De ontwikkeling van aseptische meningitis is in verband gebracht met verschillende geneesmiddelen-bijvoorbeeld niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen, ranitidine, carbamazepine, vaccins tegen hepatitis B en de bof, immunoglobulinen, co-trimoxazol, en penicilline.1-5 Wij melden een geval van aseptische meningitis na behandeling met amoxicilline.

Een 76-jarige vrouw werd in ons ziekenhuis opgenomen met koorts, hoofdpijn en nekstijfheid. Vijf dagen voor opname had zij een pretibiale wond laten behandelen met amoxicilline-clavulaanzuur. Langdurige behandeling met aspirine, enalapril, en levothyroxine (thyroxine) was in de voorafgaande maand niet gewijzigd. Twee dagen voor de opname had ze koorts, hoofdpijn en nekpijn ontwikkeld.

Bij de opname was haar algemene toestand slecht, maar de bevindingen bij lichamelijk onderzoek waren normaal, met uitzondering van stijfheid in de nek. Alle laboratoriumresultaten waren binnen het normale bereik. Cerebrospinaal vocht toonde pleocytose met 63 cellen (62 monocyten) en een licht verhoogde eiwitconcentratie van 0,47 g/l (0,15-0,45 g/l). Er werden geen micro-organismen gevonden. Zij herstelde met behandeling van de symptomen.

Van haar voorgeschiedenis wisten wij van twee soortgelijke episoden in 1992 en 1995. Twaalf en 6 dagen respectievelijk na het begin van de antibiotische behandeling met amoxicilline (met en zonder clavulaanzuur) was zij in ons ziekenhuis opgenomen met dezelfde symptomen van koorts, hoofdpijn en nekstijfheid. Cerebrospinaal vocht was onderzocht tijdens de eerste opname en toonde eveneens pleocytose met 40 cellen (38 monocyten) zonder verhoging van de eiwitconcentratie. Er waren geen bacteriële micro-organismen of serologische tekenen van neurotropische virale infecties gevonden.

Op basis van deze drie bevestigde episoden van meningitis na herhaalde blootstelling aan amoxicilline, met en zonder clavulaanzuur, met herhaalde negatieve testen voor virale, bacteriële en mycobacteriële micro-organismen, stelden wij de diagnose aseptische meningitis geïnduceerd door amoxicilline. Voor zover wij weten, is dit de eerste goed gedocumenteerde publicatie van zo’n ernstige bijwerking van een veelgebruikt antibioticum.

Het exacte mechanisme voor het ontstaan van aseptische meningitis geïnduceerd door geneesmiddelen is niet bekend, hoewel overgevoeligheidsreacties en immunologische mechanismen zijn gesuggereerd.5