Melk (geheel) is een belangrijke bron van vitamine A, B2, B12 en mineralen zoals calcium, fosfor, kalium, magnesium en zink (0,6%). Het bevat ook eiwit (3,3%), vet (3,5%) en koolhydraten (4,5%) in de vorm van melksuikers. Deze geven melk een lichtzoete smaak.

Vet in melk

De hoeveelheid en het soort vet in melk varieert. De vetheid van de melk is vooral afhankelijk van de voeding van de koeien. In het voorjaar kan het vetgehalte oplopen tot 5%, vanwege het verse gras dat ze eten. Een kop melk (200ml) die rechtstreeks van de koe komt, bevat 10 gram vet. In een kopje volle melk is dat 7 gram, waarvan 4 gram verzadigd vet, en in een kopje halfvolle melk is dat 4 gram, waarvan de helft verzadigd vet is. Magere melk bevat geen vet.

Soorten melk

Er is volle, halfvolle en magere melk. De eerste bevat minimaal 3,5% vet, halfvolle bevat 1,5 tot 1,8% vet en magere maximaal 0,5%. Als melkvet een ander vetgehalte heeft, moet dat op de verpakking worden vermeld (..% melkvet). Halfvolle melk is het populairst: 87% van alle verkochte melk is halfvol, 7% is vol en 6% is mager.
Meer dan de helft van het vet is verzadigd vet. Als koeien gras of olie in hun voer krijgen, neemt het gehalte aan onverzadigde vetten toe.

Producten die melk bevatten:

• Karnemelk, chocolademelk, wei
• Kaas, smeerkaas
• Yoghurt, vla, pap, pudding
• Yoghurtdrank (zoals Fristi, Vifit, Optimel, Yakult, Yor, Danoontje)
• Kefir, kwark, umer, wrongel
• IJsroom, softijs
• Boter, margarine en de meeste soorten margarine, room, slankroom, zure room
• Koffieroom, koffiemelk
• Vruchtenzuiveldranken (o.a. Rivella, Djoez en Taksi)

Er zijn ook levensmiddelen waarbij het minder duidelijk is of het product melk bevat. Veel fabrikanten gebruiken melk of melkpoeder of alleen bepaalde ingrediënten (melkderivaten) van de te verwerken melk in hun producten.

Meer smaak

Brood is een product waarin melk of melkderivaten kunnen zijn verwerkt in de vorm van melkpoeder, weipoeder (lactose, eiwit), melkvet en melkeiwit. Melk of melkderivaten geven het brood meer smaak, kleur (kruim en korst) en het deeg is soepeler. Aan het product zelf is vaak niet te zien of er melkderivaten in zitten, terwijl dat soms wel het geval is.
Brood mag als melkbrood worden benoemd als de melkbestanddelen in hun natuurlijke verhouding zijn toegevoegd, zodat het melkvetgehalte minimaal 1,5% van de droge stof bedraagt.
Een product bevat melkderivaten, indien een van de volgende termen als ingrediënt wordt vermeld:

• Vermagerde melkbestanddelen, droge melkbestanddelen
• Korrels, wei, weipoeder
• Melkpoeder, mageremelkpoeder, volle melkpoeder
• Caseïne, caseïnaat, melkeiwit, gehydrolyseerd melkeiwit
• Lactose, melksuiker
• Concentraatboter, boterolie, boter(poeder), melkvet, melkzout.

In de lijst van ingrediënten op het etiket ziet u de benamingen “melkzuur” en “lactaat”. In beide gevallen hebben chemische stoffen niets te maken met melkderivaten. Het goed lezen van de ingrediëntendeclaratie is dus altijd belangrijk.