RIDING LIFE’S WAVE
Ik hoor haar voordat ik haar zie. Anita Baker zit aan de piano in de lounge van het kantoor van Blue Note Records in Manhattan, het label dat haar nieuwste cd uitbrengt, My Everything, haar eerste in tien jaar. Hoe perfect. Ze speelt een jazzy, bluesy, lieflijk stukje melodie waar ze al een tijdje aan werkt. Het is een liedje waar ze geen woorden voor heeft. Het is niet eens een liedje voor haarzelf. Ze bedenkt het voor Mary J. Blige, een jongere stem die ze bewondert.
Ze heeft een pixie cut vergelijkbaar met wat je je herinnert. Maar ze is ronder dan op haar oude studiofoto’s en heeft wat zij noemt “moeder heupen.” Nu, op haar 46e, ziet ze eruit als een moeder uit de voorsteden, wat ze ook is, in haar witte capri broek, zwarte T-shirt en zwarte muiltjes die van Nine West blijken te zijn. Je zou een paar in je eigen kast kunnen hebben, wat je meer zegt dan woorden hoe regelmatig ze is.
Ze houdt ervan dingen goed te doen, en dit nummer is nog niet klaar. “Het is een droevig liedje,” zegt ze over de tekst die voor het eerst bij haar opkwam. “Ik wil niet dat het dat is. De muziek spreekt iets anders, en ik wil wachten tot het klaar is met praten.”
Zo is haar leven geweest. Al die jaren is ze gevangen geweest in het lied van iemand anders, de realiteit van het leven dat haar roept en nodig heeft, en ze had geen andere keuze dan het te leven. Tot op de dag van vandaag spreekt ze over haar tienjarige afwezigheid van het publiek alsof ze een klap op haar hoofd kreeg en in een droomtoestand werd getrokken. De muziek kon wachten, zou moeten wachten; het kon niet samengaan met een dringender leven dat aan de gang was.
Ze probeerde liedjes te schrijven die niet wilden komen, probeerde een plaat te produceren die meer eiste dan ze had. “Ik heb talloze pogingen gedaan om een manier te vinden om het allemaal te doen,” zegt ze, “om een creatieve zangeres, songwriter, producer te zijn, en om de moeder, dochter, zus, minnares, echtgenote te zijn. En het ding over muziek is, met mij, dat ze een hardvochtige meesteres is. Ze komt niet naar mij in het midden van stress. Ze leunt achterover en wacht. Ze heeft zoiets van, ‘Weet je wat? Kom naar me toe als je klaar bent.”
“Toen ik tot dat besef kwam, begreep ik dat ik muziek niet kan forceren als ze er niet is. Ik moet gewoon leren hoe ik de golf kan berijden die op een bepaald moment voor mij aan land komt.”
Wat haar te wachten stond was het verval en het heengaan van alle mensen die haar maakten tot wie ze was: de vrouw die haar baarde en haar weggaf; de tante van de schoonheidsspecialiste die haar in huis nam en haar opvoedde tot een kerkgaande, pianospelende zangeres die ook haar weg wist met een naaimachine en een perskam; de echtgenoot van de schoonheidsspecialiste die de enige vader werd die ze kende. Ze moest in het reine komen met hun heengaan, en ook met de lappendeken van een familie waarvan de geheimen dieper waren dan ze wist.
En uiteindelijk moest ze in het reine komen met zichzelf en wat haar zo lang had voortgedreven. “Het begon met het feit dat mijn moeder me als baby weggaf,” zegt ze over de gebeurtenis waardoor ze aan haar eigen waarde begon te twijfelen en zich haar hele leven probeerde te bewijzen. “Niet omdat ze een slecht mens was of omdat ze een monster was of zo. Ze was gewoon een kind en kon niet voor me zorgen. Het heeft me veel tijd gekost om vrede te vinden in mijn eigen hart.”
