Kan HIV de menstruatiecyclus beïnvloeden?

Veel vrouwen ervaren op verschillende momenten onregelmatigheden in hun menstruele cyclus. Deze omvatten onregelmatige menstruaties, veranderingen in de menstruatiestroom en verergering van premenstruele symptomen, en kunnen soms wijzen op een onderliggend gezondheidsprobleem. De meeste menstruatieveranderingen die worden gemeld door vrouwen met HIV lijken geen direct verband te hebben met het virus.

Er zijn echter aanwijzingen dat vrouwen met HIV een grotere kans hebben op een gemiste menstruatie (amenorroe). Uit een uitgebreide analyse van internationaal onderzoek dat in de jaren 1990 en begin 2000 bij bijna 9000 vrouwen is uitgevoerd, bleek dat vrouwen met HIV 70% meer kans hadden op amenorroe van meer dan drie maanden.

Uit een klinische studie onder 828 vrouwen uit de periode 1994-2002 bleek ook dat vrouwen met HIV meer kans hadden op onverklaarbare amenorroe gedurende meer dan een jaar in vergelijking met vrouwen die niet met HIV leefden. Bij meer dan een derde van de vrouwen met HIV was deze amenorroe omkeerbaar.

Over de precieze redenen hiervoor wordt nog steeds gediscussieerd. Het blijft onduidelijk of amenorroe een complicatie is van de HIV-infectie zelf of te wijten is aan andere risicofactoren die vaker voorkwamen bij vrouwen met HIV op het moment dat de gegevens werden verzameld, zoals een laag lichaamsgewicht, immuunsuppressie, of een combinatie van factoren. Verder onderzoek onder vrouwen die modernere antiretrovirale middelen (ARV’s) gebruiken, kan helpen deze vragen te beantwoorden.

Amenorroe kan in verband worden gebracht met onvruchtbaarheid, verhoogd cardiovasculair risico en slechte botgezondheid. Vrouwen met HIV moeten altijd hun arts raadplegen als ze onverwachte menstruatieveranderingen hebben. Misschien is er niets aan de hand, maar het is een goed idee om te laten onderzoeken wat de oorzaak kan zijn. Meer gedetailleerd advies is beschikbaar op de NHS-website.

Is een menstruatie die uitblijft een symptoom van hiv?

Een enkele menstruatie die uitblijft is geen teken van hiv. De symptomen van een recente HIV-infectie zijn dezelfde bij mannen en vrouwen. De meest voorkomende zijn koorts, gezwollen klieren, spierpijn en vermoeidheid. Een meer gedetailleerde lijst van de symptomen die gepaard gaan met HIV-seroconversie vindt u op een andere pagina.

Er zijn veel redenen waarom een vrouw haar gebruikelijke maandelijkse periode kan missen, waaronder zwangerschap, stress, plotseling gewichtsverlies, overgewicht of obesitas en extreem sporten. Elk effect van HIV op de menstruatie heeft waarschijnlijk te maken met een langdurige, chronische infectie.

Kan HIV worden overgedragen via contact met menstruatiebloed?

Menstruatiebloed dat in contact komt met intacte huid, levert geen risico op HIV-overdracht op. Als het in contact komt met beschadigde huid of wordt ingeslikt, dan is HIV-overdracht mogelijk, maar nog steeds onwaarschijnlijk. Door de effectiviteit van HIV-behandeling kan het menstruatiebloed van iemand met HIV die zich aan zijn antiretrovirale medicatie houdt, geen detecteerbaar virus bevatten (Undetectable = Onoverdraagbaar). Het kleine aantal gevallen waarin HIV-overdracht via blootstelling aan bloed is gedocumenteerd, betrof een aanzienlijke hoeveelheid bloed van de HIV-positieve persoon, evenals open wonden in de huid van de andere persoon.

Verhoogt menstruatie het risico van HIV-overdracht op seksuele partners op andere manieren?

Als een persoon met HIV geen antiretrovirale behandeling neemt, zullen de niveaus van HIV in hun vaginale vloeistof waarschijnlijk hoger zijn tijdens de menstruatie. Verschillende studies hebben aangetoond dat de virale belasting in het vrouwelijke genitale stelsel kan variëren tijdens de menstruatiecyclus, waaronder een studie uit 2004 waaruit bleek dat de virale belasting in cervico-vaginaal vocht een piek vertoont op het moment van de menstruatie en daalt tot het laagste niveau net voor de ovulatie, meestal halverwege de cyclus. Dit zou het risico op HIV-overdracht verhogen als er geen preventieve methoden (zoals condooms of pre-exposure prophylaxis – PrEP) werden gebruikt.

Door de effectiviteit van HIV-behandeling is het echter waarschijnlijk dat de lichaamsvloeistoffen van iemand met HIV geen detecteerbaar virus bevatten (Undetectable = Niet-overdraagbaar). De HIV-niveaus in bloed en cervico-vaginale vloeistof zijn gewoonlijk gecorreleerd, hoewel de virale belasting in vaginale afscheidingen langzamer kan dalen dan in bloed, zodat deze mogelijk pas enkele maanden nadat de virale belasting in bloed ondetecteerbaar is geworden, ondetecteerbaar is.

