Ventriculaire ritmestoornissen treden op in de onderste kamers van het hart, de ventrikels genoemd. Supraventriculaire ritmestoornissen doen zich voor in het gebied boven de hartkamers, meestal in de boezems, de bovenste kamers van het hart. De onregelmatige hartslag kan te traag (bradycardie) of te snel (tachycardie) zijn.

Bradicardie

Bradicardie is een zeer lage hartslag van minder dan 60 slagen per minuut. Het treedt op wanneer de elektrische impuls die het hart tot samentrekken aanzet, niet wordt opgewekt in de natuurlijke pacemaker van het hart, de sinus- of sinoatriale knoop (SA-knoop), of niet via de juiste banen naar de onderste kamers van het hart (de hartkamers) wordt gezonden.

Bradicardie treft vooral oudere mensen, maar kan mensen van elke leeftijd treffen, zelfs zeer jonge kinderen. Het kan twee oorzaken hebben: het centrale zenuwstelsel zegt het hart niet meer te pompen, of de SA-knoop kan beschadigd zijn. Deze schade kan het gevolg zijn van hart- en vaatziekten, het verouderingsproces, of van erfelijke of aangeboren afwijkingen, of kan worden veroorzaakt door bepaalde medicijnen, waaronder die welke worden gegeven om hartritmestoornissen en hoge bloeddruk onder controle te houden.

Tachycardie

Tachycardie is een zeer hoge hartslag van meer dan 100 slagen per minuut. Er zijn veel verschillende soorten tachycardie, afhankelijk van waar het snelle ritme vandaan komt. Als de tachycardie haar oorsprong vindt in de hartkamers, wordt zij “ventriculaire tachycardie” genoemd. Als het boven de ventrikels ontstaat, wordt het “supraventriculaire tachycardie” genoemd.

Ventriculaire aritmieën

Ventriculaire tachycardie

Ventriculaire tachycardie is wanneer de SA-knoop niet langer het kloppen van de ventrikels controleert, maar andere gebieden langs de onderste elektrische geleidingsbaan de pacemakerfunctie overnemen. Aangezien het nieuwe signaal niet langs de normale weg door de hartspier gaat, slaat de hartspier niet normaal. De hartslag versnelt en de patiënt voelt hartkloppingen. Dit onregelmatige ritme kan extreme kortademigheid, duizeligheid of flauwvallen (syncope) veroorzaken.

Ventrikelfibrilleren

De ernstigste ritmestoornis is ventrikelfibrilleren, dat is een ongecontroleerde onregelmatige hartslag. In plaats van één verkeerd getimede pulsatie van de hartkamers, is het mogelijk dat verscheidene impulsen tegelijkertijd van verschillende plaatsen afkomstig zijn, die alle het hart tot kloppen aanzetten. Als gevolg daarvan ontstaat een veel snellere en ongeordende hartslag, die kan oplopen tot 300 slagen per minuut. Door deze chaotische slagen pompt het hart te weinig bloed naar de hersenen en de rest van het lichaam, en kan de persoon flauwvallen. Er moet onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen. Als kan worden begonnen met reanimatie (CPR) of elektrische schokken kunnen worden toegediend om het hart weer in een normaal ritme te brengen, is het hart wellicht niet ernstig beschadigd. Aangenomen wordt dat ventrikelfibrillatie elk jaar ongeveer 220.000 sterfgevallen door hartaanvallen veroorzaakt. Mensen die lijden aan hart- en vaatziekten of die een voorgeschiedenis van hartaanvallen hebben, lopen het grootste risico op ventrikelfibrilleren.

Vroege ventriculaire contracties

Een minder ernstige vorm van ventriculaire aritmie is premature ventriculaire contractie (PVC). Zoals de naam al zegt, wordt het probleem veroorzaakt doordat de hartkamers eerder samentrekken dan zou moeten, in een verkeerde volgorde. PVC’s (soms “ventriculaire premature slagen” genoemd) zijn meestal niet gevaarlijk en hoeven vaak niet behandeld te worden. Maar als de patiënt een hart- of vaatziekte of een geschiedenis van ventriculaire tachycardie heeft, kunnen PVC’s leiden tot een ernstiger aritmie. Hoewel de meeste PVC’s snel en zonder waarschuwing optreden, kunnen ze ook worden veroorzaakt door cafeïne in koffie, thee, frisdrank en chocolade. Sommige soorten vrij verkrijgbare hoest- en verkoudheidsmedicijnen kunnen ook PVC’s veroorzaken.

Supraventriculaire ritmestoornissen

Supraventriculaire ritmestoornissen ontstaan boven de onderste kamers van het hart, zoals in de bovenste kamers (de atria) of de atriale geleidingsbanen. In het algemeen zijn supraventriculaire ritmestoornissen, ook wel “atriale ritmestoornissen” genoemd, niet zo ernstig als ventriculaire ritmestoornissen. In sommige gevallen hebben ze niet eens behandeling nodig. Net als PVC’s kunnen atriale aritmieën worden veroorzaakt door een aantal factoren, waaronder roken, alcohol, cafeïne, en hoest- en verkoudheidsmedicijnen. De aandoening kan ook te wijten zijn aan een reumatische hartziekte of een overactieve schildklier (hyperthyreoïdie). Supraventriculaire aritmieën kunnen kortademigheid, hartkloppingen, benauwdheid op de borst en een zeer snelle pols veroorzaken.

