Islamic Courts UnionEdit
Na de val van het Siad Barre-regime in 1991 werd de Islamic Courts Union gevormd om de wetteloosheid in Somalië aan te pakken .
De inwoners van Mogadishu waren naar verluidt blij met het gezag van de Unie van islamitische rechtbanken. Er waren minder wapens op straat en de mensen konden zich vrijer door de stad bewegen zonder bang te hoeven zijn voor aanvallen nadat zij de macht hadden overgenomen.
In 2006 had de Unie van Islamitische Rechtbanken (ICU) de controle gekregen over een groot deel van het zuidelijke deel van het land.
Opeenvolgende Voorlopige RegeringenEdit
In het begin van de jaren 2000 ontstonden er prille federale overgangsregeringen. In 2000 werd de nationale overgangsregering (TNG) opgericht, in 2004 gevolgd door de vorming van haar opvolger, de federale overgangsregering (TFG). De federale overgangsregering (TFG) werd internationaal erkend als de voorlopige regering van Somalië tot 20 augustus 2012, toen haar ambtstermijn officieel afliep. Zij werd opgericht als een van de federale overgangsinstellingen, zoals gedefinieerd in het federale overgangshandvest dat in november 2004 door het federale overgangsparlement (TFP) werd aangenomen.
CoalitieregeringEdit
Het federale overgangsparlement verkoos in januari 2009 de voorzitter van de ARS, Sheikh Sharif Sheikh Ahmed, tot president van Somalië. President Sharif benoemde Omar Abdirashid Ali Sharmarke, de zoon van de vermoorde president Abdirashid Ali Sharmarke, tot nieuwe premier van het land.
De TFG vormde ook een alliantie met de Ahlu Sunna Waljama’a, een gematigde soefi-militie.
OpstandEdit
Met de hulp van de groeiende regionale interventiemacht van de Afrikaanse Unie, AMISOM, begon de coalitieregering in februari 2009 een tegenoffensief om meer controle te krijgen over de zuidelijke helft van het land.
Al-Shabaab en Hizbul Islam, de twee belangrijkste islamitische oppositiegroeperingen, begonnen medio 2009 met elkaar te vechten.
Bij wijze van wapenstilstand kondigde de Somalische coalitieregering in maart 2009 aan dat zij de shari’a weer zou invoeren als het officiële rechtssysteem van het land. In het zuiden en midden van het land bleef het conflict echter voortduren. Binnen enkele maanden had de coalitieregering ongeveer 70% van de conflictzones in het zuiden en het centrum van Somalië in handen, gebied dat zij van de vorige regering Yusuf had geërfd, en verloor zij de controle over meer dan 80% van het betwiste gebied aan de islamitische opstandelingen.
Tijdens de korte ambtstermijn van de coalitieregering stond Somalië drie jaar na elkaar bovenaan de Failed States Index van het Fund for Peace. In 2009 plaatste Transparency International het land op de laatste plaats van zijn jaarlijkse corruptieperceptie-index (CPI), een maatstaf die de prevalentie van corruptie in de publieke sector van een land aangeeft. Medio 2010 plaatste het Institute for Economics and Peace Somalië ook op de op één na laatste plaats, tussen het door oorlog geteisterde Irak en Afghanistan, op zijn Global Peace Index. In dezelfde periode publiceerde de International Monitoring Group (IMG) van de VN een rapport waarin werd gesteld dat de veiligheidstroepen van de Somalische regering ondoeltreffend en corrupt waren, en dat tot de helft van de voedselhulp die voor de door conflicten geteisterde delen van het land was bestemd, verkeerd werd besteed. Ook beschuldigde zij Somalische ambtenaren van samenwerking met piraten, VN-contractanten van hulp aan opstandelingen, en de Eritrese regering van voortdurende steun aan rebellengroeperingen in Zuid-Somalië ondanks eerdere sancties die aan Eritrea waren opgelegd. De Somalische regering en plaatselijke zakenlieden, alsmede ambtenaren van de Verenigde Naties en de Eritrese regering verwierpen alle de beweringen van het rapport met klem.
