Gideon vindt guerrillaoorlog uit

Wat doe je als je vijand groter en sterker is dan jij?

De Bijbel heeft het antwoord, in het verhaal van Gideon. Geconfronteerd met onmogelijke kansen, ontwikkelde Gideon een type oorlogsvoering dat de Israëlieten hielp controle te krijgen over land dat in handen was van de Kanaänieten –

• die superieur waren in aantal en technologie, en
• die een onverslaanbare vijand leken te zijn.

Hoe deed hij dat?

Hij introduceerde guerrillaoorlogvoering, en versloeg de Midjanieten, een van Israëls grootste vijanden.

Wie was Gideon?

Gideon was een onwaarschijnlijke held, een man uit een obscure clan, een niemand. Aanvankelijk twijfelde hij of hij wel een veldslag zou kunnen winnen.

Maar God bleef hem tot actie aanzetten, en uiteindelijk verzamelde Gideon een grote groep soldaten om zich heen. Hij dacht dat dat de manier was om te gaan, dat grootte ertoe deed. Maar dat was niet wat God wilde.

Je hebt het mis” zei God, “Er zijn te veel mannen in je leger, die te veel lawaai maken en te veel militaire uitrusting nodig hebben” – of woorden van gelijke strekking.

Dus verminderde Gideon de aantallen tot hij nog maar een kleine strijdmacht had, en toen viel hij ’s nachts aan, de vijand verassend en hen in paniek brengend, zodat ze gemakkelijk te doden waren.

Dit werd het strijdpatroon van de onderuitgeruste en slecht getrainde Israëlitische soldaten wanneer zij tegenover een superieure vijand stonden – en het werkte goed. Zij vielen aan waar en wanneer zij het minst verwacht werden, de vijand treiterend en zich dan terugtrekkend in de heuvels waar een groot leger hen niet kon volgen.

Gideon vond de militaire versie uit van de David/Goliath strategie.

Strongman Simson, geen zachtaardige reus

Samson had een goede start. Hij was de zoon van conservatieve, godvruchtige ouders, en werd bij zijn geboorte ingewijd als Nazireeër – wat inhield dat

• hij aan God was toegewijd,
• nooit alcohol zou drinken en
• zijn haar altijd ongeschoren zou laten, om zijn roeping te tonen.

Iemand twijfelde er niet aan dat hij bijzonder was: zijn geboorte was ingeluid door de verschijning van een engel van Jahweh, wat niet vaak gebeurt…

Van het begin af aan was Simson uitzonderlijk, en hij groeide op tot een uitzonderlijk sterke man.

Maar hij was nooit een ‘zachtmoedige reus’. Integendeel.

• Hij onderhandelde nooit met een vijand als er een kans was om te vechten.
• Hij vocht nooit in een leger, zoals andere oude helden als Achilles in de Ilias deden.
• hij gebruikte zijn kracht om een vijand, wie het ook was, aan te kunnen en te verslaan.

Samson was, helaas, geen toonbeeld van gedrag. Hij veroorzaakte chaos bij tal van gelegenheden. Enkele van zijn daden zijn:

• het doden van dertig Filistijnen die zijn nieuwe vrouw omkochten om hen het antwoord te vertellen op een raadsel dat Simson had opgesteld
• het duwen van steunpilaren van een tempel; toen het gebouw instortte, werd iedereen gedood, Simson inbegrepen.
• het verbranden van Filistijnse graanvelden vlak voor de oogst, als wraak toen zijn aanstaande vrouw op de afgelaste bruiloft aan zijn beste man ten huwelijk was gegeven. Hij stak de staarten van 300 ongelukkige vossen aan en liet ze los tussen het graan
• zijn laatste escapades met Delila, die hem bedroog zodat zij het geheim van zijn kracht te weten kon komen.

Toen de Filistijnen eindelijk de reden van zijn enorme kracht te weten waren gekomen, namen zij Simson gevangen en staken zijn ogen uit waardoor hij, zo dachten zij, volkomen hulpeloos was geworden. Hij werd de tempel van Dagon binnengeleid en als onderdeel van het vermaak tot sport gemaakt.

Maar onopgemerkt door de Filistijnen, was zijn haar weer gaan groeien. In een laatste heroïsche poging trok hij de twee steunpilaren van de tempel naar beneden, waardoor Simson en wel drieduizend Filistijnen werden vernietigd toen de tempel instortte.

• Wie was Simson?
• Delilah: Samsons verleidster

Moses : onwillige leider, wetgever

Moses hamerde op een van de centrale idealen van het Jodendom: zorg voor sociale rechtvaardigheid. Deze unieke man bevrijdde zijn volk uit de slavernij in Egypte en leidde hen naar een vaderland, een voorbeeld voor latere generaties Joden.

