Het is weer tijd voor een nieuwe editie van “Is It Primal?”, waarin ik mijn best doe om bepaalde voedingsmiddelen uit het Primal-lot te redden (als ze dat verdienen) en andere te verbannen naar Primal-ballingschap. En soms laat ik een voedingsmiddel wegkwijnen, gewoon omdat ik het nergens anders kwijt kan. Deze week heb ik vijf voedingsmiddelen. Sommige, zoals zonnebloemolie en tarwekiemen, zijn heel gewoon. De kans is groot dat je ze in het wild tegenkomt, of al tegengekomen bent, en ik hoop je de middelen te geven om ermee om te gaan. Andere voedingsmiddelen, zoals skyr en maïssmut, zullen niet zo vaak voorkomen (tenzij je een tijdreiziger bent uit het 16e eeuwse Meso-Amerika of een IJslander), maar je weet nooit wanneer je de kans krijgt om maïssmut en aangezuurde kaas-yoghurt te eten. Je wilt voorbereid zijn. Het laatste voedingsmiddel is niet echt een voedingsmiddel, maar eerder een supplement dat een voedingsmiddel probeert te vervangen.

Laten we gaan.

Zonnebloemolie

Zonnebloemolie een zaadolie gemaakt van, je raadt het al, zonnebloempitten. Aangezien we de neiging hebben om zaadoliën te vermijden (of in ieder geval zoveel mogelijk te beperken), lijkt het erop dat zonnebloemolie een duidelijk “nee” is. Maar wacht – waarom precies schuwen we zaadoliën?

Het omega-6 gehalte – We krijgen al genoeg omega-6 vetten in onze voeding, vooral omdat de fysiologische behoefte aan deze technisch essentiële vetzuren zo ongelooflijk laag is. Eet wat kip, een paar eierdooiers, misschien af en toe een handvol noten, en je krijgt genoeg omega-6 binnen. Gooi wat voedsel gesauteerd in sojaolie, wat mayo gemaakt met canola olie, en wat in de winkel gekochte saladedressing erbij en je riskeert je gezonde omega 3:6 verhouding te verprutsen.

De ranzigheid – Zaadoliën worden gewoonlijk blootgesteld aan de drie belangrijkste oxidatiemiddelen – hitte, licht, en lucht – hetzij in de fabriek bij de conceptie, op de winkelplanken, of in de restaurants. Aangezien de meeste zaadoliën zeer rijk zijn aan kwetsbare meervoudig onverzadigde vetten, hebben ze de neiging om gemakkelijk te oxideren door blootstelling aan de drie oxidatiemiddelen. Geoxideerde omega-6 vetten kunnen beter niet gegeten worden.

Niet alle zonnebloemolie is echter rijk aan omega-6. Standaard zonnebloemolie (met een hoog linolgehalte) bevat inderdaad veel linolzuur, een omega-6 vet, maar zonnebloemolie met een hoog linolgehalte bevat minstens 82% oliezuur, hetzelfde enkelvoudig onverzadigde vet dat voorkomt in olijfolie, reuzel en uw eigen vetweefsel, terwijl het extreem laag is in PUFA’s (ik heb zelfs een zonnebloemolie gezien met slechts een halve gram omega-6 per eetlepel, vergelijkbaar met macadamia-olie). Enkelvoudig onverzadigde vetten zijn veel beter bestand tegen oxidatie. Er wordt zelfs zonnebloemolie geproduceerd met een hoog gehalte aan oliezuur en stearinezuur (een verzadigd vet dat zeer goed bestand is tegen oxidatie). Hoewel een goede fles olijfolie, een lekker klontje grasboter, of een kuipje rode palmolie betere bronnen met meer voedingsstoffen zijn, zie ik niet veel mis met zonnebloemolie met een hoog oliezuurgehalte of een hoog gehalte aan stearinezuur. Ze zijn totaal smaakloos, waardoor ze een goede olie voor Primal mayo.

Als je je zorgen maakt over GGO’s, zonnebloemen zijn nog niet genetisch gemodificeerd. De verschillende versies zijn ontwikkeld met behulp van goede ouderwetse kruisingen.

Verdict: Primal. Zorg er alleen voor dat je gaat voor koudgeperste (waardoor vitamine E behouden blijft en oxidatie vermindert), hoog-olische/hoog-stearische zonnebloemolie.

