Een caduceus is een staf die omstrengeld is door twee slangen en bekroond wordt door vleugels of een gevleugelde helm. De caduceus wordt geassocieerd met magie, spirituele verlichting, wijsheid, onsterfelijkheid en genezing. De T-vorm van de caduceus is afgeleid van het tau-kruis, een T-vormig kruis dat werd gebruikt in de oude Egyptische en Mithraïsche mysteriën-inwijdingen.

De caduceus wordt het sterkst geassocieerd met Hermes, de Griekse boodschapper-god van de magie die vliegt zo snel als de gedachte. Hermes draagt zijn magische staf wanneer hij zielen naar de onderwereld begeleidt. De caduceus van Hermes is gemaakt van olijfhout, symbool voor vrede en de continuïteit van het leven. De steel van de staf staat voor kracht, de slang voor wijsheid of voorzichtigheid, de vleugels voor ijver, en de helm voor hoge gedachten. Met een aanraking van zijn caduceus brengt Hermes stervelingen in slaap of wekt hij de doden op. Hij geneest elke ziekte en verandert alles wat de staf aanraakt in goud. De Romeinen, die Hermes Mercurius noemden, beschouwden de caduceus als een symbool van moreel gedrag en evenwicht.

De associatie van de caduceus met goud en de krachten van transmutatie maakte hem tot een symbool van de steen der wijzen in de alchemie. In de alchemie krijgen de ineengestrengelde slangen de extra symboliek van mannelijke en vrouwelijke krachten, die in evenwicht moeten zijn om transmutatie te laten plaatsvinden.

De caduceus verschijnt in Mesopotamische culturen rond 2600 v.Chr. waar de slangen een god betekenden die ziekten genas. De associatie van de caduceus met geneeskunde en gezondheid ging van het Midden-Oosten over naar de Griekse cultuur. Asklepios, de Griekse god die in dromen geneest, bezit een staf die omwonden is door een enkele slang.

In het oude India verscheen de caduceus in tempels als symbool van de vier elementen: de staf (aarde), de slangen (vuur en water), en de vleugels (lucht).

In Yoga vertegenwoordigt de caduceus de transformatie van het spirituele bewustzijn door middel van de voertuigen van het pranische energiesysteem van het lichaam. De staf is de wervelkolom, en de slangen zijn de kundalini-kracht, of slangenkracht, die zich in de aarde en aan de basis van de wervelkolom bevindt. Wanneer de kundalini gestimuleerd wordt door spirituele studie of soms door een emotionele schok, kronkelt hij langs de ruggengraat omhoog en bloeit op met vleugels aan de top van het hoofd. De vleugels betekenen de stijging van het bewustzijn door hogere niveaus van bewustzijn.

In de vrijmetselarij vertegenwoordigt de caduceus de harmonie en het evenwicht tussen negatieve en positieve krachten, het vaste en het vluchtige, de continuïteit van het leven en het verval van het leven.

Verder lezen:

• Guiley, Rosemary Ellen, en Robert Michael Place. De Alchemistische Tarot. Londen: Thorsons/HarperCollins, 1995.
• Hall, Manly P. The Secret Teachings of All Ages. 1928. Herdruk, Los Angeles: The Philosophic Research Society, 1977.
• Waite, Arthur Edward. A New Encyclopedia of Freemasonry. Gecombineerde ed. New York: Weathervane Books, 1970.

Opgenomen uit :The Encyclopedia of Magic and Alchemy Geschreven door Rosemary Ellen Guiley Copyright © 2006 by Visionary Living, Inc.

caduceus (herautenstaf) In de Griekse en Romeinse mythologie, een toverstaf bestaande uit een staaf bekroond door vleugels en verstrengeld door twee slangen; in het Grieks kery keionin genoemd. De caduceus werd in de Griekse mythen gedragen door Hermes en in de Romeinse mythologie door Mercurius. Oorspronkelijk werd de caduceus voorgesteld als een eenvoudige staf omwonden met twee witte linten. Het was een symbool van autoriteit en onschendbaarheid en beschermde de heraut die hem droeg. In de Ilias en de Odyssee van Homerus wordt de caduceus vaak genoemd als een soort toverstaf waarmee Hermes de ogen van stervelingen opende en sloot. Het werd daarom in verband gebracht met de dood en de reis door de onderwereld. Volgens latere mythen gooide Hermes eens zijn toverstok naar twee slangen die op de grond vochten. De slangen raakten verstrikt in de toverstok en zitten er sindsdien aan vast. De vleugels aan de top werden in latere Griekse en Romeinse kunst toegevoegd. In Vergilius’ Aeneis (boek 4) wordt gezegd dat de caduceus door Apollo aan Mercurius werd gegeven in ruil voor de lier. Milton, die het de “opiumstaaf” van Hermes noemt in Paradise Lost (boek 11.133), verwijst naar het geloof dat de caduceus slaap kan opwekken. Vandaag wordt de caduceus geassocieerd met geneeskunde omdat het een van de symbolen was van Asclepius, de god van de geneeskunde in de oudheid. Le Sage schrijft in Gil Blas (1715): “Ik vond de post van Mercurius niet zo eervol als hij werd genoemd … en besloot de Caduceus voor altijd te laten varen.”