Moses was in feite de stichter van een natie, en organisator, wetgever en verdediger van zijn volk. Misschien wel de meest opmerkelijke eigenschap van deze bescheiden man was zijn zorgzaamheid voor zijn volk, ondanks hun tekortkomingen en ondankbaarheid.

Moses was de enige persoon in de Bijbel die God van aangezicht tot aangezicht sprak – andere profeten ervoeren God alleen via visioenen en dromen.

Van nederige afkomst…

Maar hij was ook een beetje een tragische figuur.

• Hij groeide op aan een buitenlands hof en werd aanvankelijk door zijn eigen volk afgewezen toen hij hen probeerde te helpen.
• Hij werd een vluchteling toen hij tussenbeide kwam namens een Hebreeuwse slaaf en een Egyptenaar doodde.
• Zijn eigen volk klaagde toen hij hen probeerde te bevrijden van Farao en slavernij.

De ironie was dat Mozes nooit roem had gezocht. Toen God hem riep om een leider te zijn, wilde hij de baan niet. Hij was ongeschikt, dacht hij, geen inspirerend spreker maar een mompelaar, misschien een stotteraar.

Maar God drong er bij Mozes op aan om de last op zich te nemen, en dat deed hij.

Nadat zij uit Egypte ontsnapten,

• klaagde het volk dat hij leidde voortdurend
• er was tegenstand van zijn broer en zus, Aaron en Mirjam,
• en pogingen om hem uit zijn positie als leider te verdrijven.

Na dit alles stond God Mozes niet toe het Beloofde Land binnen te gaan toen hij er eindelijk aankwam (wat nogal oneerlijk lijkt van God…) Mozes zag het slechts vanaf de berg Nebo, maar leefde niet om het binnen te gaan.

Hij was, zo lijkt het, heel verstandig om in de eerste plaats terughoudend te zijn om de taak op zich te nemen – zie zijn aarzeling in Exodus 3:11 – 4:16.

• Was Mozes werkelijk een Egyptenaar?
• Moses: beroemde schilderijen van het verhaal
• Baby Mozes op drift in de Nijl

David: gemankeerde held?

David was, naar men zegt, de ideale koning en man, en zijn verhaal is een van de grote sagen van de antieke wereld.

Maar als je het verhaal zelf leest in plaats van af te gaan op commentaren, zul je een heel ander karakter aantreffen – complexer dan de verhalenboeken je willen doen geloven.

De echte David

David heeft veel gemeen met gebrekkige helden als Achilles in de Ilias, of Lancelot in de Arthurlegenden. Hij is een van de meest opmerkelijke persoonlijkheden in de Bijbel, een man met buitengewone capaciteiten en ook zeer menselijke tekortkomingen.

Hij was

• een dapper strijder,
• een sluw politicus, en
• een begaafd musicus en dichter.

De Bijbel beschrijft David als een goeduitziende man, roodharig en met mooie ogen. Hij kon mensen zeker charmeren en manipuleren.

Hij was ook seksueel ongeremd en het hoofd van een tragisch disfunctioneel gezin dat hij weinig moeite kostte te controleren.

Lees zijn verhaal en kijk of je het met me eens bent: de twee woorden die in je opkomen zijn ‘charismatisch’ en ‘gewetenloos’.

Wat heeft David bereikt?

Hij had een betrekkelijk duister begin, maar aan het eind van zijn leven

• had hij een monarchie gevestigd die de twaalf stammen van Israël verenigde onder één leider
• hij veroverde de vesting Jebus en maakte er vervolgens zijn hoofdstad van, Jeruzalem
• stichtte hij een dynastie die vierhonderd jaar duurde en
• schiep hij een gevoel van nationale identiteit voor het Joodse volk, dat tot op de dag van vandaag heeft standgehouden.

Het verhaal van David en Goliath heeft een blijvende fascinatie voor mensen overal.

Joseph van Nazareth – een onwaarschijnlijke held

Joseph was een gewone man uit een obscuur dorpje op het platteland van Galilea. Hij kon nooit vermoeden hoeveel miljoenen mensen zijn leven zouden kennen en met respect en genegenheid over hem zouden spreken.

Joseph blijft het toonbeeld van de ideale echtgenoot en vader – hoewel dat, gezien de tijd en plaats, niet gemakkelijk voor hem kan zijn geweest. Hij leefde in een maatschappij die maagdelijkheid in een bruid eiste, en toch was hij bereid te trouwen met een meisje dat al zwanger was, een kind waarvan hij wist dat het niet van hem was.

Iemand die nooit in het verhaal wordt genoemd is de moeder van Jozef: een traditionele Joodse moeder zijnde, vraagt men zich af wat zij heeft gezegd over het huwelijk van Jozef met Maria, een meisje dat duidelijk geen maagd meer was.