Witzaadkiemen

In het geval dat je je afvraagt waarom tarwekiemen zelfs het overwegen waard zijn, het zijn de gluten. Of, meer specifiek, het is het relatieve gebrek aan gluten. Zie, de vaak genoemde reden voor het vermijden van tarwe en andere granen zoals gerst, rogge, en spelt is de aanwezigheid van gluten, een gemeenschappelijke allergeen, promotor van ontsteking, en all-around ruk. Aangezien gluten een eiwit is dat zich hoofdzakelijk in het endosperm van een graankorrel bevindt, en de kiem, het grotendeels eiwitvrije (maar niet volledig) deel van een tarwekorrel dat uiteindelijk ontkiemt (vandaar “kiem”) en uitgroeit tot een nieuwe plant, zeer weinig gluten bevat, vroegen sommige mensen zich af of het opnemen van tarwekiemen in het dieet vergelijkbaar zou zijn met het gebruik van echte sojasaus. Dat wil zeggen, omdat er niet veel gluten zijn, misschien een vrij gluten-tolerante (zo veel als je kunt zijn) persoon kan eten een beetje tarwekiemen nu en dan.

U zeker kan, maar ik zou nog steeds niet. Tarwekiemen hebben iets dat tarwekiemagglutinine heet, een bijzonder krachtige lectine die tarwe beschermt tegen insecten, gisten en bacteriën. Het probeert tarwe ook te beschermen tegen andere, grotere roofdieren, zoals haarloze tweevoetige mensapen, door het darmslijmvlies aan te vallen en te doorboren. Er zijn ook aanwijzingen dat WGA samenwerkt met insulinereceptoren (PDF) in vet- en levercellen, waarbij het zelfs zover gaat dat het de effecten van insuline nabootst (zoals het afremmen van de vetafbraak in de cellen). Insuline speelt een belangrijke fysiologische rol bij de verplaatsing van voedingsstoffen, maar alleen wanneer de aanwezigheid van die voedingsstoffen de insuline activeert. Het effect van insuline nabootsen met een vreemd plantaardig eiwit? Eh, daar ben ik een beetje nerveus over. Gelukkig voor de meeste graaneters deactiveert koken, of op zijn minst koken, de meeste WGA (in brood, pasta, muffins, etc). Maar als je pure tarwekiemen eet, die mensen meestal rauw gebruiken (vanwege enzymen, of zoiets) in smoothies, havermout, of als veganistisch ijs topping, dan krijg je een mooie grote onaangetaste dosis van tarwekiem agglutinine. Ik bedoel, het staat daar in de naam: WHEAT GERM agglutinin.

Verdict: Niet Primal.

Skyr

Op 19 december van elk jaar, Skyrgámur (of “Skyr Gobbler”) komt naar beneden uit de bergen van IJsland om plundert huizen voor vijftien dagen op zoek naar zijn kostbare, pittige, gefermenteerde, gekweekte skyr. Skyr, voor degenen die het niet weten, is een ingedikt gekweekt melkproduct, een soort aangezuurde kaas, qua smaak vergelijkbaar met Griekse yoghurt, maar dan nog dikker. Waarom de Skyr Gobbler zo gek was op skyr, wie zal het zeggen? Misschien heeft deze kerstman de probiotica nodig om zijn legendarische IBS te bestrijden. Of misschien, aangezien IJsland een sterke traditie van powerlifting heeft, doet hij aan een lactose-intolerante versie van GOMAD (gallon melk per dag) om zijn zware squatting en deadlifting te ondersteunen. Of het kan zijn dat Skyrgámur de powerlifting traditie van zijn land heeft verlaten en in het geheim een praktiserend lid is van bodybuilding.com die een langzaam verteerbare eiwitbron nodig heeft vlak voor het slapen gaan. Aangezien uit skyr alle wei is afgetapt, past het caseïnegehalte prima in het plaatje. Wat de reden ook is, het is duidelijk dat skyr een sterke aantrekkingskracht uitoefent op diegenen die de geneugten ervan kennen. Maar is het oer?

Als je zuivel eet, zeker. Als je het kunt bemachtigen, ja.

Wat interessant is aan skyr is dat het een traditioneel zuivelproduct is dat ook laag in vet is. Dat wil zeggen, moderne vetarme versies van skyr zijn geen verbastering van een heilig voedsel; ze zijn eigenlijk het voortzetten van de traditie. Vroeger liet men melk (van koeien en schapen) een dag staan, vaak op ijs, om room en mager van elkaar te kunnen scheiden. Het magere vet (dat eigenlijk niet vetvrij was, maar eerder minder vet) liep dan uit de bodem van een kom met een gat erin, zodat de room overbleef om er boter van te maken of om meteen te gebruiken. Melk van een vorige partij skyr inoculeerde de nieuwe melk, waardoor de cyclus opnieuw begon.

