Children’s Peer Relationships.

De vriendschappen van kinderen kennen onvermijdelijk ups en downs. Toch wegen de gevoelens van tevredenheid en veiligheid die de meeste kinderen ontlenen aan de omgang met leeftijdsgenootjes zwaarder dan de periodieke problemen. Voor een aantal kinderen zijn de relaties met leeftijdsgenoten echter aanhoudend problematisch. Sommige kinderen worden actief afgewezen door leeftijdsgenoten. Anderen worden gewoon genegeerd of verwaarloosd. Het blijkt zelfs dat sommige populaire kinderen veel vrienden hebben, maar zich desondanks alleen en ongelukkig voelen.

WAAROM zijn relaties met leeftijdgenoten belangrijk?

Kinderen die niet in staat zijn hechte of bevredigende relaties met leeftijdgenoten aan te gaan, moeten zowel ouders als leerkrachten zorgen baren. Ten eerste missen deze kinderen de kans om sociale vaardigheden te leren die hun hele leven van belang zullen zijn. Vooral belangrijk zijn de vaardigheden die nodig zijn om sociale relaties aan te gaan en te onderhouden en om sociale conflicten op te lossen, waaronder communicatie, compromissen sluiten en tact (Asher en anderen 1982). Kinderen die niet voortdurend in contact komen met leeftijdgenoten kunnen ook kansen missen om een gevoel van sociaal zelfvertrouwen op te bouwen.

Deze kinderen kunnen weinig vertrouwen ontwikkelen in hun eigen capaciteiten om interpersoonlijke doelen te bereiken en worden daardoor gemakkelijk overweldigd door de normale ups en downs van sociale interactie. Implicaties voor de toekomstige sociale en professionele aanpassingen van de kinderen liggen voor de hand.

Ten slotte kunnen kinderen zonder bevredigende vriendschappen lijden aan pijnlijke gevoelens van isolement (Asher en anderen 1984). School kan een onaangename plaats worden voor de kinderen. Zij kunnen uiteindelijk gaan spijbelen of helemaal van school gaan (Kupersmidt 1983). Of, in hun zoektocht naar een groepsgevoel, kunnen de kinderen kwetsbaar worden voor de invloed van delinquente of drugsgebruikende leeftijdgenoten (Isaacs 1985).

WELKE FACTOREN DRAGEN BIJ PACEER RELATIONSHIP PROBLEMEN?

Als volwassenen zich bewust worden van kinderen met significante relatieproblemen met leeftijdgenoten, moeten zij zich richten op de vraag waarom dergelijke problemen zich voordoen. Gelukkig heeft recent onderzoek het inzicht vergroot in de volgende factoren die bijdragen aan de relatieproblemen van kinderen met leeftijdsgenoten.

Sociaal gedrag

Sommige kinderen gedragen zich op een agressieve of storende manier en worden daardoor afgewezen door leeftijdsgenoten. Andere kinderen trekken zich terug uit interacties met leeftijdgenoten en beperken zo hun vermogen om acceptatie en vriendschap te verwerven (Coie en Kupersmidt 1983; Dodge 1983). Elk type ineffectief sociaal gedragspatroon kan voortkomen uit verschillende onderliggende oorzaken. Een mogelijke oorzaak is een gebrek aan kennis over effectieve interactiestrategieën. Een andere mogelijke oorzaak heeft te maken met de emotionele gesteldheid van de kinderen.

Kinderen die angstig of angstig zijn voor relaties met leeftijdgenoten zullen zich waarschijnlijk niet op een effectieve manier gedragen. Academische problemen kunnen ook bijdragen tot ineffectief sociaal gedrag. Kinderen die zich niet kunnen bezighouden met werkopdrachten in de klas, storen en irriteren vaak hun medeleerlingen (Burton in druk).

Verschil

Gelijkenis bevordert sociale acceptatie. Omgekeerd hebben kinderen de neiging sociale afwijzing te ervaren wanneer zij worden gezien als verschillend van hun leeftijdgenoten. Dit kan gebeuren wanneer kinderen tot een andere etnische groep of van een ander geslacht behoren, fysiek onaantrekkelijk of gehandicapt zijn, of nieuwkomers zijn in hun klas (Asher en anderen 1982).

Familiale problemen

Familiale problemen kunnen schadelijke effecten hebben op de relaties van kinderen met leeftijdgenoten. Kinderen van scheidende ouders kunnen bijvoorbeeld op school uiting geven aan hun gevoelens van boosheid, waardoor zij door leeftijdgenoten worden afgewezen. Kinderen met gezinsproblemen, zoals alcoholisme van de ouders, kunnen terughoudend zijn om vrienden mee naar huis te nemen, waardoor ze hechte vriendschappen vermijden.

Reputatie

Zelfs als kinderen de omstandigheden overwinnen die er oorspronkelijk toe leidden dat ze problemen met leeftijdsgenoten kregen, is een reputatie als een sociaal buitenbeentje uiterst moeilijk te veranderen.

Hoe kunnen kinderen problemen met leeftijdsgenoten overwinnen?

Kinderen hebben hulp van volwassenen nodig om ernstige problemen met leeftijdsgenoten te overwinnen. De meest succesvolle hulpstrategieën worden afgestemd op de specifieke behoeften van de betrokken kinderen.

