De spanningen tussen Noord-Korea en het Westen lopen al weken hoog op. Hoewel schommelingen in de betrekkingen met Korea niet nieuw zijn, brengt de huidige situatie nieuwe risico’s met zich mee voor de vrede en stabiliteit op het Koreaanse schiereiland. Naarmate de spanningen toenemen, dreigt zelfs een kleine grensschermutseling een volledige kernoorlog te ontketenen.

Dus wat is precies de huidige stand van zaken tussen Noord-Korea, Zuid-Korea, en de VS? Lees verder voor een uitleg:

De situatie vandaag

Na een succesvolle ondergrondse nucleaire detonatie op 12 februari passeerde Noord-Korea een dreigingsdrempel die een reeks gebeurtenissen in gang zette die, tenzij gestopt, een reëel potentieel heeft om tot oorlog te leiden op het Koreaanse schiereiland.

Kim Jong-un’s recente instemming met de macht heeft betekend dat hij mogelijk op zoek is naar een kans om zijn moed te testen. Veel waarnemers geloven dat zijn overleving afhangt van een succesvol nucleair en raketprogramma, dat in het geheim door China wordt gesteund. Zijn vastberadenheid heeft geleid tot grotere bezorgdheid over de gevolgen van een Noord-Koreaanse kernmacht. De Verenigde Staten, die graag willen voorkomen dat Noord-Korea kernwapentechnologie verwerft, staan voor een zware uitdaging om Kim Jong-un te ontmoedigen. Minister van Buitenlandse Zaken John Kerry beloofde dat de Verenigde Staten “parate partners” zouden zijn als Noord-Korea zou afzien van zijn nucleaire programma. President Obama en de Zuid-Koreaanse president Park Geun-hye hebben echter ook verklaard dat zij “provocatief gedrag niet zullen belonen.”

Heden lijken de spanningen te zijn afgenomen. Zuid-Korea heeft besprekingen voorgesteld om het gesloten Kaesong Industrial Complex (dat zowel door het Zuiden als het Noorden wordt beheerd) te heropenen. Noord-Korea heeft ook middellange-afstandsraketten uit twee kustgebieden verwijderd. Beide acties geven aan dat geen van beide partijen actief op zoek is naar een oorlog.

Naarmate Noord-Korea een afgezant naar China stuurt, neemt de mogelijkheid toe om Noord-Korea aan de onderhandelingstafel te krijgen voor besprekingen. Het zogenaamde “zespartijenoverleg” tussen Rusland, China, Japan, Noord- en Zuid-Korea en de Verenigde Staten is echter nog ver weg.

Hoe zijn we hier gekomen?

De huidige crisis gaat terug tot de Koreaanse Oorlog, die duurde van 1950 tot 1953. Na een oorlog die 3 jaar, 2 dagen en 1 maand duurde, ondertekenden Noord-Korea en Zuid-Korea een wapenstilstandsovereenkomst, maar nooit een vredesverdrag. In de jaren daarna heeft Noord-Korea ten minste zes keer beloofd de wapenstilstandsovereenkomst op te geven – en vier keer in de afgelopen tien jaar.

De confrontaties over Noord-Korea’s nucleaire programma begonnen meer dan twee decennia geleden. In 1994 kwam president Bill Clinton dicht bij een aanval op Noord-Korea’s kleine kernreactor in Yongbyon. Na een langdurige crisis kon Noord-Korea zijn nucleaire programma “inruilen” voor economische hulp en handelsconcessies. Een soortgelijke stand-off vond plaats tijdens het presidentschap van George W. Bush.

Voor president Obama is er één belangrijk verschil in zijn benadering van Noord-Korea: het leiderschap in Pyongyang is veranderd. Er is niet veel bekend over de intenties van Kim Jong-un. De combinatie van oude doelstellingen en een nieuwe leider heeft de situatie op het Koreaanse schiereiland moeilijk voorspelbaar gemaakt. Volgens sommige deskundigen is de recente toename van vijandelijkheden voor een groot deel te wijten aan het eenvoudige probleem van miscommunicatie. Vooral omdat China, dat de macht heeft om op te treden als bemiddelaar tussen Noord-Korea en het Westen, merkbaar afwezig is geweest.

Wie heeft de leiding in Noord-Korea?

Dat zou Kim Jong-un zijn: De jongste zoon van Kim Jong-il en kleinzoon van Kim Il-sung, Kim Jong-un erfde de titel van Opperste Leider in 2011. Geprezen als de “Grote Opvolger”, is er weinig bekend over Kim Jong-un. Hij is opgeleid in Zwitserland en afgestudeerd aan de Kim Il-sung Militaire Universiteit, maar aanvankelijk werd niet gedacht dat hij de voorkeursopvolger zou zijn. Na speculaties in de media over een relatie met een onbekende vrouw, kondigden de Noord-Koreaanse staatsmedia zijn huwelijk met Ri Sol-ju aan.

Als leider van Noord-Korea heeft Kim Jong-un opnieuw bevestigd dat zijn land kernwapens en ballistische raketten wil bouwen. In zijn allereerste toespraak merkte hij op: “Superieure militaire technologie wordt niet langer gemonopoliseerd door imperialisten.”

Kim Kyong-hei: de tante van Kim Jong-un.

