Met een koolhydraatarm dieet eet u minder koolhydraten dan aanbevolen. Sommige koolhydraatarme diëten zijn bedoeld om de bloedsuikerspiegel te verbeteren. Andere zijn bedoeld om af te vallen of zijn gebaseerd op het idee dat het gezonder zou zijn om bepaalde producten die koolhydraten bevatten te vermijden.

Er zijn voor- en nadelen aan een koolhydraatarm dieet. Een voordeel is dat deze diëten meestal veel eiwitten bevatten, en het eten van voldoende eiwitten tijdens het afvallen kan helpen de spiermassa te behouden. Een nadeel is dat veel koolhydraatarme diëten de neiging hebben om veel (verzadigd) vet en zeer weinig vezels te leveren.

• Wat is een koolhydraatarm dieet?
• Kan je afvallen met een koolhydraatarm dieet?
• Ketogeen dieet (zeer koolhydraatarm dieet)
• Koolhydraatarm dieet bij diabetes type 2

Wat is een koolhydraatarm dieet?

Een koolhydraatarm dieet, of “koolhydraatarm, vetrijk dieet”, is een dieet dat relatief veel energie haalt uit eiwitten en vetten en weinig energie uit koolhydraten. Een koolhydraatarm dieet levert 50 tot maximaal 130 gram koolhydraten per dag. We spreken van een ketogeen dieet als je maximaal 50 gram koolhydraten per dag neemt, wat extreem laag is.

Een vergelijking: de gemiddelde volwassen vrouw eet ongeveer 225 gram koolhydraten per dag. Dit is een normale hoeveelheid. De Gezondheidsraad adviseert dat wie gezond wil eten 40-70% van zijn energie uit koolhydraten haalt. Voor de gemiddelde volwassen vrouw komt dit neer op ongeveer 200 tot 350 gram per dag.

Wat is het doel van een koolhydraatarm dieet?

Sommige koolhydraatarme diëten hebben tot doel de bloedsuikerspiegel te verbeteren. Voor mensen met diabetes type 2 kan een dergelijk dieet onder toezicht van een diëtist nuttig zijn. Een koolhydraatarm dieet kan ertoe leiden dat mensen gewicht verliezen als ze minder calorieën binnenkrijgen dan voor het dieet. Afvallen heeft een positief effect op de insulinegevoeligheid van diabetici met overgewicht.

Veel koolhydraatarme diëten zijn ontworpen om mensen te helpen afvallen. De bekendste koolhydraatarme diëten voor gewichtsverlies zijn Atkins, Dukan en Dr. Frank. Andere relatief koolhydraatarme diëten zijn het Total Wellness Diet, het Mayo Dieet, South Beach, Scarsdale, en het 17-dagen dieet.

Dan zijn er nog de koolhydraatarme diëten die gebaseerd zijn op het idee dat het gezonder is om bepaalde koolhydraatrijke producten te vermijden. Het Paleodieet is hier een voorbeeld van.

Kan je afvallen met een koolhydraatarm dieet?

Elk soort dieet waarbij minder energie wordt verbruikt dan gebruikt, zal leiden tot gewichtsverlies. Dit geldt ook voor een koolhydraatarm dieet waarbij minder calorieën worden geconsumeerd dan voorheen. Maar als u dezelfde hoeveelheid calorieën eet, zal een koolhydraatarm dieet niet leiden tot een groter gewichtsverlies dan een koolhydraatrijk dieet.

Koolhydraatarme diëten veroorzaken niet meer gewichtsverlies op de lange termijn dan koolhydraatrijke diëten.

Wat zijn de voordelen?

Een koolhydraatarm dieet is meestal rijk aan eiwitten. Een koolhydraatarm, eiwitrijk dieet kan u een groter gevoel van verzadiging geven. U heeft dus langer een vol gevoel. Eiwit is ook belangrijk voor de spieropbouw. Het eten van voldoende eiwitten tijdens het afvallen kan helpen om meer spiermassa te behouden.