Supraventriculaire tachycardie (SVT) of paroxysmale supraventriculaire tachycardie (PSVT)

Supraventriculaire tachycardie (SVT) is een regelmatige maar verhoogde hartslag, rond de 150-250 slagen per minuut, die zijn oorsprong vindt in de boezems. In tegenstelling tot andere soorten aritmie, ontstaat SVT niet in de SA-knoop. SVT wordt ook wel “paroxysmale supraventriculaire tachycardie (PSVT)” genoemd. De term “paroxysmaal” wordt gebruikt in de betekenis van “sporadisch of occasioneel”.

Supraventriculaire tachycardie of PSVT treedt op wanneer abnormale elektrische signalen hun oorsprong vinden in de bovenste kamers van het hart en de elektrische signalen afkomstig van de SA-knoop (de natuurlijke pacemaker van het hart) interfereren. De slagen in de boezems verhogen dan de hartslag.

Dit type aritmie komt vaker voor bij zuigelingen en jonge mensen. Het risico is ook groter bij vrouwen, angstige jongeren en mensen die erg moe zijn. Ook mensen die veel koffie of alcohol drinken of zwaar roken, lopen een verhoogd risico.

Triale fibrillatie

Triale fibrillatie is een snel, onregelmatig ritme als gevolg van krampachtige bewegingen van afzonderlijke spiervezels van het hart. Het is een belangrijke oorzaak van beroerte, vooral bij oudere mensen. Atriumfibrillatie kan ertoe leiden dat het bloed zich in de bovenste kamers van het hart verzamelt. Het samengeklonterde bloed kan klonten vormen, die “stolsels” worden genoemd. Als een bloedstolsel zich van het hart naar de hersenen verplaatst en een van de kleinere hersenslagaders blokkeert, kan een beroerte optreden.

Om die reden moeten veel patiënten met atriumfibrilleren bloedplaatjesaggregantia slikken. Deze medicijnen kunnen voorkomen dat zich stolsels vormen en een beroerte veroorzaken.

Wolff-Parkinson-White-syndroom

Wolff-Parkinson-White-syndroom (WPW) is een groep afwijkingen die wordt veroorzaakt door extra geleidingsbanen tussen de boezems en de hartkamers. Door deze extra geleidingswegen bereiken de elektrische signalen de hartkamers eerder dan zou moeten en keren ze terug naar de boezems. Het resultaat is een zeer hoge hartslag. Mensen met dit syndroom kunnen last hebben van duizeligheid, hartkloppingen op de borst of flauwvallen. Zij hebben ook meer kans op episoden van paroxysmale supraventriculaire tachycardie (PSVT).

Atriumflutter

Atriumflutter treedt op wanneer de boezems te snel kloppen, waardoor de hartkamers ook inefficiënt gaan kloppen.

Premature supraventriculaire contracties

Ook wel “premature atriale contracties” (PAC) genoemd, treden op wanneer de boezems eerder samentrekken dan zou moeten, waardoor een onregelmatig hartritme ontstaat.

Heart block

Heart block treedt op wanneer de SA-knoop het elektrische signaal goed doorgeeft, maar het signaal niet snel genoeg door de atrioventriculaire (AV) knoop of lagere elektrische geleidingsbanen gaat. Verstoppingen zijn vooral te wijten aan het verouderingsproces of aan zwelling of littekenvorming van het hart, soms veroorzaakt door een kransslagaderaandoening. Zij kunnen ook het gevolg zijn van cardiale amyloïdose, een ziekte waarbij normaal hartweefsel wordt vervangen door eiwitafzettingen die “amyloïde afzettingen” worden genoemd. Er zijn verschillende soorten hartblok en ze worden ingedeeld naar ernst.

• Eerstegraads hartblok is wanneer de impulsen die door de AV-knoop gaan te traag zijn.
• Tweedegraads hartblok is wanneer de impulsen door de boezems van het hart gaan maar bij de AV-knoop worden vertraagd. Door deze vertraging slaan de hartkamers niet op het juiste moment.
• Derdegraads hartblok is wanneer geen impulsen de hartkamers bereiken. Ter compensatie gebruiken de hartkamers hun eigen “hulp”-pacemaker met een lagere snelheid. Aangezien er waarschijnlijk een tijdsverschil is tussen de impuls van de boezems en de “aanvullende” pacemaker in de hartkamers, kan de persoon flauwvallen. Dit wordt een “Stokes-Adams crisis” genoemd. Derdegraads hartblok is zeer ernstig en kan leiden tot hartfalen en zelfs de dood.