2007 Scholen Wikipedia Selectie. Gerelateerde onderwerpen: Games
Een kaartspel is elk spel waarbij speelkaarten worden gebruikt, hetzij traditioneel, hetzij spelspecifiek.
Het kaartspel of pack
Een kaartspel wordt gespeeld met een deck (gebruikelijk in de VS), of pack (gebruikelijk in het VK), van kaarten die voor dat spel bedoeld zijn. Het kaartspel bestaat uit een vast aantal stukken bedrukt karton die kaarten worden genoemd. De kaarten in een kaartspel zijn identiek qua grootte en vorm. Elke kaart heeft twee kanten, de voorkant en de achterkant. De ruggen van de kaarten in een kaartspel zijn niet van elkaar te onderscheiden. De zijden van de kaarten in een kaartspel kunnen allemaal uniek zijn, of kunnen duplicaten bevatten, afhankelijk van het spel. In beide gevallen is elke kaart gemakkelijk te identificeren aan de hand van de voorkant. De set kaarten waaruit het kaartspel is samengesteld, is bekend aan alle spelers die dat kaartspel gebruiken.
Hoewel vele spellen speciale kaartspellen hebben, staat het pak van 52 kaarten bekend als het standaard kaartspel, en wordt het gebruikt in een grote verscheidenheid van spellen. Het bestaat uit 52 kaarten, elke kaart heeft een kleur (een van schoppen, harten, ruiten en klaveren) en een rang (een getal tussen 2 en 10, of een van boer, koningin, koning en aas). Voor elke combinatie van een kleur en een rang is er precies één kaart in het standaardspel met die kleur en rang. Naast spellen die het standaard kaartspel gebruiken, zijn er ook spellen die het standaard kaartspel op een of andere manier wijzigen, bijvoorbeeld door alle kaarten van een lagere rang dan een bepaalde rang uit te sluiten (bv. een pinochle kaartspel), of door een speciale kaart, joker, aan het standaard kaartspel toe te voegen. Veel Europese regio’s hebben hun eigen varianten van het standaard kaartspel, met andere namen en afbeeldingen voor de kleuren, of met een andere reeks rangen in de kaarten.
Er zijn ook sommige kaartspelen die meerdere standaard kaartspellen vereisen. In dit scenario verwijst een “deck” naar een set van 52 kaarten of een enkel deck, terwijl een “pack” of “shoe” (Blackjack) verwijst naar de verzameling van “decks” als een geheel.
De deal
Het delen wordt ofwel met de klok mee of tegen de klok in gedaan. Als dit is weggelaten uit de regels, dan moet worden aangenomen dat het:
- met de klok mee voor spellen uit Noord-Amerika, Noord- en West-Europa en Rusland;
- tegen de klok in voor Zuid- en Oost-Europa en Azië, ook voor Zwitserse spellen en alle Tarot-spellen.
Een speler wordt gekozen om te delen. Deze persoon neemt alle kaarten in het pak, stapelt ze op elkaar zodat ze allemaal dezelfde kant boven en dezelfde kant rond liggen, en schudt ze. Er bestaan verschillende technieken om te schudden, allen bedoeld om de kaarten in een willekeurige volgorde te leggen. Tijdens het schudden houdt de dealer de kaarten zo vast dat hij of zij en de andere spelers geen van de gezichten kunnen zien.
Het schudden moet doorgaan tot de kans klein is dat een kaart blijft liggen naast de kaart die er oorspronkelijk naast lag. In de praktijk schudden vele dealers niet lang genoeg om dit te bereiken.
Na het schudden biedt de dealer het kaartspel aan een andere speler aan om het kaartspel te snijden. Als de deal met de klok mee is, is dit de speler aan haar rechterzijde; als de deal tegen de klok in is, is dit de speler aan haar linkerzijde. De uitnodiging om te snijden wordt gedaan door het pakje met de beeldzijde naar beneden op de tafel te leggen bij de speler die moet snijden: deze tilt dan het bovenste deel van het pakje op van het onderste deel en legt het ernaast. Het vroegere onderste deel wordt dan terug bovenop het vroegere bovenste deel gelegd.
