Posted on 7/18/19 by Laura Snider and Nick Riley
Heeft de blindedarm een doel? Het lijkt misschien een triviale vraag, net als “wat zal ik vanavond eten?” maar het antwoord is vrij complex en kan ons veel leren over hoe ons lichaam werkt.
Feiten over de blindedarm
Voordat we daar echter op ingaan, laten we het eerst hebben over wat we zeker weten over de blindedarm. De appendix bevindt zich in de buikholte, vlak bij de blindedarm, waar het materiaal van de dunne darm in de dikke darm komt. Omdat hij aan de korte kant is, meet de blindedarm slechts 8-10 cm lang en is hij niet breder dan 1,3 cm. Dat is ongeveer even groot als uw pink!
De appendix (uitgelicht) in context. Afbeelding uit Human Anatomy Atlas.
Interessant is dat de officiële naam van de appendix de vermiforme appendix (appendix vermiformis) is, wat ruwweg vertaald “wormvormig aanhangsel” betekent. Het ziet er inderdaad uit als een kleine worm!
Toch niet zo nutteloos
Voor vele jaren werd de appendix beschouwd als een nutteloos lichaamsdeel, een rudimentaire structuur die uiteindelijk zal verdwijnen als het menselijk lichaam evolueert.
De belangrijkste reden waarom dit lichaamsdeel als nutteloos werd beschouwd, is dat werd aangenomen dat de appendix vroeger deel uitmaakte van het spijsverteringsstelsel. Charles Darwin dacht bijvoorbeeld dat bij de voorouders van de mens en de mensapen de blindedarm eigenlijk deel uitmaakte van de blindedarm en hielp bij de vertering van taaie plantenvezels. Darwin stelde voor dat het deel van de blindedarm dat de appendix werd, kromp toen de apen fruit gingen eten, dat gemakkelijker te verteren was.
De appendix, in al zijn wormvormige glorie, steekt uit de blindedarm.
Afbeelding uit Human Anatomy Atlas.
Een andere reden waarom de blinde darm als nutteloos werd afgedaan, is dat mensen prima zonder kunnen leven. Bij blindedarmontsteking raakt de blindedarm ontstoken en moet hij vaak worden verwijderd, waaruit blijkt dat hij niet essentieel is om te overleven.
Maar dat iets niet essentieel is, wil niet zeggen dat het niet nuttig is. Recent onderzoek heeft aangetoond dat de blindedarm een doel kan dienen en – in tegenstelling tot Darwin’s voorstel – niet direct deel uitmaakt van het spijsverteringsstelsel. In plaats daarvan zou de blindedarm een belangrijke rol kunnen spelen in de immuunfunctie.
In hun artikel uit 2007 stelden William Parker en zijn collega’s van de Duke University voor dat de blindedarm dient als een reservoir of “veilig huis” voor darmbacteriën. Darmbacteriën (of darmflora) zijn “goede” bacteriën die de dikke darm bekleden en samenwerken met het immuunsysteem om ziekteveroorzakende micro-organismen en stoffen te bestrijden. Ze helpen ook de dikke darm bij het verteren van koolhydraten die in de dunne darm niet volledig werden verteerd.
De hypothese van de Duke-wetenschappers gaat als volgt. Bepaalde ziekten, zoals cholera of amoebische dysenterie, richten een ravage aan in de nuttige bacteriën die in de dikke darm leven, en putten hun populatie grondig uit. Wanneer iemand besmet is met een van deze ziekten, dient de blindedarm als een “veilige haven” waar de darmflora de storm kan doorstaan. Vervolgens kunnen ze de dikke darm weer bevolken als de ziekte is uitgewoed.
De dikke darm. Afbeelding uit Human Anatomy Atlas.
Een studie uit 2011, gepubliceerd in Clinical Gastroenterology and Hepatology, biedt interessante ondersteuning voor het idee dat de blindedarm een reservoir is voor darmbacteriën. James Grendell en zijn collega’s keken naar het herhalingspercentage van Clostridirum difficile (C. difficile, of kortweg “C. diff”) infectie bij patiënten met of zonder een appendix. Een C. difficile-infectie is bijzonder vervelend omdat zij vaak na behandeling terugkomt, wat betekent dat “de inheemse fauna van de darm en het immuunsysteem samen niet kunnen voorkomen dat zij opnieuw binnendringen.”
Basically, if the reservoir hypothesis is right, C. difficile’s re-invasion should be more successful in patients who can’t benefit from the “reboot” the appendix provides. Voorwaar en zie, de studie toonde aan dat C. difficile terugkeerde bij 11% van de patiënten die nog steeds hun blindedarm hadden en maar liefst 48% van de patiënten bij wie de blindedarm was verwijderd.
