In tegenstelling tot de traditionele vormen van poppenspel waarbij de poppenspeler verborgen is, vervult de buikspreker de functies van zowel poppenspeler als acteur, door zelf een rol te spelen in de voorstelling die hij presenteert. De poppenspeler moet leren het personage dat op zijn knie, arm of sokkel staat te manipuleren, terwijl hij tegelijkertijd het publiek voldoende moet boeien om de illusie te wekken dat de marionet echt leeft en spreekt. De artiest moet af en toe in een andere richting kijken, spreken, gebaren maken en dialogen voeren (geschreven of geïmproviseerd) als een acteur, terwijl hij zich ook concentreert op de taak om de illusie van leven in stand te houden terwijl hij zijn taken als poppenspeler vervult.
De stem
Een goede buikspreker moet een stem creëren die minder menselijk lijkt en meer geschikt is voor het meestal kleinere personage dat hij tot leven wekt. Deze “diffuse stem” wordt verkregen door vanuit het middenrif druk uit te oefenen op de stembanden, waarvoor een uitstekende adembeheersing nodig is. Het woord buikspreken is afgeleid van de Latijnse woorden ventri (buik) en loquor (spreken), wat het lang gekoesterde maar onjuiste geloof verklaart dat de stem uit de maag zou komen. Een buikspreker gebruikt het normale stem- en ademhalingsapparaat, gecombineerd met het gebruik van vervangende geluiden die de lipbeweging minimaliseren en zo alle bewijs wegnemen dat de buikspreker werkelijk het spreken voor de marionet doet. Ventriloquisme is daarom een illusie, en de marionet gemanipuleerd in sync met de dialoog wordt het ideale vat voor deze anders schijnbaar anonieme stem.
The Ventriloquist Puppet
De meest voorkomende marionet stijl wordt vaak aangeduid als een “dummy” of een “vent figuur”. In het verleden werd de traditionele figuur uit hout gesneden. Meer recent worden materialen zoals Celastic, latex, plastic hout, of glasvezel gebruikt om het uiterlijk en de textuur van hout na te bootsen. Figurenmakers in Groot-Brittannië gebruiken meestal papier-maché als hoofdbestanddeel, een stijlkeuze die nog steeds voorkomt in India, Australië en Brits West-Indië. Terwijl de Amerikaanse figuur van gesimuleerd hout gebruik maakt van een beweegbare kaak (slot-jaw), drukt de Britse tegenhanger zich uit met een minder geprononceerde beweging van de onderlip, die soms gecombineerd wordt met een beweging van de bovenlip. Het meest gebruikte personage over de hele wereld is een “brutale” jongen of “wijsneus”. De poppenspeler zorgt voor de eerder genoemde diffuse stem en manipuleert een stok die vanuit de nek naar beneden in de holte van de uitgeholde marionettentorso steekt, waardoor deze aan de blik van het publiek wordt onttrokken. Naast de verplichte beweging van de mond, kunnen extra mechanismen worden geïnstalleerd om het personage in staat te stellen met de ogen te rollen, te knipogen, te knipperen, wenkbrauwen op te trekken, met de oren te wiebelen, de tong uit te steken, te roken of te spugen.
De buikspreker
Waarschijnlijk ’s werelds bekendste buikspreker was de Amerikaan Edgar Bergen (1903-1978). In de loop van een lange en illustere carrière die zich uitstrekte van vaudeville (Variety), radio, speelfilms en televisie, creëerde hij beroemdheden als Charlie McCarthy, Mortimer Snerd, en Effie Klinker, waarbij hij in wezen alleen gebruik maakte van de beweging van de onderkaak bij deze beroemde personages. Een Amerikaanse buikspreker uit dezelfde tijd, Bob Neller, pochte in zijn reclamemateriaal echter dat zijn door de McElroy Brothers gemaakte figuur meer dan duizend gezichtsuitdrukkingen kon produceren door verschillende gezichtsmechanismen te combineren met verschillende standen van het hoofd en het lichaam.
