Virussen en bacteriofagen dringen cellen binnen en gebruiken de machinerie van de gastheercel om meer van hun eigen macromoleculen te synthetiseren. Zo vallen bacteriofagen bacteriën (prokaryoten) aan, en virussen eukaryotische cellen. Eenmaal in de gastheer vernietigt de bacteriofaag of het virus de gastheercel tijdens de voortplanting of gaat er een parasitair soort partnerschap mee aan.De lytische cyclus Bacteriofagen en virussen hebben verschillende manieren om de buitenste afweer van een cel binnen te dringen.

In het voorbeeld in bijgaand schema valt een bacteriofaag een bacteriecel aan door zich aan de buitenwand vast te hechten. Vervolgens gebruikt het een gespecialiseerd eiwit om een klein gaatje in de wand van de bacteriecel te verteren en zijn nucleïnezuurmolecuul in het cytoplasma van de bacteriecel te injecteren.

Eenmaal daar, neemt het nucleïnezuur van de bacteriofaag de synthetische machinerie van de bacterie over en stuurt de grootschalige productie aan van meer nucleïnezuur van de faag en meer proteïnen van de faag.

Wanneer deze componenten klaar zijn, worden zij geassembleerd tot nieuwe bacteriofagen en vervolgens vrijgelaten wanneer de gastheercel openbarst, oftewel lyseert. Op deze wijze kan één enkele infecterende bacteriofaag aanleiding geven tot meer dan 200-300 nieuwe nakomelingen.De lysogene cyclus Andere bacteriofagen en veel van de virussen nemen niet automatisch de gastheercel over en beginnen nieuwe “nakomelingen” te maken. In plaats daarvan komt het binnendringende nucleïnezuur op de een of andere manier samen met het DNA van de gastheercel.

Er ontstaat een breuk in het gastheerchromosoom en een stukje faag- of viraal DNA wordt ingevoegd. Enzymen splitsen de twee moleculen, zoals bij het splitsen van een opnameband, en het recombinantmolecuul is een hybride van genetische informatie van de gastheer en genetische informatie van het virus.

Vanaf dit moment maakt de gastheercel, telkens wanneer hij een nieuwe kopie van zijn eigen DNA maakt, onbedoeld ook een kopie van het virale of faag-DNA. Op deze slapende manier kan de ingebrachte informatie verder worden gerepliceerd en van generatie op generatie worden doorgegeven binnen de gastcellijn.

Een dergelijke regeling kan tot in het oneindige doorgaan, maar vroeg of laat neemt het binnendringende DNA het over en heroriënteert het de cellulaire machinerie voor zijn eigen doeleinden.

Het binnendringende DNA maakt zich los van het gastheer-DNA en begint met zijn eigen replicatie. Tegelijkertijd leidt het de synthese van nieuwe faag- of viruseiwitten. Als alles klaar is, worden de componenten weer samengevoegd en de nieuwe bacteriofaag of virale nakomelingen door lysis vrijgemaakt.