Termen voor leden van de aristocratie worden vaak in het verlengde daarvan toegepast op ander, vaak informeel, gebruik. Hier volgen titels van Engelse adel en enkele van hun andere connotaties.

King, van het Oud-Engelse woord cyning, verwijst naar een erfelijke, levenslange heerser; een koning die over andere koningen heerst, kan een hoge koning worden genoemd. Het woord keizer, van de Latijnse term imperator, wat “bevelhebber” betekent, duidde op iemand die heerste over een keizerrijk, een verzameling koninkrijken of andere staten, hoewel het nooit in Engeland of Groot-Brittannië werd gebruikt. Vrouwelijke equivalenten zijn koningin en keizerin; monarch is een niet-gender-specifieke generieke term die niet wordt gebruikt als een titel met een naam (zoals koning of keizer zou zijn in, laten we zeggen, “Koning Arthur” of “Keizer Hirohito”).

King wordt ook gebruikt om de persoon bij uitstek op een gebied te beschrijven, zoals in Michael Jackson’s benoeming als “de King of Pop.” (Jazz musici van de vroege twintigste eeuw waren voorlopers van deze traditie, het aannemen van monikers zoals Duke Ellington en Count Basie die verwezen naar hun statuur als toonaangevende beoefenaars van hun vak. Het is ook de naam van een speelkaart, een schaakstuk, en een gekroond stuk in dammen; keizer heeft geen dergelijke connotaties, hoewel zowel koning en keizer soms worden toegepast op grote dieren van hun soort, zoals in “koning pinguïn” en “keizer pinguïn,” en “monarch vlinder” verwijst naar een bijzonder vorstelijk ogende specimen van vliegende insect.

Koningin, ondertussen, heeft andere betekenissen: Het verwijst naar een vrouw met een vorstelijk voorkomen of een bereikt aanzien op een bepaald gebied van inspanning, zoals in “schoonheidskoningin”, of naar een dier, zoals een bijensoort, dat bestaat om zich voort te planten. Het woord wordt ook gebruikt, vaak pejoratief, voor een verwijfde of flamboyante homoseksuele man, of, in de uitdrukking “drama queen”, voor een zeer emotioneel persoon. Queen verwijst ook naar een specifieke speelkaart en een bepaald schaakstuk.

De Latijnse term princeps (“eerste burger”) werd oorspronkelijk toegepast op de officieuze leider van de Romeinse Senaat; later verwees keizer Augustus naar zijn kleinzonen met die titel, en als prince in het Engels kwam het te verwijzen naar de mannelijke nakomelingen van een koning. (Een erfgenaam van een koningschap is een kroonprins.) Het wordt ook algemeen gebruikt, zoals in de titel van Niccolò Machiavelli’s klassieke politieke traktaat De Prins, om te verwijzen naar elke politieke leider van adellijke geboorte.

Een prins kan ook de heerser zijn van een klein land (een vorstendom genoemd), zoals gebruikelijk was in Europa in het begin van de jaren 1800, of de echtgenoot van een regerende koningin. De vrouwelijke vorm is prinses, die soms ook schertsend wordt gebruikt om een verwende vrouw of meisje aan te duiden, terwijl prins soms werd gebruikt als een onderdanig compliment voor een man met een hoge professionele of sociale status.

Het Latijnse woord dux (“leider”), waarvan hertog is afgeleid, werd gebruikt om te verwijzen naar een militaire commandant, vooral een niet-Romeinse, in de Romeinse Republiek en later de hoogste militaire commandant van een Romeinse provincie. Van daaruit werd de betekenis die van een heerser over een provincie (en soms een afzonderlijk land, dat als hertogdom werd aangeduid). Uiteindelijk werd de titel verleend aan enkele hoge edelen, waaronder, in Engeland, de zonen van de koning. In andere landen kan een hertog bij uitstek een aartshertog of groothertog worden genoemd; het vrouwelijke equivalent van een hertog, of de vrouw van een hertog, is een hertogin. (John Wayne’s bijnaam, Duke, is afgeleid van de naam van een favoriete hond van hem.)

Een markies (het Engelse equivalent is een markies, uitgesproken als gespeld) was een edelman wiens domein in de mars, of grens, van een land lag, en die daarom een hogere status had dan de op een na hoogst gerangschikte edelman, een graaf. (Het vrouwelijke equivalent is een markiezin, of markiezin.) De titel van graaf is afgeleid van de Latijnse term comitem (“metgezel”), die verwijst naar een medewerker of vertegenwoordiger van een keizer; van dit woord krijgen we graafschap, oorspronkelijk verwijzend naar het gebied in handen van een graaf.

Het equivalent van graaf op de Britse eilanden is earl (van de Oud-Engelse term eorl, wat “edelman” of “krijger” betekent), maar omdat er geen vrouwelijk equivalent van die term bestaat, wordt countess gebruikt voor zowel de vrouw van een graaf als de vrouw van een earl. (Graaf is ook een voornaam.) Burggraaf (het eerste element van het woord komt van vice, zoals in “vice-president”) is een term voor een edelman van lagere rang; burggravin is het vrouwelijke equivalent.

De laagste adellijke titel is baron, van een Latijns woord voor “man”, “dienaar” of “soldaat”; een baron bezat een baronie, en zijn echtgenote was een barones. Baronet is een titel die door de koningen van Engeland wordt verleend, maar baronets (en hun vrouwen, barones genoemd) worden niet tot de adelstand gerekend. Bij uitbreiding is baron gebruikt om een persoon met invloed in de handel aan te duiden, zoals in “cattle baron”, verwijzend naar een rijke veeboer.

De rang van ridder stond vroeger voor de onderste laag van de adelstand, maar wordt in Engeland niet meer toegekend behalve als eretitel, hoewel in andere Europese landen erfelijke ridderorden blijven bestaan. “Witte ridder” en “zwarte ridder” verwijzen in het zakenjargon naar iemand die een bedrijf respectievelijk vriendschappelijk of onvriendschappelijk wil overnemen; “ridder in blinkend harnas” is een gedateerde verwijzing naar een ideale man die door een vrouw wordt gezocht als goed huwelijksmateriaal. Het vrouwelijke equivalent van ridder is dame, dat ook werd toegepast op een oudere vrouw in het algemeen en gedurende een tijd in de twintigste eeuw straattaal was voor een aantrekkelijke vrouw.

De vrouw van een koning die zelf niet regeert wordt koningin-gemaal of keizerin-gemaal genoemd; een vrouw die regeert is koningin-regentes of keizerin-regentes. De weduwe van een edelman wordt een douagiere genoemd (het woord komt van de Midden-Franse term douagiere, afgeleid van douer, wat “begiftigen” betekent); deze term, net als de andere die gebruikt worden in combinatie met een hogere titel in een zin als “queen dowager”, kan ook verwijzen naar elke vrouw die bezit heeft van haar overleden echtgenoot, of naar een waardige oudere vrouw in het algemeen, hoewel een dergelijk gebruik zeldzaam is, en het laatste is meestal humoristisch bedoeld.

Wilt u uw Engels verbeteren in vijf minuten per dag? Neem een abonnement en ontvang dagelijks onze schrijftips en oefeningen!

Leer verder! Blader door de categorie Woordenschat, bekijk onze populaire berichten, of kies hieronder een gerelateerd bericht:

• Hoeveel tijden in het Engels?
• Peace of Mind and A Piece of One’s Mind
• Honorary vs. Honourary