In recente tijden hebben buiksprekerartiesten vrijwel elke soort mondpop gebruikt in hun acts, van een eenvoudige handpop (zoals gemaakt van een sok) tot uitvoerig gebeeldhouwde schuimlatex creaties bedekt met rijk gekleurde en gestructureerde stoffen. Aan het eind van de 20e eeuw bracht de Amerikaanse buikspreker Shari Lewis (1933-1998) haar kleine gebreide creaties Lamb Chop, Charlie Horse, en Hush Puppy naar vele internationale televisiemarkten via uitzendingen van Lamb Chop’s Play Along (1992-1997) voor kleuters. Lewis was haar carrière in de jaren 1950 begonnen op de New Yorkse televisie met standaard ventfiguren, maar vond de kleinere poppen beter passen bij haar kleine gestalte en vrouwelijke stijl. De in Spanje geboren Wenceslao Moreno (1896-1999), aangekondigd als Señor Wences, had veel succes met zijn pop Johnny, die voornamelijk bestond uit zijn eigen gebalde vuist, waaraan hij ogen en een pruik bevestigde. Op 100-jarige leeftijd bleef hij het publiek over de hele wereld vermaken met zijn unieke manier van buikspreken.
Wat ook het type marionet is, om de best mogelijke illusie te geven vertrouwt de deskundige buikspreker op een precieze synchronisatie tussen de beweging van de mond van de marionet en elke lettergreep van een gesproken woord. Deze techniek verschilt fundamenteel van die welke in andere vormen van poppenspel wordt gebruikt, waarbij de mond minder of helemaal niet gearticuleerd is. Traditioneel gebruikt voor komedie in de Verenigde Staten van Amerika en Groot-Brittannië tijdens het vaudeville- en music hall-tijdperk, beoefenen buiksprekerartiesten vandaag hun beroep en verblijven zij wereldwijd (zie Cabaret, Music Hall, Variété Theater en Vaudeville). In Frankrijk beleefde de getalenteerde buikspreker Jacques Courtois, met zijn hond Hercules en zijn eend Omer, zijn hoogtijdagen in de jaren 1950 en 1960 dankzij de televisie. El Parlanchín (De babbelaar), een goed gemaakte Spaanse buikspreekpop uit de jaren 1950, stelde een kleine cartooneske man voor van ongeveer 50 centimeter hoog, wiens hoofd was uitgerust met een manipulatieapparaat waarop twee mechanische hendels waren aangebracht waarmee de mond en de kin konden bewegen, en de ogen konden worden geopend en gesloten.
Negatieve reputatie
In de geschiedenis wordt het buikspreken vaak opgemerkt met een negatieve reputatie. Archeologisch bewijs uit Egypte toont aan dat buikspreken teruggaat tot 2000 voor Christus. De buiksprekers konden het volksbijgeloof uitbuiten door te doen geloven dat zij de bekwaamheid bezaten om geesten op te roepen. Deze “tweede stem” werd gebruikt om wat vaak de “bekende geesten” werden genoemd, te creëren. In het oude Griekenland stonden priesters onbeweeglijk en zonden vreemde geluiden uit “vanuit hun maag”, een techniek die “gastromantie” werd genoemd. In zijn vijfde boek over epidemieën citeert de filosoof Hippocrates het geval van een patiënt die hij onderzocht: “Het geluid scheen uit de borstkas te komen, vergelijkbaar met dat van hen die zich buikspreker noemen.” De oude Joden verboden dergelijke geesten te raadplegen of zelfs maar te geloven in “Obh”, die beschouwd werd als de geest van de doden, die sommigen in staat achtten op te roepen. Verwijzend naar een passage in de Bijbel (Jesaja 29:4: “Dan zult gij diep uit de aarde spreken, van laag in het stof zullen uw woorden komen; uw stem zal uit de grond komen als de stem van een geest, en uw spraak zal uit het stof fluisteren”), konden “mystici”, tovenaars en waarzeggers, meestal uit winstbejag, doen alsof hun stemmen die van de doden waren in hun spirituele seances of privé-consulten. Waarschijnlijk zijn een aantal bekwame buiksprekers wegens hun vermeende duivelse talenten op de brandstapel terechtgekomen.
Heden ten dage worden de kunstgrepen van het buikspreken grotendeels beschouwd als een zuiver onderhoudende kunstvorm. Dit talent wordt vaak gebruikt in het onderwijs en krijgt soms (zoals in Japan bij dominee Ichiro Noda) een nieuwe religieuze dimensie. De buiksprekers moeten zich vooral blijven aanpassen aan de veranderingen in de amusementsindustrie om te kunnen overleven ten aanzien van de technologische vooruitgang op het gebied van animatronisch speelgoed en computergegenereerde beelden. De toekomst zal uitwijzen of de artiest kan overleven, en of het publiek de mysterieuze intimiteit tussen de buikspreker en zijn dummy kan blijven waarderen.
(Zie ook Stem.)