Zijn sommige vormen van kunst “hoger” dan andere? Is klassieke muziek een hogere vorm dan rockmuziek? Is poëzie hoger dan detectiveromans? De meeste mensen zijn zich bewust van een onderscheid tussen hoge en lage kunst. Hoge kunst wordt gewaardeerd door degenen met de meest gecultiveerde smaak. Lage kunst is voor de massa, toegankelijk en gemakkelijk te begrijpen.

Het concept van hoge en lage kunst kan worden teruggevoerd op 18e eeuwse ideeën over schone kunst en ambacht. Schrijvers in de jaren 1700 trokken een lijn tussen werk dat louter om esthetische redenen wordt bekeken (beeldende kunst) en werk dat een soort nut of functie heeft (ambacht). In deze tijd werd de groepering van de schone kunsten (schilderkunst, beeldhouwkunst, muziek, architectuur en poëzie) in het leven geroepen. De bekende uitdrukking “kunst om de kunst” komt voort uit deze opvatting en is cultureel zo ingeburgerd dat veel mensen deze aanvaarden als de “juiste” manier om kunst te classificeren.

Er zijn gevallen waarin de methode van de schone kunsten niet goed werkt bij het classificeren van kunst. Een met de hand gemaakt doosje met ingekerfde decoratie wordt niet als kunst beschouwd vanwege het nut. De versiering kan echter esthetisch worden overwogen. Is het decoratieve deel hoog en het utilitaire deel laag? Sommige reisposters kunnen op dezelfde manier esthetisch worden beschouwd als een schilderij van beeldende kunst, maar zij werden opzettelijk gemaakt om gemakkelijk toegankelijk te zijn en te functioneren als massaal verspreide reclame. Betekent dat dat ze tegelijkertijd hoge en lage kunst zijn? Hoe zit het met films? Films verschenen nadat de traditionele beeldende kunstgroepen waren opgericht. Zijn ze altijd low art of kunnen ze ook high art zijn? Kunnen ze beide zijn?

Een ander probleem met het onderscheid tussen beeldende kunst en kunstnijverheid is de manier waarop het waarde impliceert. De kunstopvatting houdt een bepaalde manier van omgaan met kunst hoog in het vaandel – esthetische contemplatie. Kunst had echter ook andere functies voordat het onderscheid tussen kunst en kunst werd gemaakt en heeft die functies nog steeds. Kunst kan instrueren, vermaken, mystificeren, propaganderen en bang maken, om er maar een paar te noemen. De benadering van de schone kunsten reserveert de status van “goed” echter voor werk dat in de eerste plaats esthetisch is. Contemplatie is het hoogste en zuiverste doel van kunst. Andere functies van kunst worden op de een of andere manier als onzuiver beschouwd. Vandaar de beladen woorden hoog en laag, die tegelijk classificeren en beoordelen.

Dit beïnvloedt hoe mensen met de kunsten omgaan. Mensen die sterk het gevoel hebben dat hoge kunst goed is en lage kunst slecht, zullen lage kunst beschouwen als iets dat vermeden moet worden. Sommigen zouden zelfs een slecht klassiek stuk beter vinden dan een geweldig rocknummer, eenvoudigweg omdat het klassieke stuk als een hogere stijl wordt beschouwd. Anderen nemen een toleranter standpunt in. Zij vinden dat hoge kunst een hogere waarde heeft, maar zien lage kunst als iets dat “een plaats heeft”. Iemand met deze opvatting zou een symfonie als een hogere kunstvorm beschouwen, maar zou er geen probleem mee hebben om in de auto naar popmuziek te luisteren.

Diegenen die een hogere waarde hechten aan hoge kunst geloven soms dat hoge kunst een soort spirituele of morele functie heeft. Een veelgehoorde aanname is dat hoge kunst “opbouwend” is en lage kunst “louter vermaak”. Als de massa maar naar de concertzalen en musea kan worden geloodst, zal de kracht van hoge kunst hen uit hun door lage kunst veroorzaakte verbijstering doen ontwaken. Voor hen heeft kunst een quasi-religieuze functie, waarbij schoonheid ons naar een hoger niveau van spiritualiteit tilt. Het is geen toeval dat musea vaak ontworpen zijn om aan te voelen als tempels.

De benadering van beeldende kunst en kunstnijverheid is om te beginnen al een problematische manier om kunst te classificeren, en wordt verder verzwakt door de manier waarop het waarde toekent aan een beperkt deel van de kunstervaring. Een andere benadering is om kunst voor een beperkt publiek eenvoudigweg te vergelijken met populaire kunst, waarbij het waardeoordeel aanvankelijk buiten beschouwing wordt gelaten.

Er zijn verschillende factoren die ertoe bijdragen of een werk al dan niet breed populair zal zijn. Een daarvan is hoe onderscheidend of uniek het werk is. Kunst die een hoge waarde hecht aan uniciteit zal over het algemeen een kleiner publiek hebben. Populaire kunst daarentegen volgt vaak beproefde formules waarvan is aangetoond dat ze grote groepen aanspreken. Populaire vormen zijn ook vaak opzettelijk minder complex om gemakkelijk toegankelijk te zijn. Kortom, populaire kunst wordt vaak gemaakt om een groot publiek aan te spreken met een minimum aan inspanning van de toeschouwer. Ten slotte wordt populaire kunst bijna altijd in massa geproduceerd. Aan de hand van deze criteria kan een kunstwerk op een continuüm worden geplaatst zonder het zwart-wit onderscheid tussen hoog en laag.

Als het werk eenmaal op een spectrum van kunst voor een beperkt publiek/populair publiek is geplaatst, is de tweede stap het beoordelen van het succes van het werk binnen die context (ik ga in dit artikel dieper in op het beoordelen van succes). Dit vermijdt het impliciete waardeoordeel van de woorden high en low, of fine art en craft. Bij het beoordelen van het succes van een werk op deze manier kan rekening worden gehouden met de doelstellingen van de kunstenaar, met inbegrip van de vraag of het werk is gemaakt voor een beperkt publiek of bedoeld was om populair te worden.