Met toestemming van de American Society for Surgery of the Hand.
Wat zijn handtumoren?
Elk abnormaal knobbeltje of bultje wordt beschouwd als een tumor. Een tumor kan ook worden aangeduid als een “massa”. De term “tumor” betekent niet noodzakelijk dat het kwaadaardig is of dat het kanker is. In feite is de overgrote meerderheid van de handtumoren goedaardig of niet-kankerachtig. Elk knobbeltje of bultje in uw hand is een tumor, ongeacht de oorzaak ervan.
Handtumoren kunnen op de huid voorkomen, zoals een moedervlek of een wrat, of kunnen onder de huid voorkomen in het zachte weefsel of zelfs het bot. Omdat er zoveel weefseltypen in de hand zijn (b.v. huid, pees, vet, ligamenten, bot, enz.) zijn er veel soorten tumoren die kunnen voorkomen. Er zijn echter maar enkele die vaak worden gezien.
Welke soorten handtumoren zijn er?
De meest voorkomende tumor in de hand en pols is een ganglioncyste. Dit zijn goedaardige zakjes van geleiachtige vloeistof die zich vormen uit een gewricht of peesschede. Ze worden vaak gezien in de pols, maar kunnen ook voorkomen rond vingergewrichten. Ze ontstaan wanneer een deel van het gewrichtskapsel of de peesschede begint uit te zetten en gevuld raakt met de vloeistof die het gewricht of de pees smeert.
De tweede meest voorkomende handtumor is een reusceltumor van peesschede. In tegenstelling tot de met vloeistof gevulde ganglioncyste, zijn deze tumoren vaste massa’s. Ze kunnen overal voorkomen waar een nabijgelegen peesschede is. Het zijn goedaardige, langzaam groeiende massa’s die zich door het zachte weefsel onder de huid verspreiden. Sommigen denken dat ze veroorzaakt kunnen zijn door een trauma dat de peesschede stimuleert om abnormaal te gaan groeien. Ze zijn geen kanker.
Een andere veel voorkomende tumor is een epidermale insluitingscyste. Deze is ook goedaardig en vormt zich vlak onder de huid, uitgaande van de onderkant van de huid waar een snee of een punctie kan zijn geweest. Huidcellen scheiden normaal gesproken een beschermende wasachtige substantie af die keratine heet. Ze ondergaan ook een cyclus waarbij oppervlaktehuidcellen afsterven en in de omgeving terechtkomen. Wanneer huidcellen onder het oppervlak vast komen te zitten, blijven ze keratine aanmaken en blijven ze zich vermenigvuldigen en afslijten. De keratine en dode huidcellen komen onder de huid vast te zitten en beginnen de cyste te vormen. De cyste groeit naarmate er meer keratine wordt aangemaakt en meer huidcellen afsterven. Uiteindelijk krijg je een vezelig zakje gevuld met een kazige substantie dat vastzit aan de onderkant van de huid van waaruit het is ontstaan.
Er zijn andere minder vaak voorkomende soorten tumoren die in de hand worden gezien. Daartoe behoren onder meer lipomen (vetgezwellen), neuromen, zenuwschede tumoren, fibromen en glomustumoren (zie figuur 3). Ze zijn bijna allemaal goedaardig. Botsporen kunnen ontstaan, door artritis of trauma, die aanvoelen als harde tumoren. Vreemde voorwerpen, zoals een splinter, kunnen ook reacties veroorzaken die knobbels of bulten in de hand vormen.
Hoe zit het met handkanker?
Wanneer patiënten een knobbel of bult in hun hand ontdekken, is een van hun eerste zorgen of ze al dan niet kanker hebben. Gelukkig is handkanker zeer zeldzaam. De meest voorkomende primaire handmaligniteiten zijn huidkankers zoals plaveiselcelcarcinoom, basaalcelcarcinoom of melanoom. Andere vormen van kanker zijn zeer zeldzaam, maar omvatten sarcomen van de weke delen of het bot. Het is ook mogelijk dat kanker vanuit een andere plaats in het lichaam naar de hand uitzaait, zoals long- of borstkanker. In dat geval is er sprake van uitgezaaide kanker. Bij elke vorm van kanker in de extremiteit is meestal een soort weefselbiopsie nodig om een definitieve diagnose te stellen.
Evaluatie en behandeling
Een zorgvuldige anamnese en lichamelijk onderzoek door een handchirurg kunnen de mogelijkheden beperken wat betreft het type tumor dat een patiënt heeft. Röntgenfoto’s kunnen worden genomen als er bezorgdheid is over betrokkenheid van de botten of om de weke delen te beoordelen. Aanbevelingen voor behandeling zijn gebaseerd op de ervaring van de handchirurg en de voorkeuren van de patiënt.
Typisch gezien bestaat de behandeling met het laagste recidiefpercentage uit het operatief verwijderen van de tumor. Door de tumor weg te snijden kan de patholoog de tumor analyseren en met redelijke zekerheid vaststellen om welk type het gaat. De operatie kan vaak poliklinisch worden uitgevoerd en hoeft niet onder algehele narcose te worden gebracht. Risico’s en voordelen moeten met de chirurg worden besproken. De meeste tumoren kunnen met een operatie worden genezen.
Als de arts denkt dat de tumor een ganglioncyste is, dan kan het een optie zijn om te proberen de cyste weg te zuigen of te injecteren als de patiënt geen operatie wil, hoewel recidief vrij gebruikelijk is. Bij een solide tumor kan een naaldbiopsie of een incisiebiopsie worden overwogen als de chirurg een weefseldiagnose wil stellen voordat hij een definitieve behandeling aanbeveelt.
Sommige patiënten kunnen ervoor kiezen om niets te doen en gewoon met de tumor te leven als ze eenmaal weten dat deze waarschijnlijk goedaardig is. Doorgaans worden tumoren echter groter naarmate de tijd verstrijkt en kunnen ze meer een last worden. Patiënten moeten ook de risico’s, voordelen en gevolgen overwegen als zij ervoor kiezen niet te worden geopereerd. Handchirurgen kunnen informatie en advies geven om patiënten in staat te stellen de beste beslissingen te nemen met betrekking tot hun behandelingsplannen.