HervormingenEdit
De coalitieregering van Somalië heeft sinds haar aantreden in 2009 tal van politieke hervormingen doorgevoerd. Een van de eerste veranderingen was dat alle overheidsinstellingen, die voorheen verspreid waren over verschillende gebieden in het land, nu gevestigd zijn in Mogadishu, de hoofdstad van het land. Ook werd de centrale bank van Somalië opnieuw opgericht en werden een nationaal plan en een doeltreffende corruptiebestrijdingscommissie in het leven geroepen. In juli 2009 heeft de federale overgangsregering van Somalië het mondiale professionele dienstenbedrijf Pricewaterhousecoopers ingehuurd om toezicht te houden op de ontwikkelingsfinanciering en als beheerder op te treden van een rekening in Mogadishu voor de sectoren veiligheid, gezondheidszorg en onderwijs. Dit werd in november van dat jaar gevolgd door een overeenkomst van 2 miljoen dollar tussen de regering en de Afrikaanse Ontwikkelingsbank (AfDB), waardoor Somalië na een onderbreking van bijna twee decennia opnieuw in contact kwam met de AfDB. De subsidie is gericht op het verlenen van financiële en technische bijstand; in het bijzonder op het ontwikkelen van een solide juridisch kader voor monetaire en fiscale instellingen en menselijke en institutionele capaciteitsopbouw, alsmede op het opzetten van openbare financiële systemen die transparant zijn.
Ook de nieuwe regering van de autonome regio Puntland, die begin 2009 is aangetreden, heeft tal van hervormingen doorgevoerd, zoals de uitbreiding en verbetering van haar veiligheids- en justitiële sectoren. Volgens Garowe Online zijn ter versterking van het rechtsstelsel in de regio talrijke nieuwe aanklagers, rechters en ander rechtbankpersoneel, alsook extra gevangenisbewakers aangeworven en opgeleid. In juli 2010 heeft de ministerraad van Puntland unaniem een nieuwe antiterrorismewet goedgekeurd om terreurverdachten en hun medeplichtigen efficiënter te kunnen behandelen; verwacht wordt dat binnen het bestaande strafrechtsysteem van de regio ook een speciale rechtbank zal worden opgericht om deze taak te vergemakkelijken. Op fiscaal gebied is een transparant, op de begroting gebaseerd systeem voor de overheidsfinanciën opgezet, dat naar verluidt heeft bijgedragen tot een groter vertrouwen van het publiek in de regering. Daarnaast is een nieuwe regionale grondwet opgesteld, die op 15 juni 2009 is goedgekeurd en die een belangrijke stap zou betekenen naar de uiteindelijke invoering van een meerpartijenstelsel in de regio; een dergelijk stelsel bestaat al in de aangrenzende regio Somaliland. Ook in de sociale sector zijn bescheidener hervormingen in gang gezet, met name op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg. De regionale regering heeft meer gezondheidswerkers en leraren in dienst genomen, en er zijn grote plannen voor de renovatie van scholen en ziekenhuizen. Een van de belangrijkste nieuwe hervormingen die de zittende regering van Puntland heeft doorgevoerd, is de oprichting in mei 2009 van het Puntland Agentschap voor Maatschappelijk Welzijn (PASWE), de eerste organisatie in haar soort in de geschiedenis van Somalië. Het bureau verleent medische, educatieve en adviserende steun aan kwetsbare groepen en individuen, zoals wezen, gehandicapten en blinden. PASWE staat onder toezicht van een raad van bestuur, die bestaat uit religieuze geleerden (ulema), zakenlieden, intellectuelen en traditionele ouderen.
2010-2012 regeringEdit
Op 14 oktober 2010 werd de Somalische diplomaat Mohamed Abdullahi Mohamed (FarmajoPremier van Somalië. De voormalige premier Omar Abdirashid Ali Sharmarke was de maand ervoor afgetreden na een slepend conflict met president Sharif over een voorgestelde ontwerp-grondwet.
Premier Mohamed heeft op 12 november 2010 overeenkomstig het federale overgangshandvest van de Somalische republiek een nieuw kabinet benoemd, dat door de internationale gemeenschap werd geprezen. Zoals was verwacht, werd het aantal toegewezen ministerposten aanzienlijk teruggebracht van 39 tot 18. Slechts twee ministers van het vorige kabinet werden herbenoemd: Hussein Abdi Halane, de voormalige minister van Financiën (Financiën en Schatkist) en Mohamud Abdi Ibrahim (Handel en Industrie). Ahlu Sunna Waljama’a, een gematigde soefigroep en een belangrijke militaire bondgenoot van de TFG, werd minister van Binnenlandse Zaken en Arbeid. De overige ministerposten werden grotendeels toegewezen aan technocraten die nieuw zijn in de Somalische politieke arena.