Joseph & zijn familie

Joseph geloofde in zijn dromen, maar

• misschien was de afkeuring van de familie ook een deel van de reden dat Jozef zijn vrouw en kind meenam en voor een tijd naar Egypte verhuisde;
• misschien was er daar ook meer werk.

Zo simpel kan het zijn geweest.

Maar toen hij terugkeerde vestigde hij zich in Nazareth om zijn kleine gezin te onderhouden en te verzorgen. Misschien vond hij werk in de nabijgelegen stad Sepphoris, die werd herbouwd door de heerser van het gebied, Herodes Antipas. Als dat zo was, nam hij waarschijnlijk de jongen Jezus mee om het vak van timmerman/bouwer te leren.

Niets is bekend over zijn latere leven of uiteindelijke dood, maar hij is door de eeuwen heen vereerd om de stille toewijding die hij aan Maria en Jezus betoonde, en is een rolmodel geweest voor echtgenoten en vaders overal.

Zie Wie was Jozef van Nazareth?

Paulus – een felle, hartstochtelijke man.

Paulus moet grote moed hebben gehad. Hij aarzelde nooit om voor zijn overtuigingen uit te komen, wie of wat hem ook tegenstond.

Het is door zijn toewijding dat het christendom voet aan de grond kreeg in de oude wereld. Paulus veranderde de wereld.

Paulus heeft Jezus nooit van aangezicht tot aangezicht ontmoet, maar hij geloofde dat hij Jezus in een visioen had gezien (zie onder), en zo kende hij zijn Heiland op een dieper, waarachtiger niveau.

Dit idee, dat Jezus de Heiland was, greep Paulus aan, zodat hij het als een allesoverheersende missie zag om andere mensen over Jezus te vertellen.

Paulus was een doener, en een organisator, en hij reisde rond van stad tot stad, pratend met wie maar wilde luisteren. De mensen met wie hij sprak waren niet altijd gastvrij voor Paulus’ nieuwe ideeën, en hij kwam vaak in moeilijkheden – ernstige moeilijkheden.

Maar hij had ook een groeiende groep volgelingen en aanhangers, en hij liet zich niet ontmoedigen door tegenslagen.

Wat was er nieuw aan Paulus’ ideeën?

Hij geloofde dat Jezus niet alleen voor het Joodse volk was gekomen, maar voor iedereen, op elk sociaal niveau, religieuze achtergrond of nationaliteit.

Dit betekende dat hij in conflict kwam met de meer traditioneel ingestelde christenen in Jeruzalem, en bij verschillende gelegenheden werd Paulus gearresteerd en gevangengezet.

Dit alles deerde hem niet. Paulus was een man met een visie op hoe de wereld zou kunnen zijn, en hij gaf zijn leven om deze visie waar te maken.

Zie Wie was Paulus/Saul van Tarsus?

Noach – een goed mens in een boze wereld

Noach was, in tegenstelling tot de meesten van ons, in staat om zich verre te houden van het kwaad om hem heen. Hij was niet naïef of dom – hij zag de zonden die de mensen deden, maar hij hield zich afzijdig, ongerept.

Noach was getrouwd, had drie zonen die ook getrouwd waren, en hij en zijn gezin woonden ergens in het oude Mesopotamië, het Land van de Twee Rivieren (zie Kaarten).

Overstromingen in dit deel van de wereld kwamen vaak voor, maar er was een overstroming die veel erger was dan ooit tevoren, en de meeste mensen en dieren werden weggevaagd.

Noach en zijn gezin niet – Noach had aangevoeld dat de vloed zou komen en had zijn gezin en vele dieren verzameld op een veilige plaats, waar ze de ongekende storm konden uitzitten en wachten tot de aarde weer normaal zou worden.

Een nieuwe wereld, een nieuwe start

Toen dat gebeurde, was het eerste wat Noach en zijn gezin deden God danken dat Hij hen had gered. Hij en zijn gezin begonnen opnieuw in een nieuwe, schoongewassen wereld.

Zij werden bewerkers van de aarde – landbouwers. Zij verbouwden onder andere druiven, en aan Noach wordt toegeschreven dat hij de eerste wijn maakte.

Helaas misbruikte hij deze gave en werd dronken, waardoor hij voor zijn familie een voorwerp van spot werd. Toen hij weer nuchter was en zich realiseerde wat een idioot hij was geweest, vervloekte hij zijn zoon Ham, de zoon die hem het meest had uitgelachen, in plaats van zijn eigen falen toe te geven.

Dus hoewel Noach mensen en dieren redde tijdens de grote vloed, was hij ook een zeer menselijke held.

• Schilderingen van Noach en de Vloed
• Wie was Noach in de Bijbel?
• Noachs lankmoedige vrouw