In geval van twijfel zijn condooms, dental dams en PrEP allemaal opties die het risico op hiv-besmetting verminderen tijdens seks met een persoon met hiv die menstrueert.

Lopen vrouwen tijdens de menstruatie een groter risico op hiv?

Het bloeden tijdens de menstruatie zelf verhoogt het risico op hiv-besmetting niet. Wel wordt aangenomen dat vrouwen tijdens de menstruatiecyclus door hormonale veranderingen een groter risico lopen dan op andere momenten. De biologie van de vagina en baarmoederhals betekent dat vrouwen, vooral adolescenten en oudere vrouwen, over het algemeen kwetsbaarder zijn voor hiv en seksueel overdraagbare infecties (soa’s) dan mannen.

Een studie uit 2015 bij apen concludeerde dat de immuunbescherming halverwege de cyclus op zijn laagst is, waardoor een “window of opportunity” ontstaat voor infecties om binnen te dringen. Bovendien vonden onderzoekers die een groep van 37 HIV-negatieve vrouwelijke sekswerkers in Nairobi, Kenia volgden, een associatie tussen de eerste fase van de menstruatiecyclus en factoren die een verhoogde vatbaarheid voor HIV-infectie zouden kunnen betekenen. De auteurs concludeerden dat een beter begrip van de natuurlijke hormonale cyclus op de vaginale immuunomgeving nodig is om precies te identificeren hoe het de seksuele HIV-overdracht bij vrouwen beïnvloedt.

Aangezien er meer onderzoek nodig is om duidelijkheid te krijgen over wanneer vrouwen het meeste risico lopen, moeten vrouwen altijd overwegen barrièremethoden te gebruiken, zoals mannelijke en vrouwelijke condooms, om de beste bescherming te bieden tegen soa’s, waaronder HIV, ongeacht het stadium van hun menstruatiecyclus.

Kunnen vrouwen met hiv hormonale anticonceptie gebruiken om de menstruatie te onderdrukken?

Vrouwen met hiv kunnen hormonale anticonceptie gebruiken om hun menstruatie te reguleren of te onderdrukken, of ze nu proberen om zwangerschap te voorkomen of niet. Het is echter belangrijk om bij het kiezen van dergelijke opties rekening te houden met de HIV-behandeling, omdat er mogelijke interacties zijn tussen anti-HIV-medicijnen en hormonale anticonceptiemiddelen, waardoor de anticonceptie mogelijk niet werkt.

De methoden die de menstruatie kunnen onderdrukken zijn:

• onthoudingsinjecties – hun betrouwbaarheid wordt gewoonlijk niet beïnvloed door ARV’s.
• intra-uteriene apparaten/systemen (IUD/S) – hun betrouwbaarheid wordt gewoonlijk niet beïnvloed door ARV’s.
• progestageen-alleen-pillen (POP) – sommige anti-HIV-medicijnen kunnen hun werkzaamheid verminderen.
• contraceptieve implantaten – sommige anti-HIV-geneesmiddelen kunnen de werkzaamheid ervan verminderen.

De ARV’s die de werkzaamheid van hormonale anticonceptiemiddelen kunnen beïnvloeden, omvatten sommige proteaseremmers, de NNRTI’s efavirenz en nevirapine, en cobicistat-verrijkt elvitegravir.

De interactie kan optreden omdat zowel het anti-HIV-middel als het voorbehoedsmiddel in de lever door dezelfde enzymen worden verwerkt, zodat het voorbehoedsmiddel sneller wordt verwerkt dan normaal. Als gevolg daarvan kunnen de niveaus van de anticonceptiehormonen te laag zijn om een zwangerschap altijd te voorkomen. De anti-HIV middelen blijven wel werkzaam en werken goed.

Bij de keuze van anticonceptiemethoden moeten vrouwen met hiv altijd overleggen met een arts of apotheker om zeker te zijn van compatibiliteit met hun antiretrovirale therapieregime. Dit is ook belangrijk voor noodanticonceptie (de ‘morning-afterpil’).

Verhoogt anticonceptie het risico van vrouwen op hiv?

Observatieonderzoek in het verleden suggereerde een mogelijk verhoogd risico op hiv voor vrouwen die alleen progestageen-injecteerbare anticonceptie gebruiken, zoals DMPA intra-musculaire injectie, ook bekend als Depo-Provera. Een recente grote studie met een meer betrouwbare methodologie, uitgevoerd in vier Afrikaanse landen, vond echter geen significant verschil in risico op HIV-infectie bij vrouwen die hormonale of niet-hormonale langwerkende omkeerbare anticonceptiemethoden (implantaten, injecties of IUD’s) gebruikten.