Al deze ouderfiguren begonnen ziek te worden en te sterven toen ze zelf pas moeder was, met twee kleine jongens, Eddie, nu 10, en Walter, 11. En elke keer als ze probeerde terug te keren naar de muziek, stapte er iets anders voor in de plaats. “Elke keer als ik wegging om muziek te maken, ging mijn moeder naar het ziekenhuis,” zegt ze over de tante die ze haar aardmoeder noemt, in tegenstelling tot haar biologische moeder. “En uiteindelijk besloot ik, weet je wat, ik ga niet weg, want het is het gewoon niet waard voor mij om haar te verlaten.
“Dus ik zette thuis een studio op. Mijn producer zou overvliegen, en we zouden in het midden van iets zijn, en ik zou een telefoontje krijgen van het ziekenhuis, en ik zou moeten gaan. En dan kwam ik terug, en probeerde ik terug te gaan naar de plek waar we dit prachtige liefdesliedje aan het schrijven waren. En dan is het drie uur, de kinderen komen thuis van school, en ze hebben zoiets van, ‘Mama, dit is wat er vandaag gebeurd is… Wat gaan we eten?’ Dat is alles wat ze begrepen, en dat moeten ze hebben. Die twee – mijn leven en mijn muziek – zouden niet naast elkaar kunnen bestaan. Dat konden ze gewoon niet.”
###PAGE###
Er was een tijd dat je niet verliefd kon zijn en niet Anita Baker’s rokerige contralto in je ziel kon horen fluisteren om ervoor te gaan. Ze predikte een bijbelse ’til-death-do-us-part, 365-dagen-van-het-jaar liefde. De stem zei amen op wie weet hoeveel huwelijksgeloften, bracht geliefden weer bij elkaar, vertelde mensen dat liefde het waard was wat er ook voor nodig was. Haar liedjes – “Sweet Love”, “Giving You the Best That I Got”, “I Apologize”, “Fairy Tales” – gaven adem aan geheime roerselen waarvan mensen niet wisten dat ze die hadden. Ze hielpen een hele generatie mensen die nu, zeg, 13 of 14 jaar oud zijn, geboren te worden in deze wereld.
Toen in 1994 vertrok ze. Ze verliet een multiplatinum carrière, verliet geliefden zonder een sound track, maar, het belangrijkste, ze verliet de liefdesaffaire van het publiek met haar en haar dromerige liefdesliedjes. Ze was nooit van plan zo lang weg te gaan. Maar het ene jaar smolt in het andere en dan weer een ander, en ouders en tantes werden ziek, en zij verzorgde hen en toch stierven ze, en haar kleine jongens wilden weten wat er te eten was, en haar eigen huwelijk voelde het gewicht van dit alles.
Ze realiseerde zich dat ze maar één ding tegelijk kon doen, en dat was zichzelf zijn en doen waar het moment om vroeg. En daar hoorde muziek maken niet bij, want muziek maken kost alles, en dat had ze niet te geven. “Het leven had beslist waar ik zou zijn,” vertelt ze me, “door de gebreken en mijn kinderen en mijn huwelijk voor me uit te schuiven. Dat zijn keuzes die ik gemaakt heb, en daar moest mee omgegaan worden. Ik denk dat er geen offer te groot is voor familie, of het nu carrière is, zingen, wat dan ook. En ik was blijkbaar bereid om zo’n beetje alles op te offeren.”
En zo ging ze de mist in, deze openlijk sentimentele volwassen vrouw met het hart van een klein meisje, gelovend in ouderwetse liefdesliedjes waarvan de sex-you-up generatie niet eens wist dat ze die nodig had. Met die rauwe en hoopvolle smeekbeden was Anita Baker niet bang om te zeggen dat ze liefde wilde met alles erop en eraan, terwijl anderen genoegen namen met one-night stands. Wat het des te schokkender maakte toen ze wegging. Dus waar is ze geweest? En wat brengt haar nu weer terug?