelijke politieke klimaat door een tienjarig contract te tekenen voor de levering van 1 miljard kubieke meter (bcm) gas aan Kroatië per jaar. Kroatië had 70% van zijn gasmarkt gedekt en hoefde dus geen gas meer in te voeren. Het land werd ervan weerhouden een alternatieve door de VS en de EU gesteunde gasroute via de haven van Krk te volgen, die de steeds strengere Russische energiewurggreep op Europa had kunnen ondermijnen.

De reddingsoperatie van Agrokor zelf was doorspekt met beschuldigingen van corruptie. Volgens oppositiepartijen onthulden in 2018 uitgelekte e-mails dat hoge kabinetsministers voorkennis hadden van de financiële onregelmatigheden van het bedrijf en de reddingsoperatie van tevoren regelden om lucratieve uitbetalingen aan hun zakenvrienden in gang te zetten in het kader van corrupte consultancyovereenkomsten.

De regering ontkent dat er iets mis is, maar volgens een door de Europese Commissie gefinancierde studie van het Instituut voor Overheidsfinanciën in Zagreb is Kroatië “een vruchtbare bodem voor corruptie” als gevolg van een “chronisch inefficiënt en corrupt rechtssysteem”. Deze corruptie heeft Poetin ongetwijfeld ook op andere manieren gestimuleerd.

Terwijl de Kroatische overheidswaakhond voor corruptiebestrijding USKOK de beschuldigingen van corruptie bij Agrokor, waarbij de regering van Plenkovic betrokken is, door de vingers ziet, heeft zij ondertussen een geruchtmakende zaak tegen Zsolt Hernadi, de voorzitter van de Hongaarse nationale oliemaatschappij MOL, voortgezet – ondanks het feit dat er geen bewijs tegen hem is.

In 2013 beschuldigde de Kroatische regering Hernadi van het omkopen van voormalig premier Ivo Sanader om een deal door te drukken waarbij MOL een groot aandeel kocht in de nationale oliemaatschappij van Kroatië, INA.

USKOK steunde toen de eis van Kroatië voor een Interpol-bevel voor de arrestatie van Hernadi. Maar, zoals betoogd in de Wall Street Journal door internationale betrekkingen expert Kamran Bokhari, was dit “ondanks het feit dat hij in 2017 al was vrijgesproken van diezelfde wijzigingen door het hoogste handelsarbitragehof van de Verenigde Naties.”

Russische interesse is nauwelijks een geheim. Het jaar nadat Kroatië zijn omkopingsclaims tegen Hernadi had geuit, bood Gazprom aan om de aandelen van MOL in INA te kopen. In 2017 kreeg het een soortgelijk aanbod van de Russische oliegigant Rosneft. Het Kroatische gambiet lijkt deel uit te maken van Poetins grote strategie om energie als wapen te gebruiken om Europa te omsingelen, aldus de denktank Atlantic Council.

Met andere woorden, de beweringen van Kroatië dat het aan het hervormen is, zijn papierdun. Bovendien speelt de endemische corruptie niet alleen een sleutelrol in de financiële problemen van het land, maar heeft zij ook de infiltratie van Rusland op de Balkan vergemakkelijkt.

De strategie van Poetin begint vruchten af te werpen in Kroatië, waar justitiële corruptie de weg heeft vrijgemaakt voor een Russische financiële en energiedominantie. Maar de EU is verrassend sanguine gebleven over het gevaar dat de opgang van Kroatië naar de eurozone alleen maar de tikkende tijdbom van Poetin’s sluipende subversie van de EU zal versterken.

Op een moment dat de eenheid van de Unie zwaar op de proef wordt gesteld en eurosceptische partijen overal op het continent aan populariteit winnen, zou dit de toekomst van het EU-project zelf in gevaar kunnen brengen.

Dr Theodore Karasik is een Non-Resident Senior Fellow aan het Lexington Institute en een deskundige op het gebied van nationale veiligheid. Hij werkte voor de RAND Corporation en publiceert veelvuldig in de internationale media.

De in View-artikelen geuite meningen zijn uitsluitend die van de auteur.