Weet je het nog, dat ding in je jeugd dat je doodsbang maakte? Ik bedoel niet dingen die je bang maakten. Als kind zijn de meeste dingen eng, of lijken ze dat alleen maar omdat we geen referentiekader hebben – alles is onbekend. Ik bedoel dat ze je echt bang maakten, je de hele nacht wakker hielden, of je een smoes lieten verzinnen zodat je bij je vader en moeder kon slapen. Harige handen en duivelshonden, klaar om je naar de hel te trekken of je naderende dood te voorspellen. Freddy’s smeltende gezicht en scheermeshanden: hoe hard je ook probeert, Freddy krijgt je te pakken, slaapkop. Of misschien waren het de schaduwen onder het bed en in de kleerkast. De ongeziene plaatsen, waar de stilte kriebelt, krast, krabt aan je geestelijke gezondheid, je uitdaagt om een voet uit je dekens te steken, zodat de harige hand je been bij de knie kan afscheuren en je zou sterven in een tuinvijver ter waarde van je eigen bloed.

Ja, als je hard genoeg nadenkt, diep graaft, in die herinneringen klimt, je de liedjes uit je kindertijd herinnert, de geuren, de litanie van rare kindertv-sterren en disc-jockeys, de vrienden wier namen al als as oplossen in die volstrekt logische, volstrekt redelijke volwassen geest van je, dan zul je het je herinneren. Herinner de hoek van je oog. Herinner je de steegjes en doorgangen die je wereld in kaart brachten. Onthoud dat, hoeveel vrijheid we ook hadden in de goede oude tijd, we net als alle kinderen gevangen zaten in een kleine wereld, zonder ontsnappingsmogelijkheid, zonder referentiekader en waar niemand echt naar ons luisterde. Je kan voor jezelf houden wat het is, maar onthoud het.

Daarom is IT een meesterwerk van horror schrijven. Het is Stephen King’s thesis over horror. Een

meditatie over de nexus tussen kindertijd, plaats en herinnering.

Natuurlijk speelt het zich, zoals het meeste werk van King, af in Maine en gaat het over, je raadt het al, een schrijver uit Maine (heb nu een ballon, hij blijft drijven, ze blijven allemaal drijven), en meer specifiek het stadje Derry. En de schrijver maakt deel uit van een groep van zeven vrienden, de losers, die door geluk of het lot of de wil van de grote schildpad met elkaar verbonden raken. Zoals alle goede schrijvers, geeft King je net genoeg om zelf te beslissen en laat dan je verbeelding de rest doen – zoals met die schaduwen onder je bed. De kinderen zijn met elkaar verbonden om een groot kwaad te bestrijden in Derry, de stad waar elke zevenentwintig jaar kinderen vermist raken maar niemand er iets aan doet. Er worden altijd zondebokken en verklaringen gevonden, en de stad blijft floreren, als in een of ander Faustisch pact dat het zich niet herinnert te hebben gesloten.

De volwassenen kunnen de dingen niet zien zoals ze werkelijk zijn. Voor hen is de wereld geordend en logisch, voor zover dat mogelijk is. Maar de kinderen weten, ook al spreken ze er niet met elkaar over, zoals die griezelige kindertelevisiepresentatoren, dat er iets niet klopt, en waarom lachen je ouders hen uit en vragen ze je wat je wilt dat die grappig uitziende man met een sigaar en een trainingspak voor je gaat maken? Maken ze een grapje? Haten ze je? Nee, nee, dat doen ze niet, en dat doen ze ook niet. Ze kunnen het gewoon niet zien of weigeren het te zien. Ze willen de monsters niet zien. Als ze dat zouden doen, zou dat hun wereld en zijn instituten van autoriteit en vertrouwen openbreken. Twee zeer volwassen fantasieën. En dus moeten de kinderen samen tegen het monster vechten. Clichématig genoeg, zou je denken. Moordende clowns, alstublieft! Accepteer dat het geen cliché is in de handen van King, deels omdat hij de man is die de reden is voor het cliché en vooral omdat hij zo’n verdomd goede schrijver is. Er is hier veel meer aan de hand dan louter monster horror, iets meer existentieel en metafysisch in het verkennen van de kindertijd en angst, maar ook liefde en vriendschap.

De roman wisselt gedurende de hele tijd tussen twee tijdlijnen: die van onze protagonisten, de zeven verliezers, als kinderen, en vervolgens als volwassenen. In beide tijdlijnen wordt het stadje Derry geteisterd door een golf van kindermoorden en -verdwijningen, waarvan de volwassenen de schuld geven aan een of andere ongeïdentificeerde seksmaniak. Deze structurering wordt met groot effect gebruikt om langzaam spanning en echte psychologische horror op te bouwen, en om rijke en geloofwaardige personages te tekenen, zowel goede als slechte.

