Bevolkingssamenstelling

Het grootste deel van de bevolking van Rajasthan bestaat uit Indiërs van verschillende sociale, beroepsmatige en religieuze achtergronden. De Rajputs (verschillende clans van grootgrondbezittende heersers en hun afstammelingen) vertegenwoordigen slechts een klein percentage van de inwoners van Rajasthan, maar vormen wellicht het meest opvallende deel van de bevolking; de staat ontleent dan ook zijn naam aan deze gemeenschap. Wat de kaste-structuur betreft, zijn de Brahmanen (hoogste kaste) onderverdeeld in vele gotras (stammen), terwijl de Mahajans (handelskaste) zijn onderverdeeld in een verbijsterend aantal groepen. In het noorden en westen behoren de Jats (boerenkaste) en Gujars (herderskaste) tot de grootste agrarische gemeenschappen.

Aboriginal (tribale) volkeren vormen meer dan een tiende deel van de bevolking van Rajasthan. In het oostelijk deel van de deelstaat omvatten deze groepen de Mina (en de verwante Meo), waarvan de meesten landbouwers zijn; de Banjara, die bekend staan als rondtrekkende handelaars en ambachtslieden; en de Gadia Lohar, een andere historisch rondtrekkende stam, die van oudsher landbouw- en huishoudelijke werktuigen vervaardigde en repareerde. De Bhil, een van de oudste gemeenschappen in India, wonen over het algemeen in het zuiden van Rajasthan en bezitten van oudsher een grote vaardigheid in het boogschieten. De Grasia en Kathodi leven ook grotendeels in het zuiden, vooral in de Mewar regio. Sahariya gemeenschappen worden gevonden in het zuidoosten, en de Rabari, die traditioneel veefokkers zijn, leven ten westen van de Aravallis in west-centraal Rajasthan.

Hindi is de officiële taal van de deelstaat, en tot op zekere hoogte heeft het de lokale talen van Rajasthan overschaduwd. Een groot deel van de bevolking van de deelstaat spreekt echter nog steeds Rajasthani, een groep Indo-Arische talen en dialecten die zijn afgeleid van Dingal, een taal waarin de barden ooit de glorie van hun meesters bezongen. De vier belangrijkste Rajasthani taalgroepen zijn Marwari in het westen van Rajasthan, Jaipuri of Dhundhari in het oosten en zuidoosten, Malvi in het zuidoosten, en in het noordoosten Mewati, dat overgaat in Braj Bhasa (een Hindi dialect) richting de grens met Uttar Pradesh.

Hindoeïsme, de godsdienst van de overgrote meerderheid van de bevolking, wordt over het algemeen gepraktiseerd door de verering van Brahma, Shiva, Shakti, Vishnu en andere godheden. De stad Nathdwara, in het zuiden van Rajasthan, is een belangrijk religieus centrum voor de Vallabhacharya-school van Krishna-vereerders. Er zijn ook aanhangers van de Arya Samaj, een soort hervormd hindoeïsme dat stamt uit de late 19e eeuw.

Islam, de op een na grootste religieuze gemeenschap van de staat, breidde zich in Rajasthan uit met de verovering van de stad Ajmer en het omringende gebied door moslimindringers in de late 12e eeuw. Khwājah Muʿīn al-Dīn Chishtī, de islamitische missionaris en mysticus, had zijn hoofdkwartier in Ajmer, en islamitische handelaren, ambachtslieden en soldaten vestigden zich er.

Het jainisme is ook belangrijk; het is niet de godsdienst van de heersers van Rajasthan geweest, maar heeft aanhangers onder de handelsklasse en het gegoede deel van de samenleving. De steden en tempels van Mahavirji, Ranakpur, Dhulev, en Karera zijn de voornaamste centra van Jain pelgrimage. Een andere belangrijke religieuze gemeenschap wordt gevormd door de Dadupanthis, de volgelingen van de 16e-eeuwse heilige Dadu, die de gelijkheid van alle mensen, strikt vegetarisme, totale onthouding van bedwelmende dranken en het levenslange celibaat predikte. De staat heeft ook kleine bevolkingsgroepen van christenen en sikhs.