Wil je nog iets cools weten? Ongeveer 50 andere zoogdieren worden geacht een appendix te hebben. Wat meer is, een studie uit 2013 die de evolutie van de appendix volgt, toonde aan dat deze zoogdieren geen significante verschuivingen in dieet hebben ondergaan gelijktijdig met het verschijnen van de appendix. (Sorry, Darwin.) Het interessantst van alles is dat een studie uit 2017 van hetzelfde team ontdekte dat “soorten die een appendix hadden, de neiging hadden om hogere concentraties lymfoïd weefsel in hun blindedarm te hebben.”
Over het geheel genomen ziet het er dus goed uit voor de reservoirhypothese, maar er moeten nog veel studies worden gedaan om te bevestigen of de appendix echt een veilig huis is voor bacteriën.
Het zal eruit moeten komen…Of zal het?
Ongeveer 7% van de mensen in de VS krijgt op enig moment in hun leven te maken met een onaangename aandoening die blindedarmontsteking wordt genoemd, meestal tussen de leeftijd van 10 en 30 jaar.
Blindedarmontsteking treedt op wanneer er een obstructie is van (of in) de blindedarm, waardoor de bacteriën in de blindedarm zich gaan vermenigvuldigen. Hierdoor raakt de appendix ontstoken, gezwollen en gevuld met pus.
Een kenmerkend symptoom van appendicitis is pijn in de rechteronderbuik, die kan verergeren wanneer u hoest, loopt of plotselinge bewegingen maakt. Plotselinge pijn bij de navel die zich naar beneden verplaatst naar de rechteronderbuik is ook mogelijk. Andere symptomen kunnen zijn: verlies van eetlust, misselijkheid, braken, constipatie, diarree, winderigheid, opgeblazen gevoel in de buik en koorts.
Als de blindedarm niet wordt behandeld, raakt deze steeds meer ontstoken, en komt uiteindelijk op een punt waarop een scheuring dreigt. Een gescheurde appendix kan leiden tot peritonitis, een potentieel levensbedreigende infectie van het weefsel dat de buikholte bekleedt (het buikvlies).
Het buikvlies. Afbeelding uit Human Anatomy Atlas.
Het is gebruikelijk dat wanneer bij een patiënt appendicitis wordt vastgesteld, deze zo snel mogelijk wordt geopereerd, waarbij de appendix uit het lichaam wordt verwijderd voordat deze scheurt. Als de appendix al is gescheurd, is onmiddellijke operatie vereist om de overblijfselen van de appendix te verwijderen en de buikholte schoon te maken.
Er zijn twee verschillende soorten appendectomieprocedures: open en laparoscopisch. Open appendectomie vereist een 2-4 inch incisie aan de rechterkant van de buik. Bij laparoscopische appendectomie worden 1 tot 3 kleine incisies gemaakt. Chirurgische instrumenten en een lange buis met een camera worden in de incisies ingebracht en de chirurg leidt zijn instrumenten en houdt bij wat hij doet met behulp van een tv-monitor. Laparoscopische chirurgie is de optie die minder hersteltijd vereist.
Gelijk aan de typische gedachte dat de blindedarm nutteloos is, wordt de stelling dat een patiënt moet worden geopereerd zodra de diagnose appendicitis wordt gesteld, in twijfel getrokken. In 2015 toonde een groep Finse wetenschappers aan dat antibiotica kunnen worden gebruikt om sommige gevallen van ongecompliceerde acute appendicitis te behandelen (wanneer de appendix niet is gescheurd en geen perforaties of abcessen heeft). De voordelen van een behandeling met antibiotica zijn dat de blindedarm in het lichaam kan blijven (het kan tenslotte nuttig zijn om hem te hebben!) en dat de risico’s van een operatie worden vermeden.
Met de huidige stand van het onderzoek is het duidelijk dat de blindedarm er niet alleen is om er mooi uit te zien, dus het lijkt erop dat het korte antwoord op de vraag of de blindedarm een doel heeft, “waarschijnlijk” is. We weten zeker nog niet alles over dat doel, maar wetenschappers zijn goed op weg om het uit te zoeken.
Ben zeker geabonneerd op de Visible Body Blog voor meer anatomie awesomeness!
Ben je een instructeur? Wij hebben bekroonde 3D-producten en middelen voor uw anatomie en fysiologie cursus! Meer informatie hier.