De personages en de toevalligheden in hun levens, volwassen of kind, zijn onlosmakelijk verbonden met het stadje Derry. IT en de stad profiteren van de relatie. King doet dit soort dingen heel goed, door ons nooit het volledige antwoord te geven, alleen maar te hinten en ons de rest te laten invullen. The Stand is een ander voorbeeld van het verkennen van goed versus kwaad, en mensen die de strijd op aarde uitvechten, waarbij hun wil wordt getart door de krachten van het lot. In beide boeken is het de kunst om ons te laten geloven dat er een existentiële strijd wordt gevoerd tussen universele krachten, iets waar Stephen King zo goed in is. Hoewel de conclusie van The Stand en IT moet zijn dat de vrije wil een illusie is, althans tot op zekere hoogte.

Ik heb de laatste tijd meer horror uit de jaren zeventig en tachtig gelezen en het meeste daarvan, ook al is het goed geschreven en leuk, voelt nog steeds gedateerd aan. Hetzelfde kan niet worden gezegd van IT, dat fris en visceraal blijft. Een deel van het geheim is hoe goed de roman ook liefde en vriendschap portretteert, die wanneer ze op hun sterkst zijn, zich kunnen gedragen als natuurkrachten, machtig en universeel, of tenminste zo lijken – en dat laatste is essentieel voor de plot: de kracht van het geloof.

Er is hernieuwde belangstelling voor het verhaal vanwege de nieuwe film die deze zomer uitkomt. Ik heb helaas de film uit 1990 herbekeken met Tim Curry als Pennywise de clown, aka IT. Eerlijk gezegd was Tim het beste aan de film, en helaas is mijn tienerherinnering aan de film bezoedeld. Het grootste probleem was dat de film, ondanks de speelduur van 192 minuten, een horrorshow van plotafslachting was. Het boek is lang, maar de lengte is nodig om veel van de effecten te bereiken, zoals karakterontwikkeling en het opbouwen van spanning. Tegelijkertijd probeerde de film uit 1990 de essentiële structuur van het plot te behouden, waardoor het hol en soms houterig werd, tot op het punt van onbedoelde komedie. De uitdaging voor de nieuwe film zal zijn om de essentie van het boek te vatten, maar tegelijkertijd de eisen van het speelfilmformaat te erkennen. De trailer ziet er veelbelovend uit, maar dat deed Prometheus ook, en kijk eens waar dat ons gebracht heeft – een prachtig geschoten film, met personages voor wie het moeilijk was iets te voelen en een plot dat las als een verraad aan de fans van de eerste twee films.

Zulke dingen worden gestuurd om ons angst aan te jagen, zoals schaduwen onder het bed en jaren ’80 disc-jockeys. Droom zacht kinderen, en laat de bedwantsen niet in je oor kruipen en je hersens opeten terwijl je slaapt. Nacht, nacht.

Stephen Edwin King is een Amerikaanse auteur van horror, bovennatuurlijke fictie, suspense, sciencefiction en fantasy.

U kunt een exemplaar van IT kopen bij Foyles, Waterstones of The Book Depository:

In tegenstelling tot veel andere kunst- & amusementsmagazines wordt STORGY niet gefinancierd door de Arts Council of gesubsidieerd met externe subsidies of bijdragen. De inhoud die wij leveren kost veel tijd, geld en hard werk om te produceren, en is afhankelijk van de getalenteerde auteurs die wij uitgeven en de toewijding van een toegewijd team van medewerkers schrijvers. Als u ons tijdschrift met plezier leest, help ons dan onze toekomst veilig te stellen en stel ons in staat om de woorden van onze schrijvers te blijven publiceren. Doe een donatie of abonneer u op STORGY Magazine met een maandelijks bedrag naar keuze. Uw steun blijft, zoals altijd, inspireren.

Review by Daniel Soule

In tegenstelling tot veel andere Arts & Entertainment Magazines, wordt STORGY niet gefinancierd door de Arts Council of gesubsidieerd door externe subsidies of bijdragen. De inhoud die wij leveren kost veel tijd, geld en hard werk om te produceren, en is afhankelijk van de getalenteerde auteurs die wij uitgeven en de toewijding van een toegewijd team van medewerkers schrijvers. Als u ons tijdschrift met plezier leest, help ons dan onze toekomst veilig te stellen en stel ons in staat om de woorden van onze schrijvers te blijven publiceren. Doe een donatie of abonneer u op STORGY Magazine met een maandelijks bedrag naar keuze. Uw steun blijft, zoals altijd, inspireren.

Lees meer van Daniels schrijfsels:

Mrs Webber

Christmas Claws By Daniel Soule

The Switch

Little Man o’ War

Boekbesprekingen: