Ik weet dat het niet de meest prettige vraag of onderwerp is om voor de lunch of het avondeten te bespreken, maar poep is een belangrijk onderdeel van ons leven op aarde. Wij mensen poepen gewoonlijk minstens één keer per dag, terwijl vogels misschien 40-50 keer per dag kleine beetjes poepen. Slangen poepen, net als alle andere levende organismen, regelmatig. Maar in tegenstelling tot mensen en vogels poepen slangen helemaal niet zo vaak. Sommige onderzoekers beweren zelfs dat slangen tot de minst poepende dieren op onze planeet behoren.
Volgens een onderzoek gepubliceerd in het boek “Biologie van de adders” – kunnen slangen verbazingwekkend lang, meer dan een JAAR, zonder poepen. Dat is zeker verbazingwekkend, en eerlijk gezegd – een beetje eng om over na te denken als mens, maar het heeft niets te maken met constipatie. De slangenpoepbiologie is in de loop van miljoenen jaren praktisch geëvolueerd, om haar overlevingskansen te vergroten. Hoe precies? Daar zullen we zo op antwoorden, maar laten we eerst het technische aspect begrijpen van “Hoe poepen slangen?”.
De technische aspecten van de slangenpoepbiologie
Zeer gelijkaardig aan vogelpoep, bestaat slangenpoep uit twee belangrijke componenten: Het fecale fragment (de poep) en het urinezuur fragment (de slangenurine). Slangen stoten deze poep uit via hun anale schaal die “Cloaca” wordt genoemd, en die ook het einde van hun buik en het begin van hun staart markeert. De Cloaca is de enige opening die dient voor het darmkanaal, de urinewegen en de geslachtsorganen. Slangen paren ook en leggen hun eieren via de Cloaca.
Hoe helpt de slangenpoepbiologie bij het overleven?
Wel, zoals je waarschijnlijk al weet – slangen jagen op prooien die meestal veel groter zijn dan zijzelf, en ze eten ze in hun geheel op, of het nu een grote rat of een enorm hert is. Het fascinerende slangendieet houdt in dat na een hert-maaltijd, de slang zijn lichaamsmassa verdrievoudigt (of meer) in slechts enkele minuten. De slang begint dan het hert van buiten naar binnen te verteren. Volgens Matthias Starck, zoöloog aan de universiteit van Jena, “ontwikkelen slangen hun spijsverteringsorganen in zeer korte tijd tot uiterst efficiënte functionele eenheden en brengen zij deze weer in hun oorspronkelijke staat terug wanneer zij hun werk hebben gedaan”. Slangen bouwen zelfs andere organen opnieuw op, waaronder hun hart, dat elke keer dat ze eten exponentieel in omvang toeneemt.
Door hun organen alleen te laten groeien voor het verteren van hun maaltijden en ze daarna onmiddellijk weer te verkleinen tot hun oorspronkelijke grootte – besparen slangen in feite veel energie. Deze waardevolle energiebesparende techniek wordt door slangen gebruikt om gedurende lange perioden te overleven, wanneer ze geen prooi kunnen vinden.
Zoals je ziet, heeft het beantwoorden van de vraag “Hoe poepen slangen?” ons al op een aantal zeer interessante paden gebracht, dus laten we verder gaan…
Waarom poepen slangen zo weinig?
Wel, het komt allemaal neer op voedsel, en het slangendieet. Zoals we weten, vinden slangen niet altijd een prooi. Het is een spel van geluk voor hen, en slangen kunnen zeer zelden eten, soms maar een paar keer per jaar. Als ze dan eenmaal een prooi vinden, die in zijn geheel doorslikken en verteren, wordt die tot poep gereduceerd, en hoe lang het duurt voor die er weer uitglijdt, hangt af van de slangensoort. Bij sommige slangen, zoals rattenslangen, duurt het ongeveer twee dagen tussen eten en poepen. Andere slangensoorten, zoals bush vipers, doen er tussen de 3-7 dagen over. De meest fascinerende soorten zijn echter de zware slangen zoals Boa’s en Pythons, waarvan de poep maanden en zelfs langer dan een jaar binnen kan blijven. Onderzoekers hebben in veldproeven aangetoond dat een Bloedpython zijn poep 386 dagen vasthield, terwijl een Gaboon Viper 420 dagen niet poepte.
Waarom bewaren deze slangen hun poep zo lang?
Sommige wetenschappers beweren dat slangen zoals Boa’s en Pythons hun poep opslaan om extra gewicht aan hun lichaam toe te voegen, waardoor ze een extra voordeel hebben ten opzichte van potentiële prooien bij het vechten, vangen en onderwerpen ervan. De poep is geconcentreerd in het achterste gedeelte van het slangenlichaam, wat gebruikt zou kunnen worden als hefboom wanneer de slang een prooi slaat of insnoert.
Deze veronderstellingen zijn nog niet bewezen en er zijn nog veel vragen over de slangenpoep. Het probleem is, dat ik er niet zeker van ben dat veel wetenschappers het leuk vinden om zich erin te verdiepen…:-)