Sociale Vaardigheidstraining

Kinderen wier gedrag tot sociale afwijzing leidt, moeten vaak nieuwe intermenselijke vaardigheden aanleren. In dergelijke gevallen kan specifieke instructie over manieren om interacties met leeftijdgenoten wederzijds bevredigend en productief te maken effectief zijn in het verbeteren van de relaties van de kinderen met leeftijdgenoten (Asher en anderen 1982).

Interventie voor verwante problemen

Wanneer problemen met leeftijdgenoten samen met ernstige academische problemen voorkomen, kunnen kinderen intensieve academische interventie nodig hebben als zij geaccepteerde leden van hun klasgroepen willen worden (Coie en Krehbiel 1984). Evenzo moeten kinderen, indien mogelijk, steun van school krijgen bij het omgaan met gezinsproblemen, om mogelijke nadelige effecten op de relaties van de kinderen met leeftijdsgenoten te minimaliseren.

Verontrustende sociale ervaringen

Grote groepen kunnen bedreigend zijn voor kinderen met een gebrek aan zelfvertrouwen. Verlegen kinderen kunnen daarom baat hebben bij mogelijkheden tot interactie met leeftijdsgenoten in kleine groepen. Ouders kunnen verlegen kinderen aanmoedigen om klasgenootjes één voor één uit te nodigen voor speciale activiteiten. Of verlegen kinderen kunnen worden aangemoedigd om externe interesses te ontwikkelen, zoals muziek of kunst, die een natuurlijke basis vormen voor interactie met andere kinderen. Beide benaderingen kunnen het zelfvertrouwen van verlegen kinderen vergroten en hen helpen vriendschappen te sluiten.

Samenwerkende Klasprojecten

Samenwerkende groepsprojecten kunnen de acceptatie door leeftijdsgenoten bevorderen van kinderen die hun sociale reputatie proberen te verbeteren, waaronder kinderen die door hun klasgenoten als anders worden gezien. Bij dit schema wijzen leerkrachten interessante taken toe aan kleine werkgroepen. De groepsleden moeten samenwerken om de taken te volbrengen. Op die manier moeten zij omgaan met leeftijdgenoten die zij gewoonlijk uit de weg gaan en ontdekken zij vaak nieuwe redenen om hen aardig te vinden (Bierman en Furman 1984; Isaacs 1985).

Algemene richtlijnen voor volwassenen

Naast interventie voor specifieke problemen met leeftijdgenoten, zijn er verschillende algemene strategieën die alle kinderen kunnen helpen een gezonde kijk op hun eigen sociale leven te behouden (Burton in druk):

–Geef kinderen expliciet de gelegenheid om eventuele zorgen over leeftijdgenoten die zij hebben te delen. Toon respect voor de unieke sociale behoeften van de kinderen. Sommige kinderen kunnen tevreden zijn met weinig vrienden. Sommige populaire kinderen kunnen zulke hoge verwachtingen hebben dat ze zich nooit sociaal succesvol voelen.

-Creëer sociale opties voor kinderen zonder druk te creëren. Zorg ervoor dat u niet de verwachting uitdraagt dat kinderen aardig gevonden moeten worden door “alle mensen, de hele tijd.”

CONCLUSIES

Samengevat is de boodschap met betrekking tot de relaties van kinderen met leeftijdgenoten duidelijk. Relaties met leeftijdgenoten leveren een belangrijke bijdrage aan de kwaliteit van zowel het huidige leven van kinderen als hun toekomstige ontwikkeling. Kinderen die moeilijkheden ondervinden in de omgang met leeftijdgenoten kunnen worden geholpen. Dergelijke interventie is het meest effectief wanneer zij is toegesneden op de specifieke aard van de problemen van de kinderen met leeftijdgenoten.

VOOR MEER INFORMATIE

Asher, S. R., S. Hymel, and P. D. Renshaw. “Eenzaamheid bij kinderen.” CHILD DEVELOPMENT 55 (1984):1456-1464.

Asher, S. R., P. D. Renshaw, and S. Hymel. “Peer Relations and the Development of Social Skills.” In THE YOUNG CHILD: REVIEWS OF RESEARCH. VOLUME 3, geredigeerd door S. G. Moore en C. R. Cooper. Washington, D.C.: National Association for the Education of Young Children, 1982.

Bierman, K. L., and W. Furman. “The Effects of Social Skills Training and Peer Involvement on the Social Adjustment of Preadolescents. CHILD DEVELOPMENT 55 (1984):151-162.

Burton, C. B. “Problems in Children’s Peer Relations: A Broadening Perspective.” In CURRENT TOPICS IN EARLY CHILDHOOD EDUCATION. VOLUME 7, uitgegeven door L. G. Katz. Norwood, NJ: Ablex, in press.

Coie, J. D., and G. Krehbiel. “Effects of Academic Tutoring on the Social Status of Low-achieving, Socially Rejected Children. CHILD DEVELOPMENT 55 (1984):1465-1478.

Coie, J. D., and J. B. Kupersmidt. “A Behavioral Analysis of Emerging Social Status in Boy’s Groups. CHILD DEVELOPMENT 54 (1983):1400-1416.

Dodge, K. “Behavioral Antecedents of Peer Social Status.” CHILD DEVELOPMENT 54 (1983):1386-1399.

Isaacs, S. “Popularity.” PARENTS’ MAGAZINE (augustus 1985):58-62.

Kupersmidt, J. B. “Predicting Delinquency and Academic Problems from Childhood Peer Status.” Paper gepresenteerd op de tweejaarlijkse bijeenkomst van de Society for Research in Child Development, Detroit, Michigan, 21-24 april 1983.