Verdict: Primal (als je zuivel verdraagt).

Huitlacoche

“Maïs smut.” Het klinkt vies, als iets uit een genre van video’s die lowa Big Agra lobbyisten bestellen op Pay Per View in DC hotelkamers als hun werkgevers de rekening betalen, maar zo is het helemaal niet. Het is eigenlijk een pathogene schimmel die maïsgewassen aantast, de maïs infecteert, zijn schimmelvezels door elk segment van de plant rijgt, en grote onaantrekkelijke tumoren produceert. Nu, als ik zeg “pathogeen,” bedoel ik dat het slecht is voor de maïs. Het is niet echt slecht voor ons. In feite zijn die tumoren, ook wel gallen genoemd, heerlijke, voedzame amalgamen van uitgedijde, vergrote korrels, schimmeldraden en blauwzwarte sporen die een beetje naar aardse, houtachtige paddestoelen smaken. De Azteken (die het woord “huitlacoche” bedacht hebben) waren er zo dol op dat ze hun maïsgewassen opzettelijk besmetten met de schimmel.

Als je huitlacoche eet, eet je een mix van maïs en schimmel. De twee zijn samengesmolten tot een krachtig functioneel voedingsmiddel, zoals wordt uitgelegd in een uitgebreid artikel (PDF) waarin de voedingswaarde van maïssmut wordt bestudeerd. Het heeft indolische verbindingen (ook gevonden in kruisbloemigen, waarvan gedacht wordt dat ze beschermend zijn tegen bepaalde kankers zoals borstkanker vanwege hun remmende effect op het oestrogeenmetabolisme), polyfenolen zoals anthocyanen (dezelfde die gevonden worden in bosbessen, geeft de maïssmijtspoor zijn blauw-zwarte uiterlijk), en oplosbare vezels. Het verhoogt ook het eiwitgehalte en de kwaliteit van de maïs.

Je zult waarschijnlijk niet een grote kom huitlacoche gaan eten als ontbijt. Nee, je zult het eerder tegenkomen tijdens het reizen, uit eten in een traditioneel Mexicaans restaurant, of op bezoek bij een vriend die wat echt Mexicaans eten kookt. In dat geval stel ik voor dat je het probeert.

Verdict: Niet echt Primal, maar interessant en schijnbaar voedzaam genoeg dat ik me er niet te veel zorgen over zou maken.

Verdroogde lever tabs

Verdroogde lever tabs komen veel voor in deze discussies. Voor degenen onder u die geen echte grasgevoerde lever kunnen of willen eten – misschien haat u de smaak, misschien kunt u geen goede schone bron vinden, of misschien vindt u gewoon de tijd niet om het te bereiden – is het vooruitzicht van een handige manier om uw lever te krijgen zonder het te hoeven eten of koken aantrekkelijk. Zijn ze Primal?

Voor het grootste deel, ja. Ze zouden je de B-vitaminen, ijzer en vitamine A moeten geven waar lever zo bekend om staat. De meeste gedroogde levertabletten zijn echter ontvet, wat betekent dat het vet en de cholesterol grotendeels ontbreken in het eindproduct. Als je verse lever zou eten, zouden het vet en de cholesterol een pluspunt zijn, maar in gedroogde, gedroogde voedingsmiddelen ben ik op mijn hoede voor geoxideerd vet en cholesterol. Helaas betekent dit waarschijnlijk dat de levertabletten veel van de choline missen, die in lever gebonden is in fosfatidylcholine, een fosfolipide die in dierlijke cellen voorkomt. Er is dus sprake van geven en nemen.

Een manier om dit te omzeilen (zonder verse lever te eten) zou zijn om te kiezen voor een gevriesdroogde leverpil, zoals deze. Op die manier blijven de vetoplosbare vitaminen en voedingsstoffen behouden zonder het risico van oxidatie. Plus, de organen zijn afkomstig van biologisch grasgevoerd vee uit Nieuw Zeeland.

Verdict: Primal.

Dat is het voor vandaag, mensen. Laat de vragen maar komen, vooral over twijfelachtig voedsel, en bedankt voor het lezen!