Het is geen geheim dat de ontbossing in Afrika een groeiend probleem is met aanzienlijke gevolgen voor natuurlijke systemen en de menselijke bevolking. Het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) schat dat Afrika elk jaar meer dan 4 miljoen hectare bos verliest – tweemaal het gemiddelde ontbossingstempo in de wereld. Ontbossing op deze schaal heeft ernstige gevolgen, waaronder wijdverspreide droogte, woestijnvorming, uitsterven van dierenpopulaties en uiteindelijk verlies van mensenlevens.
Bossen, klimaat en gezondheid
Een belangrijke aanjager van ontbossing in Afrika is het gebruik van bomen voor brandhout en de productie van houtskool. Naar schatting 70 procent van de mensen in Afrika bezuiden de Sahara kookt op houtvuurtjes. De allerarmsten kappen dus bomen voor brandstof om te koken, terwijl de iets minder armen houtskool kopen die gemaakt is van hout uit diezelfde bossen. Het Center for International Forestry Research (CIFOR) meldt dat in zuidelijk Afrika zelfs bomen die gebruikt kunnen worden voor fijn houtsnijwerk, zoals ebben- en palissanderhout, worden gekapt en tot houtskool verwerkt, zo groot is de vraag naar biomassabrandstof in dit gebied.
Houtverbranding op deze manier veroorzaakt niet alleen problemen in verband met ontbossing – er zijn ook bredere klimaat- en gezondheidskwesties. Voorspeld wordt dat door de verbranding van hout als brandstof door Afrikaanse huishoudens tegen 2050 het equivalent van 6,7 miljard ton broeikasgassen in de atmosfeer zal vrijkomen. Het verbranden van brandhout kost naar schatting 2 miljoen mensen per jaar het leven, vooral vrouwen en kinderen die de rook inademen, zo blijkt uit gegevens van het International Network for Bamboo and Rattan (INBAR).
De oplossing: Bamboe
In antwoord op de problemen die het verbranden van hout als brandstof en de productie van houtskool opleveren, zoeken verschillende Afrikaanse landen en internationale instanties naar geschikte oplossingen die op grote schaal kunnen worden toegepast. Een oplossing die veelbelovend is, is het gebruik van bamboehoutskool als bio-energie. In Ghana is de eerste fase van een grootschalig project aan de gang waarbij bamboehoutskool op grote schaal zal worden geproduceerd en gebruikt in plaats van de traditionele houtbrandstof.
Het project wordt gefinancierd door de Europese Unie en INBAR, en vormt een partnerschap tussen instituten en universitaire programma’s in het land zelf. Tot dusver zijn in het programmagebied 300 kleine micro-ondernemingen opgericht met meer dan 2.000 telers die zowel bamboe telen als houtskool produceren. Verwacht wordt dat tegen het einde van het projectjaar 2014 zo’n 7.000 lokale huishoudens met een laag inkomen bamboehoutskool als brandstof zullen gebruiken om te koken.
Waarom bamboe?
Bamboe is een ideale soort om als bio-energiebron te gebruiken. Het is een van de snelst groeiende planten op aarde en kan al na drie jaar worden geoogst. Bamboe groeit van nature in heel Afrika (ongeveer 4% van het bosareaal bestaat uit bamboe), zodat de omstandigheden al ideaal zijn om de plant als gewas te telen. De hele bamboeplant kan worden gebruikt om houtskool te produceren, waardoor het afval beperkt blijft en de plant een hoge verbrandingswaarde heeft, waardoor het een efficiënte brandstof is. Houtskool van bamboe brandt langer en produceert minder rook en luchtvervuiling dan ‘natuurlijke’ houtskool.
De productie van houtskool van bamboe vereist geen nieuwe technologie en kan worden gemaakt door gecontroleerde verbranding in standaard houtskoolovens. Naast houtskool biedt bamboe veel nieuwe mogelijkheden voor het genereren van inkomsten en kan het worden verwerkt tot een breed scala van houtproducten, zoals vloerplanken en meubels.
De voordelen
Er zijn duidelijke voordelen verbonden aan het gebruik van bamboe als bio-energiebron. Het initiatief vermindert niet alleen de ontbossing die wordt veroorzaakt door het kappen van bomen voor brandstof, maar beoogt ook niet de bestaansmiddelen van de begunstigden radicaal te veranderen, maar veeleer hun huidige activiteiten duurzamer te maken.
De aanmoediging van deze “zijdelingse verschuiving” in de bestaansmiddelen van rurale, van bossen afhankelijke gemeenschappen vormt de kern van het werk dat ITF in Afrika verricht. Veel ITF-projecten zijn gericht op de teelt en het gebruik van bomen die kunnen worden geoogst als een duurzaam alternatief voor het gebruik van bosbomen. Deze projecten verminderen niet alleen de ontbossing, maar bieden de begunstigden ook nieuwe inkomstenbronnen.
U kunt meer te weten komen over onze projecten in Afrika of betrokken raken bij ons werk over de hele wereld door een donatie te doen, uw vrienden, familie of collega’s erbij te betrekken of vrijwilliger te worden.