De volkswijsheid zegt dat “elke alcoholische drank die je neemt 1.000 hersencellen doodt”. Is dat waar? Worden hersencellen echt vernietigd door het drinken van alcohol?

Nee, alcohol doodt niet echt hersencellen. Maar het beschadigt wel je hersenen en tast je geestelijke vermogens aan.

Het korte antwoord: Nee. Alcohol drinken doodt geen hersencellen. Hoewel onderzoek door sommige onderzoekers suggereert dat blootstelling aan alcohol kan leiden tot neuronale celdood, zeggen veel deskundigen dat alcohol niet echt hersencellen doodt.

In één studie hebben onderzoekers het aantal neuronen in de hersenen van drinkers en niet-drinkers geteld tijdens de autopsie. Zij ontdekten dat mensen uit beide groepen gemiddeld ongeveer evenveel neuronen hadden, ongeacht het alcoholgebruik.

Maar dat betekent niet dat alcohol onschadelijk is voor uw kleine grijze cellen.

“Gewoon omdat alcohol niet echt hersencellen doodt, betekent het niet dat het hen niet beïnvloedt,” waarschuwde Benjamin Springgate, MD, MPH, universitair hoofddocent klinische geneeskunde, Louisiana State University Schools of Medicine and Public Health, New Orleans, LA. “Studies hebben aangetoond dat alcohol drinken de uiteinden van hersencellen kan beschadigen, wat invloed heeft op hoe ze met elkaar communiceren en hoe je hersenen werken. Langdurig zwaar drinken kan niet alleen de grootte van de hersencellen doen krimpen en de coördinatie, de slaap en het geheugen aantasten, het kan ook leiden tot voldoende schade om te resulteren in coma en zelfs de dood.”

Dit is waar – alcohol doodt geen hersencellen, maar het verwondt en beschadigt je hersenen op een aantal manieren:

Stopt dendrieten

Chronisch alcoholgebruik kan dendrieten beschadigen, de vertakkingachtige uiteinden van hersencellen. Dendrieten, die gebruikt worden voor neurotransmissie, zijn het ontvangende uiteinde van het neuron. Dus de afbraak van dendrieten kan de hersensignalering belemmeren, wat leidt tot gebreken in de cognitieve functie (bijv. geheugen, probleemoplossing, en aandacht).

Aan de positieve kant hebben onderzoekers onlangs aangetoond dat bepaalde therapieën (zoals donepezil, een geneesmiddel tegen Alzheimer) alcoholgerelateerde dendritische schade kunnen omkeren.

Krimpt je brein

Zwaar alcoholgebruik wordt in verband gebracht met een kleiner hersenvolume, wat suggereert dat drinken je brein letterlijk doet krimpen. Zelfs bij matig alcoholgebruik krimpen de hersenen, vooral de hippocampus, het hersengebied dat vooral met het geheugen wordt geassocieerd.

Onderzoekers stelden vast dat de atrofie van de hippocampus op een dosis-afhankelijke manier optrad – hoe meer je drinkt, hoe meer je hersenen krimpen. Matige drinkers (ongeveer twee drankjes per dag) hadden bijvoorbeeld driemaal zoveel kans op het krimpen van de hippocampus als niet-drinkers. Bij mensen die het equivalent van vier drankjes per dag dronken, was de hersenkrimp bijna zes keer zo groot als bij niet-drinkers.

Bovendien was er een verband tussen hogere alcoholconsumptie en een grotere achteruitgang in lexicale vloeiendheid (d.w.z. zoveel mogelijk woorden zeggen die met dezelfde letter beginnen in 1 minuut), een maatstaf voor de uitvoerende functie. Een hogere alcoholinname gaf echter geen daling te zien in woordherinnering of in semantische vlotheid (d.w.z. zoveel mogelijk woorden zeggen van dezelfde categorie in 1 minuut).

Stunt de groei van hersencellen

Hoewel alcohol de hersencellen niet doodt, kan het de groei van nieuwe hersencellen verhinderen. Te veel alcohol kan de neurogenese, het proces van de vorming van nieuwe neuronen, verstoren.

Dit kan op verschillende manieren gebeuren, aldus onderzoekers. Alcohol is een “farmacologisch promiscue drug” omdat het op veel doelen inwerkt, waaronder verschillende die betrokken zijn bij neurogenese, leggen onderzoekers uit.

Het goede nieuws, volgens deze auteurs, is dat mensen die stoppen met het drinken van alcohol het vermogen om nieuwe neuronen te laten groeien kunnen herstellen, hoewel misschien niet in de volle omvang van een niet-drinker.

Verhoopt dementie

Zwaar drinken bij volwassenen van middelbare leeftijd wordt geassocieerd met een hoger risico op dementie – maar geheelonthouding ook, volgens de auteurs van een grote prospectieve cohortstudie. Hoe groter het alcoholverbruik, hoe groter het risico. Licht tot matig drinken (ongeveer twee of minder drankjes per dag) wordt echter in verband gebracht met een verminderd risico op dementie.

Maar, waarom hebben geheelonthouders ook een groter risico op dementie? De auteurs wijzen op een groter risico op cardiometabole ziekten in deze groep, en cardiometabole ziekten zelf zijn gekoppeld aan een groter risico op dementie.

Bottom line

Niet al het nieuws is slecht. Alcohol wordt ook in verband gebracht met enkele potentieel positieve effecten, zoals een beschermend effect tegen ischemische beroerte bij oudere mensen. Maar de meeste deskundigen zeggen dat de ernstige gevaren van elke hoeveelheid alcohol veel groter zijn dan de mogelijke voordelen.

“Dus ook al hadden je moeder en zij geen gelijk over alcohol die je hersencellen aantast, het kan ze wel aantasten, vooral als je te veel drinkt,” waarschuwde Dr. Springgate van LSU. “En dat is iets om over na te denken voordat je dat tweede of derde drankje neemt.”