Palmar fibromatosis (Dupuytren’s contracture) is een aandoening waarbij het bindweefsel in de handpalm strak en verkort wordt, waardoor de vingers naar binnen worden getrokken in de richting van de handpalm.

De ontwikkeling van de aandoening verloopt meestal vrij langzaam in de loop van vele maanden of zelfs jaren, hoewel ze in zeldzame gevallen plotseling kan ontstaan. De aandoening kan aan alle vingers optreden, maar het vaakst aan de twee vingers die het verst van de duim af liggen. De aandoening kan zich in één hand of in beide handen tegelijk voordoen.

Risicofactoren

Palmaire fibromatose is de abnormale verdikking en verstrakking van het normaal gesproken losse en flexibele palmaire fascieweefsel dat onder de huid van de handpalm en vingers ligt. Het is een betrekkelijk veel voorkomende aandoening, maar de oorzaak ervan is niet volledig bekend. In de meeste gevallen treedt het pas op na de leeftijd van 50 jaar en het komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen.

Palmar fibromatosis komt in families voor en komt vaker voor bij mensen van Noord-Europese of Scandinavische afkomst.

Andere factoren die het risico op het ontwikkelen van palmaire fibromatose kunnen verhogen, zijn onder meer:

• Diabetes
• Roken
• Hoog cholesterolgehalte in het bloed
• Alcoholmisbruik – vooral als er ook sprake is van een leverziekte
• Beroepen met blootstelling aan repetitieve trillingen.

Tekenen en symptomen

Vaak is het eerste teken van de aandoening een pijnloze knobbel of knobbel in de handpalm nabij de basis van de vingers. Dit kan worden gevolgd door een gevoel van beklemming en/of tederheid in de vingers.

Naarmate de aandoening voortschrijdt, is het moeilijk de vingers volledig te strekken en kunnen er putjes in de huid op die plaats ontstaan. Uiteindelijk kan de contractuur van de vingers zo ernstig worden dat ze niet meer kunnen worden gebruikt.

De aandoening is niet pijnlijk. Wel kan enige pijn worden ervaren als de vingers met kracht worden gestrekt. In sommige gevallen kunnen de spieren in de hand verzwakken en verslappen doordat ze niet goed kunnen worden gebruikt.

Naarmate de aandoening voortschrijdt, kan palmaire fibromatose het vermogen beperken om bepaalde taken uit te voeren, zoals typen en voorwerpen vastgrijpen. De aangetaste hand kan klem komen te zitten wanneer wordt geprobeerd om in nauwe plaatsen zoals een zak te komen.

Diagnose en behandeling

Een lichamelijk onderzoek van de hand en beoordeling van de medische en familiegeschiedenis van een persoon zijn normaal gesproken voldoende voor een arts om de diagnose palmaire fibromatose te stellen.

De behandeling zal afhangen van de ernst van de aandoening. Als de aandoening niet ernstig is en niet verhindert dat iemand dingen doet die hij met zijn handen moet doen, kan de behandeling minimaal zijn.

Zachte rekoefeningen en de toepassing van warmte en/of ultrageluid kunnen door een arts of fysiotherapeut worden aanbevolen. Als er pijn of ontsteking in het gebied is, kunnen corticosteroïdeninjecties direct in het getroffen gebied worden aanbevolen.

Chirurgie

Als de palmaire fibromatose zover gevorderd is dat de aandoening beperkend of invaliderend is, wordt meestal een operatie aanbevolen.

De chirurgische ingreep staat bekend als een “fasciectomie” en bestaat uit het maken van een snee in de huid van de handpalm boven het aangetaste gebied – vaak in een zig-zag patroon. Het littekenweefsel wordt blootgelegd en verwijderd, zodat de vingers weer normaal kunnen buigen en samentrekken. Dit is een relatief eenvoudige en zeer succesvolle ingreep. De ingreep wordt meestal uitgevoerd onder plaatselijke verdoving of zenuwblokkade die de arm verdooft.

De operatie wordt gevolgd door een periode van herstel en revalidatie. De tijd die hiervoor nodig is, varieert van persoon tot persoon. Het kan nodig zijn om een verband, gips of spalk te dragen gedurende een korte tijd na de operatie. Fysiotherapie en een oefenprogramma zullen worden aanbevolen om de mobiliteit en functie van de vingers te herstellen.

Er bestaat een mogelijkheid dat de aandoening terugkeert nadat deze operatief is gecorrigeerd. Hoe vroeger in het leven de aandoening ontstaat, des te waarschijnlijker is het dat deze na de operatie terugkomt.

Naaldhechting

Bij naaldhechting (naaldaponeurotomie) wordt een naald door de huid ingebracht om het weefsel dat de kromming van de vinger veroorzaakt, aan te prikken en te breken. Naaldprikken gebeurt onder plaatselijke verdoving en kan op meerdere vingers tegelijk worden uitgevoerd. Het herstel is snel en de fysiotherapie is minimaal. Naaldprikken is echter niet geschikt voor alle soorten palmaire fibromatose en de aandoening komt sneller terug dan bij een operatie.

Enzyminjectie

Collagenase is een enzym dat in de weefselstreng wordt gespoten die verantwoordelijk is voor de buigende vinger om deze op te lossen, zodat de vinger kan worden gemanipuleerd en rechtgezet. Het herstel is sneller dan bij een operatie.

Maar niet alle gevallen van palmaire fibromatose kunnen op deze manier worden behandeld, en collagenase is nog geen gevestigde behandeling in Nieuw-Zeeland.

Healthinfo klinische adviseurs (2017). Hoe wordt Dupuytren behandeld? (Pamflet PDF). Christchurch: South Canterbury District Health Board. https://www.healthinfo.org.nz/patientinfo/109180.pdf
Kovacs, E. (2020). Dupuytren contractuur (Webpagina). Medscape Geneesmiddelen en ziekten. New York, NY: WebMD LLC. https://emedicine.medscape.com/article/329414-overview
Mayo Clinic (2020). Contractuur van Dupuytren (Webpagina). Rochester, MN: Mayo Foundation for Medical Education and Research. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dupuytrens-contracture/symptoms-causes/syc-20371943
O’Toole, M.T. (Ed.) (2017). Dupuytren’s contractuur. Mosby’s Dictionary of Medicine, Nursing & Health Professions (10th ed.). St Louis, MI: Elsevier.

Last Reviewed: Oktober 2020