De dealer deelt dan de kaarten. Dit wordt gedaan door de dealer die het pakje met de beeldzijde naar beneden in één hand houdt en met haar andere hand kaarten van de bovenkant verwijdert om onder de spelers te verdelen, waarbij ze de kaarten met de beeldzijde naar beneden op de tafel legt voor de spelers aan wie ze uitgedeeld worden. De spelregels zullen de details van het delen specificeren. Het begint normaal gezien met de spelers naast de dealer in de richting van het spel (links in een spel met de klok mee; rechts in een spel tegen de klok in), en gaat in dezelfde richting rond de tafel verder. De kaarten kunnen één voor één of in groepen worden gedeeld. Tenzij de regels anders voorschrijven, wordt ervan uitgegaan dat de kaarten één voor één worden gedeeld. Tenzij de regels anders bepalen, wordt ervan uitgegaan dat alle kaarten worden uitgedeeld; maar in veel spellen blijven sommige kaarten onuitgespeeld, en blijven ze met de beeldzijde naar beneden in het midden van de tafel liggen, en vormen zo de talon, skat, of stock. De speler die de eerste kaart van de deal kreeg, kan bekend staan als de oudste hand, of als de voorste hand.
De set kaarten die aan een speler gedeeld wordt, staat bekend als zijn of haar hand.
Tijdens het schudden, snijden en delen moet de dealer ervoor zorgen dat de spelers de gezichten van geen enkele kaart kunnen zien. De spelers mogen niet proberen om de gezichten te zien. Als een kaart per ongeluk bloot komt te liggen (zichtbaar voor iedereen), dan kan elke speler normaal gezien een redeal vragen – dat betekent dat alle kaarten verzameld worden en dat het schudden, snijden en delen herhaald wordt.
Als een speler per ongeluk een kaart ziet (anders dan een kaart die aan haarzelf is gedeeld), moet zij dit toegeven.
Het is oneerlijk om te proberen kaarten te zien als ze worden gedeeld, of om voordeel te halen uit het per ongeluk zien van een kaart.
Als het delen klaar is, nemen alle spelers hun kaarten en houden ze zo vast dat de gezichten gezien kunnen worden door de houder van de kaarten maar niet door de andere spelers. Het is handig om de kaarten zo uit te waaieren dat (als ze hoekindices hebben) alle waarden in één keer te zien zijn. Bij de meeste spelen is het ook nuttig om de hand te sorteren en de kaarten te herschikken op een manier die bij het spel past. Bijvoorbeeld in een spel waarbij men trucjes uithaalt is het gemakkelijker om alle kaarten van dezelfde kleur bij elkaar te hebben, terwijl men ze in een rummy spel zou kunnen sorteren op rang of op mogelijke combinaties.
De regels
Een nieuw kaartspel begint op een kleine manier, ofwel als iemands uitvinding, of als een wijziging van een bestaand spel. Degenen die het spelen kunnen overeenkomen de regels te veranderen zoals zij willen. De regels die zij overeenkomen worden de “huisregels” waaronder zij het spel spelen. Een stel huisregels kan door een groep spelers als geldig worden aanvaard, waar zij ook spelen. Zij kunnen ook worden aanvaard als regels voor alle spelen in een bepaald huis, café of club.
Wanneer een spel voldoende populair wordt, zodat mensen het vaak met vreemden spelen, is er behoefte aan een algemeen aanvaarde reeks spelregels. Hieraan wordt vaak voldaan door een bepaalde reeks huisregels die algemeen erkend worden. Toen bijvoorbeeld whist in het 18e-eeuwse Engeland populair werd, kwamen de spelers in de Portland Club een aantal huisregels overeen voor gebruik in hun gebouwen. Spelers in sommige andere clubs stemden er toen mee in om de regels van de “Portland Club” te volgen, in plaats van de moeite te nemen om hun eigen regels te codificeren en te drukken. De regels van de Portland Club werden uiteindelijk algemeen aanvaard in heel Engeland.
Er is niets “officieels” aan dit proces. Als je besluit serieus whist te gaan spelen, zou het verstandig zijn de regels van de Portland Club te leren, zodat je kunt spelen met andere mensen die deze regels al kennen. Maar als je alleen whist met je familie, negeer je waarschijnlijk deze regels, en gebruik je gewoon de regels die je zelf kiest. En als je whist serieus speelt met een groep vrienden, ben je nog steeds volkomen vrij om je eigen set regels te bedenken, mocht je dat willen.