Hoe zit het met de nadelen?

De nadelen van een koolhydraatarm dieet kunnen zijn:

• Koolhydraatarme diëten zijn vaak ook rijk aan vet. Vetrijke diëten bevatten ook vaak (te) veel verzadigd vet. Vanwege het risico op hart- en vaatziekten adviseert de Nederlandse Gezondheidsraad om verzadigde vetproducten zoveel mogelijk te vervangen door onverzadigd vet. De richtlijnen van het Voedingscentrum sluiten hierbij aan.
• Een koolhydraatarm dieet verhoogt het risico op tekorten aan sommige voedingsstoffen, met name bepaalde B-vitamines, voedingsvezels en jodium. Bovendien gaan de positieve gezondheidseffecten van sommige koolhydraatrijke producten verloren. Volkorenproducten verminderen bijvoorbeeld het risico op hartaandoeningen, diabetes type 2 en darmkanker.
• Veel mensen houden zich niet lang aan een afvaldieet omdat het te streng, te eenzijdig, of onpraktisch is. Ook is het gewichtsverlies vaak niet blijvend omdat een gezond eetpatroon niet is aangeleerd.

Ketogeen dieet (zeer koolhydraatarm dieet)

Bij een ketogeen dieet worden zeer weinig koolhydraten gegeten. Dat wil zeggen, maximaal 50 gram per dag.

De koolhydraten die je eet, worden in je lichaam omgezet in glucose. Glucose geeft je cellen de energie die ze nodig hebben, bijvoorbeeld om te bewegen en te ademen. Glucose wordt als glycogeen in de lever opgeslagen.

Normaal geeft de lever glucose af aan het bloed als het bloedglucosegehalte daalt. Maar als je niet genoeg glucose eet, is er weinig glycogeen opgeslagen in de lever en kan dit dus niet. Dit zorgt ervoor dat er weinig glucose in het bloed zit. Het lichaam beseft dit en schakelt over op het verbranden van vetzuren. Wanneer je vetzuren verbrandt ontstaan er “ketonen” of “ketonlichamen”. Ketonen kunnen door de hersenen, de spieren en het zenuwstelsel worden gebruikt in plaats van glucose.

Ketonen maken het bloed zuurder. Het lichaam is door het volgen van een ketogeen dieet in “ketose” geraakt. Hoewel het lichaam bij gezonde mensen in staat is de zuurgraad van het bloed op peil te houden, is er onvoldoende onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van ketose op de lange termijn.

Het ketogeen dieet is vaak nog moeilijker vol te houden dan een koolhydraatarm dieet.

Koolhydraatarm dieet bij diabetes type 2

Een koolhydraatarm dieet blijkt op korte termijn een positief effect te hebben op de bloedsuikerspiegel bij patiënten met diabetes type 2. Wanneer bij een dergelijk dieet gewicht wordt verloren, heeft dit gewichtsverlies ook gunstige effecten op de gevoeligheid van het lichaam voor insuline en de bloedsuikerspiegel. Gewichtsverlies is vooral positief voor diabetici met overgewicht. Meer onderzoek is nodig naar de langetermijneffecten van een koolhydraatarm dieet op de gezondheid van mensen met diabetes type 2.

Als u diabetes heeft en een koolhydraatarm of ketogeen dieet wilt volgen, is goede medische begeleiding en/of de begeleiding van een diëtist van groot belang.

Andere ziekten

Het ketogeen dieet kan worden ingezet bij de behandeling van epilepsie. In dat geval is het altijd een aanvulling op de behandeling met medicijnen. Het dieet kan alleen onder medisch toezicht worden gevolgd en is niet voor iedereen doeltreffend. In het geval van ziekten zoals multiple sclerose (MS) is er momenteel onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor de mogelijke effecten van het ketogeen dieet.