Reptielentanden
In de Zoölogie is het bijhouden van gegevens een belangrijk onderdeel van de wetenschap. Deze bedrijfstak vertakt zich in vele biologische secties, waaronder dierlijke anatomie en fysiologie, die bestudeert hoe een dier functioneel werkt. Hieronder vallen lichaamsfuncties en details zoals ogen, organen en tanden! Het is gebruikelijk om tanden te gebruiken als een manier om dieren in te delen, inclusief Reptielen. In dit artikel worden de veel voorkomende soorten Reptielentanden vereenvoudigd en beschreven. (Voor gedetailleerd onderzoek, bezoek Google Scholar en gebruik de zoekmachine voor wetenschappelijke tijdschriften.)
Barry Berkovitz, Peter Shellis, in The Teeth of Non-Mammalian Vertebrates, 2017
Drie soorten reptielentanden: (van links naar rechts) Thecodontanden, Pleurodontanden, en Acrodontanden
Dit soort classificatie werpt licht op het leven van dieren zoals ze nu zijn en ook historisch en evolutionair. Inzicht in tanden en hun ontwikkeling helpt ons dieren beter te begrijpen met het oog op instandhouding, veehouderij en het bijhouden van gegevens. Hoe meer we soort-specifieke details begrijpen, hoe beter we ze kunnen behouden en waarderen!
In verband met tanden, stelde specifieke tandvorming dieren, waaronder mensen en reptielen, in staat zich aan te passen aan specifieke en opportunistische diëten. Dit heeft reptielen geholpen in het wild te overleven, terwijl het ons in staat stelt te proberen de meest naturalistische omstandigheden in gevangenschap na te bootsen (dieet).
Er zijn veel verschillende soorten tanden bij de gewervelde dieren, en dit is een belangrijk kenmerk wanneer men reptielen met zoogdieren vergelijkt. De tanden van reptielen zijn uniformer dan die van zoogdieren, die gespecialiseerde, verschillende tanden hebben om te kauwen. De vorm van het gebit van reptielen is nog steeds soortspecifiek, maar er zijn algemeenheden – zo hebben alle tanden van gewervelde dieren een kroon en een wortel. Er bestaan enkele uitzonderingen, zoals schildpadden, die de enige reptielen zijn zonder tanden. In plaats daarvan hebben zij scherpe snavels waarmee zij een verscheidenheid van herbivore, omnivore en carnivore diëten kunnen eten. De enige reptielen die momenteel bestaan (vele uitzonderingen bestaan in fossielen en uitgestorven soorten,) die geen uniforme tanden hebben, zijn de Krokodilachtigen en gifslangen.
Bij reptielen komen drie typen tanden, of “tandformaties”, het meest voor. De Acrodont-, Pleurodont-, en Thecodont-tanden. Het vermogen tot hergroei van tanden bij gewervelde dieren wordt polyfyodontie genoemd, en is typisch voor gewervelde dieren die geen zoogdieren zijn, zoals reptielen. Het genetische begrip voor deze regeneratie is slecht begrepen. De belangrijkste verschillen bij het vergelijken van dierlijke tanden zijn de vorm, de plaatsing, en het al dan niet afvallen. Bij reptielen is de vorm van de tanden soortspecifiek en doorgaans uniform, maar er zijn uitzonderingen zoals de gifslangen, de schildpadden en de krokodilachtigen. Net als bij zoogdieren bestaan reptielentanden uit glazuur, dentine, cementum en pulpa. Het glazuur is de buitenkant van de tand die hem sterk houdt, het tandbeen zit onder het glazuur en het cement is het “cement” dat de tand aan het kaakbot verankert. Het cementum omgeeft en beschermt de pulpa, die uit zenuwen en bloedvaten bestaat. Elk type tand heeft een andere aanhechtingsvorm en sterkte, zoals hieronder beschreven.
Acrodontanden
Acrodontanden zijn het zwakst en hebben geen vaste aanhechting in de kaak. In plaats daarvan zijn ze vergroeid met het kaakbot zelf. Deze tandvorming komt voor bij hagedissen als kameleons, uromasterdieren, kraagvaranen en baardagamen. Hagedissen hebben zowel Acrodont- als Pleurodonttanden.
Omdat Acrodont-tanden oppervlakkig aan de kaak vastzitten en niet diep in het bot zitten, kunnen ze met voldoende kracht gemakkelijk worden afgebroken. Dit moet in gedachten worden gehouden bij het voederen en hanteren van reptielen met deze tandformatie. Acrodonttanden zijn ook vatbaarder voor bacteriële en schimmelinfecties, zoals mondrot. Acrodont tanden hebben korte wortels en een stevige aanhechting, volgens een tijdschrift over voeding van gewervelde dieren gepubliceerd door Science Direct. Acrodont tanden zijn meestal puntig om te helpen bij het kauwen van voedsel. Acrodont tanden worden niet vervangen, maar er kunnen nieuwe tanden ingroeien als de oude zijn afgesleten. Dit gebeurt niet vaak bij volwassen dieren. Sommige hagedissen hebben een mengeling van Acrodont- en Pleurodonttanden in hun bek, wat wijst op een zeldzame heterodontie (verschillende tandvormen en -groottes) bij reptielen. Tot de gewone diëten van reptielen met acrodonttanden behoren een verscheidenheid van ongewervelde dieren, groenvoer en kleine zoogdieren!
Barry Berkovitz, Peter Shellis, in The: Teeth of Non-Mammalian Vertebrates, 2017
(a) Acrodont dentition in the Frilled Dragon (b) Pleurodont dentition in a Spiny Tail Iguana. Je ziet dat de aanhechtingen aan het bot verschillen!