Er wordt wel eens gezegd dat de “officiële” of “juiste” sets regels voor een kaartspel die “van Hoyle” zijn. Edmond Hoyle was een 18e-eeuwse Engelsman die een aantal boeken over kaartspelen publiceerde. Zijn boeken waren populair, vooral zijn verhandeling over hoe je een goede whistspeler wordt. Na (en zelfs voor) zijn dood hebben veel uitgevers van zijn populariteit geprofiteerd door zijn naam op hun boeken met spelregels te zetten. De aanwezigheid van zijn naam op een spelregelboek heeft geen enkele betekenis. De regels in het boek kunnen niet meer zijn dan de mening van de auteur.
Als er een zin is waarin een kaartspel een “officiële” set regels kan hebben, dan is het wanneer dat kaartspel een “officieel” bestuursorgaan heeft. Zo worden de regels van het toernooibrugspel bepaald door de World Bridge Federation, en door plaatselijke instanties in verschillende landen, zoals de American Contract Bridge League in de Verenigde Staten, en de English Bridge Union in Engeland. De regels van het skaten worden geregeld door de International Skat Players Association en in Duitsland door de Deutsche Skatverband die de Skatordnung uitgeeft. De regels van de Franse tarot worden bepaald door de Fédération Française de Tarot. Maar er is geen verplichting om de regels van deze organisaties te volgen. Als u en uw vrienden besluiten een spel te spelen volgens regels die niet bekend zijn bij de officiële instantie van het spel, doet u niets illegaals.
Vele veelgespeelde kaartspelen hebben geen officiële regelgevende instantie. Een voorbeeld is Canasta.
Overtredingen van de regels
Een overtreding is elke actie die tegen de regels van het spel is, zoals het spelen van een kaart als men niet aan de beurt is en het per ongeluk blootleggen van een kaart.
In veel officiële sets van regels voor kaartspellen, beslaan de regels die de straffen voor verschillende overtredingen specificeren meer pagina’s dan de regels die specificeren hoe correct te spelen. Dit is vervelend, maar noodzakelijk voor spellen die serieus gespeeld worden. Spelers die van plan zijn een kaartspel op hoog niveau te spelen, zorgen er over het algemeen voor dat iedereen het eens is over de te gebruiken straffen. Wanneer men privé speelt, zal dit gewoonlijk een kwestie zijn van het overeenkomen van huisregels. In een toernooi zal er waarschijnlijk een toernooidirecteur zijn die de regels zal handhaven wanneer dat nodig is en zal arbitreren in geval van twijfel.
Als een speler de regels van een spel opzettelijk overtreedt, is er sprake van vals spelen. De meeste kaartspelers zouden weigeren te kaarten met een bekende valsspeler. De rest van dit hoofdstuk gaat daarom over toevallige overtredingen, veroorzaakt door onwetendheid, onhandigheid, onoplettendheid, enz.
Als hetzelfde spel herhaaldelijk wordt gespeeld door een groep spelers, bouwen zich precedenten op over hoe een bepaalde overtreding van de regels moet worden behandeld. B.v. “Sheila heeft net een kaart geleid toen het niet haar beurt was. Vorige week, toen Jo dat deed, hebben we afgesproken … etc.”. Reeksen van dergelijke precedenten hebben de neiging zich te vestigen onder groepen spelers, en te worden beschouwd als onderdeel van de huisregels. Stellen van huisregels worden geformaliseerd, zoals beschreven in de vorige sectie. Daarom is er voor sommige spellen een “juiste” manier om met overtredingen van de regels om te gaan. Maar voor veel spellen, zonder bestuursorganen, is er geen standaard manier om met overtredingen om te gaan.
In veel omstandigheden is er geen behoefte aan speciale regels over wat er gebeurt na een overtreding. Als algemeen principe geldt dat degene die een regel heeft overtreden er niet van mag profiteren, en dat de andere spelers er niet van mogen verliezen. Een uitzondering hierop kan worden gemaakt in spellen met vaste partnerschappen, waarin men van mening kan zijn dat de partner(s) van degene die een regel heeft overtreden er ook niet van mag (mogen) profiteren. De straf voor een toevallige overtreding zou zo mild moeten zijn als redelijk is, in overeenstemming met het feit dat er geen mogelijk voordeel is voor de verantwoordelijke persoon.
Soorten kaartspellen
Trick-taking games
|
|
|
Rummy-style games
|
|
|
Casino of gokken kaartspellen
|
|
|
Solitaire (of Patience) spellen
|
|
|
Schuurspellen
|
|
|
Accumulating games
|
|
|
Visspelen
|
|
|
Multi-genrespellen
|
|
|
Verzamelbare kaartspellen (CCG’s)
|
|
|
Andere kaartspellen
|
|
|
Fictieve kaartspellen
|
|