De jongste zus van wijlen Kim Jong-il, heeft meerdere regeringstitels en diverse posten in de Noord-Koreaanse politiek bekleed. Ze wordt alom gezien als een mentor van Kim Jong-un en werd in 2010 bevorderd tot 4-sterrengeneraal.

Chang Song-taek: echtgenoot van Kim Kyong-hei en goede vriend van Kim Jong-il.

De heer Chang is lid van de Koreaanse Arbeiderspartij en heeft samen met zijn vrouw Kim Kyong-hei politieke bekendheid gekregen. Hij is de vice-voorzitter van de Nationale Defensie Commissie, het politburo.

Hyon Yong-chol: Chef van de generale staf van het Koreaanse Volksleger.

Promoveerde in juli 2012 in een plotselinge stijging naar prominentie, wordt algemeen aangenomen dat de promotie van Hyon Yong-chol een poging was van Kim Jong-un om zijn controle over het leger opnieuw te bevestigen. Hij maakte deel uit van het comité voor de begrafenis van Kim Jong-il in 2011.

Choe Ryong-hae: Vice-maarschalk van het Koreaanse Volksleger.

De heer Choe is al lang bevriend met de familie Kim. Hij werd in april 2012 bevorderd tot verschillende posten, waaronder directeur van het politbureau van het Koreaanse Volksleger en vice-voorzitter van de Arbeiderspartij. Choe is afgestudeerd als econoom en had voor zijn promotie geen militaire ervaring.

Choe Yong-rim: Noord-Koreaans staatsman.

Ooit een betrouwbare adviseur van Kim Jong-il, blijft Choe Yong-rim een invloedrijke figuur.

Kim Yong-nam: Voorzitter van het presidium van de Hoge Volksvergadering.

Kim Yong-nam heeft de hoogste politieke rang, na Kim Jong-un. Hij is verantwoordelijk voor het buitenlands beleid van Noord-Korea en is de vertegenwoordiger van het land op reis.

Waarom zouden de VS zich druk moeten maken?

Het slechte nieuws is dat Noord-Korea, theoretisch, de wapentechnologie heeft om de Verenigde Staten te bereiken. Het goede nieuws is dat de Taepodong-2 raket, die Alaska kan bereiken, slechts één keer is getest… en is mislukt. Niettemin is de parallelle ontwikkeling van kernwapencapaciteiten en ICBM-technologie een zorgwekkende combinatie.

Maar de Noord-Koreaanse dreiging brengt ook de belangen van de VS in de regio in gevaar. De stabiliteit van de regio Azië-Stille Oceaan en de kracht van de Zuid-Koreaanse economie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In feite heeft de verhoogde retoriek van Noord-Korea al een slachtoffer geëist in de vorm van economische samenwerking. De Kaesong Industrial Region aan de grens tussen Noord- en Zuid-Korea, een belangrijke productiebasis voor beide landen, is nog steeds gesloten nadat Noord-Korea de toegang van Zuid-Korea tot verschillende fabrieken aan de grens heeft afgesloten.

Daarnaast heeft de huidige crisis implicaties voor de relatie van de VS met China. China is de belangrijkste steunpilaar van Noord-Korea en vocht zelfs met Noord-Korea tijdens de Koreaanse Oorlog. De rol van China in het beheer van Noord-Korea heeft zijn regionale controle vergroot, maar dreigt zijn regionale invloedspositie te verzwakken als blijkt dat het de Kim Jon-un niet onder controle kan houden. Als China niet helpt zijn antagonistische buurman in toom te houden, zou dat de betrekkingen met de Verenigde Staten kunnen verzuren.

Wat gaat er in de toekomst gebeuren?

Spanningspieken tussen Noord- en Zuid-Korea zijn niet nieuw. Als we de geschiedenis mogen geloven, is het heel goed mogelijk dat de huidige crisis deëscaleert en de “normale” betrekkingen worden hervat. Hoewel de aanwijzingen van zowel president Obama als de Zuid-Koreaanse president Park dat Noord-Korea zijn kernwapenprogramma niet als onderhandelingstroef kan gebruiken, een element van onzekerheid over de vooruitzichten voor onderhandelingen toevoegt.

Het gevaar is echter als Noord-Korea wordt toegestaan om door te gaan met de ontwikkeling van kernwapens. De huidige crisis heeft aangetoond dat een al te zelfverzekerd Noord-Korea een reëel gevaar vormt voor de stabiliteit op het Koreaanse schiereiland, vooral als de invloed van China bij het beteugelen van hun nucleaire ambities niet doeltreffend blijkt te zijn. Een nucleair bewapend Noord-Korea zou onmiddellijk een gevaar betekenen voor Zuid-Korea en de regio. Of beide partijen tot een overeenkomst zullen komen, valt nog te bezien.

Conclusies

De toenemende spanningen op het Koreaanse schiereiland zijn in de recente geschiedenis goed gedocumenteerd – en goed doorwrocht. Een nieuwe leider in Noord-Korea en hernieuwde uitdagingen hebben echter aangetoond dat de huidige crisis wellicht niet op dezelfde manier kan worden opgelost als voorheen. De risico’s op misrekeningen die tot oorlog kunnen leiden zijn groot.

Kortom, de huidige verhoogde spanningen moeten met voorrang worden aangepakt en niet lichtvaardig worden opgevat. De tijd zal leren of de huidige crisis een volgende hobbel in de weg is of een veel ernstiger situatie.

Fredrik Bolinder is lid van Operation Free