Pleurodont tanden
Pleurodont tanden komen veel voor bij veel hagedissoorten, waaronder alle ondersoorten leguanen, varanide varanen, en gekko’s. De Pleurodontanden zijn oppervlakkig aangehecht zoals de Acrodontanden, maar de Pleurodontanden zijn verankerd aan de binnenkant van de eigenlijke kaak. Daardoor hebben ze sterkere wortels, maar een zwakkere aanhechting, omdat ze niet met het bot vergroeid zijn. Pleurodont tanden kunnen voortdurend teruggroeien binnen dezelfde ruimte van de oorspronkelijke tand. Deze ruimte wordt voortdurend geabsorbeerd en hervormd naarmate de nieuwe tanden ingroeien. Denk eraan dat tanden levend weefsel zijn! De vorm van de pleurodontanden is soortspecifiek en kan zeer uniek zijn, zoals de ronde en afgeplatte pleurodontanden die bij de kaaimanhagedis te zien zijn. Hun tanden zijn zeer gespecialiseerd in het verpletteren van weekdieren zoals slakken en mosselen. De twee methoden voor de regeneratie van pleurodontanden worden volgens een wetenschappelijk tijdschrift de “iguanide” en de “varanide” methode genoemd. Bij de “iguanide” methode groeien de tanden op dezelfde plaats als de oorspronkelijke tand, terwijl bij de “varanide” methode de tanden posterieur (achter) de oorspronkelijke tand groeien. De groeipatronen van deze tanden variëren. De Pleurodontanden komen ook voor bij de enige giftige hagedisgroep, Heloderma, waarvan wordt gezegd dat ze helpen bij het inbrengen van gif. Volgens één bron is “het slangengebit beschreven als Pleurodont, maar meer recent is het slangengebit besproken als ‘gemodificeerd Thecodont’ omdat elke tand vergroeid is met de rand van een ondiepe holte.”
Afbeelding met dank aan Andrew Gilpin
Macrofoto van aan het bot vergroeide acrodonttanden van de waterspuwergekko (Rhacodactylus auriculatus).
BARRY BERKOVITZ, PETER SHELLIS, IN THE: TEETH OF NON-MAMMALIAN VERTEBRATES, 2017
Pleurodont gebitsmodel van de Europese Groene Hagedis dat normale hergroei en ontwikkeling laat zien. U kunt het ‘iguanide’ hergroei patroon van Pleurodont hagedissen in dit model zien.
Thecodont tanden
Thecodont tanden zijn de zeldzaamste bij Reptielen en Krokodilachtigen zijn de enige echte reptielen met een Thecodont gebit. De tanden van krokodilachtigen worden voortdurend vervangen, wat van vitaal belang is voor hun roofdierachtige levensstijl en carnivore diëten. Ze verorberen vaak grote prooien en voeren gewelddadige territoriale gevechten. Sterke tanden helpen hen precies dat te doen! Deze cyclus is ononderbroken gedurende het leven van een krokodil. Naarmate ze ouder worden, wordt het gebit minder snel vervangen. De krokodontanden zijn het sterkst omdat ze in holtes zitten die het diepst in het kaakbeen zijn uitgesneden. Terwijl de meeste reptielentanden uniform zijn, zijn Thecodontkrokodilachtigen dat niet, wat betekent dat zij verschillende vormen en afmetingen hebben, afhankelijk van de plaats in de bek. Hierdoor hebben zij extra weefsel en spieren om hun tanden op hun plaats te houden voor verbrijzelingskracht en stevigheid. In vergelijking met andere dieren hebben krokodillen een ongelooflijk sterke druk en kracht, volgens een wetenschappelijk artikel dat is gepubliceerd in het Journal of Structural Biology. Slangen worden volgens sommige studies ingedeeld bij de “gemodificeerde thecodont”, omdat zij speciaal ontworpen tanden hebben om een prooi vast te houden in plaats van te kauwen. De tanden zijn scherp en zitten verankerd in holtes in de kaak, die meestal naar voren zijn gericht om de prooi vast te zetten. Volgens de eerder genoemde studie “varieert de opstelling en het aantal (slangen)tanden. Sommige soorten hebben bijna geen tanden en andere hebben veel, sterk ontwikkelde tanden.” Gifslangen hebben een zeer gespecialiseerd gebit met giftanden, die worden gebruikt om gif af te geven. Er zijn drie soorten giftanden bij gifslangen, waaronder de: Proteroglyphous (vaste hoektanden), Opisthoglyphous (van achteren getand), en Solenoglyphous (opvouwbaar en van voren getand).
Onderzoek heeft gemeld dat, “in het algemeen, de tanden van reptielen niet zo grondig zijn onderzocht als de tanden van andere grote dieren.” Het lijkt erop dat laboratoriumanalyses van soortspecifieke reptielentanden ontbreken, en meer onderzoek naar de details van de anatomie en fysiologie van reptielen kan helpen om het houden van dieren in gevangenschap en de herpetologie vooruit te helpen.
Bronnen
https://www.nature.com/articles/ijos201336
https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/pleurodont
https://cdn.ymaws.com/members.arav.org/resource/resmgr/Files/Proceedings_2002/2002_49.pdf
https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/acrodont
http://www.animalplanet.com/pets/other-pets/oralcavity/
https://lafeber.com/vet/understanding-reptile-dental-anatomy-clinical-applications/#Snakes
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0012160608001942