Er werden ook leden van de onafhankelijke constitutionele commissie benoemd om Somalische constitutionele juristen, godsdienstgeleerden en deskundigen in de Somalische cultuur te betrekken bij de komende nieuwe grondwet van het land, een belangrijk onderdeel van de federale overgangstaken van de regering. Voorts werden federale delegaties op hoog niveau gezonden om de spanningen in verband met de clans in verschillende regio’s te verminderen. Volgens de premier van Somalië hebben de ministers van het kabinet, om de transparantie te verbeteren, hun bezittingen volledig bekendgemaakt en een ethische code ondertekend.
Er is ook een anticorruptiecommissie opgericht die bevoegd is om formele onderzoeken uit te voeren en regeringsbesluiten en -protocollen te toetsen om alle activiteiten van overheidsambtenaren nauwlettender in het oog te houden. Voorts werden onnodige buitenlandse reizen van leden van de regering verboden en was voor alle reizen van ministers de toestemming van de premier vereist. Ook werd een begroting met een overzicht van de federale uitgaven voor 2011 voorgelegd aan en goedgekeurd door de parlementsleden, waarbij prioriteit werd gegeven aan de betaling van ambtenaren. Bovendien wordt een volledige audit van de staatseigendommen en -voertuigen uitgevoerd. Op het oorlogsfront zijn de nieuwe regering en haar AMISOM-bondgenoten er ook in geslaagd om tegen augustus 2011 de controle over Mogadishu te verwerven. Volgens de Afrikaanse Unie en premier Mohamed zal met de toenemende troepensterkte het tempo van de territoriale winst naar verwachting sterk versnellen.
Op 19 juni 2011 heeft Mohamed Abdullahi Mohamed zijn functie als premier van Somalië neergelegd. Onderdeel van de voorwaarden van het omstreden Kampala-akkoord was dat het mandaat van de president, de parlementsvoorzitter en de afgevaardigden werd verlengd tot augustus 2012. Abdiweli Mohamed Ali, Mohameds voormalige minister van Planning en Internationale Samenwerking, werd later tot permanente premier benoemd.
Routekaart na de overgangEdit
Als onderdeel van de officiële “routekaart voor het einde van de overgang”, een politiek proces dat duidelijke ijkpunten biedt voor de oprichting van permanente democratische instellingen in Somalië tegen eind augustus 2012, zijn Somalische regeringsfunctionarissen in februari 2012 in de noordoostelijke stad Garowe bijeengekomen om regelingen voor de periode na de overgang te bespreken. Na uitvoerige beraadslagingen, die werden bijgewoond door regionale actoren en internationale waarnemers, eindigde de conferentie in een ondertekende overeenkomst tussen TFG-president Sharif Sheikh Ahmed, premier Abdiweli Mohamed Ali, parlementsvoorzitter Sharif Adan Sharif Hassan, Puntland-president Abdirahman Mohamed Farole, Galmudug-president Mohamed Ahmed Alim en Ahlu Sunnah Wal Jama’a-vertegenwoordiger Khalif Abdulkadir Noor, waarin het volgende wordt bepaald a) een nieuw tweekamerparlement van 225 leden wordt gevormd, bestaande uit een Hogerhuis met 54 senatoren en een Lagerhuis; b) 30% van de Nationale Grondwetgevende Vergadering (NCA) wordt gereserveerd voor vrouwen; c) de president wordt benoemd via een grondwettelijke verkiezing; en d) de premier door de president wordt geselecteerd en hij/zij vervolgens zijn/haar kabinet benoemt. Op 23 juni 2012 kwamen de Somalische federale en regionale leiders opnieuw bijeen en keurden na enkele dagen beraad een ontwerpgrondwet goed. De nationale grondwetgevende vergadering keurde de nieuwe grondwet op 1 augustus met een overweldigende meerderheid goed: 96% van de 645 aanwezige afgevaardigden stemden voor, 2% tegen en 2% onthield zich van stemming. Om in werking te treden, moet de grondwet door het nieuwe parlement worden bekrachtigd.
Tegelijk met het einde van het interim-mandaat van de TFG op 20 augustus 2012 werd het federale parlement van Somalië ingehuldigd, waarmee de federale regering van Somalië werd geïnstalleerd, de eerste permanente centrale regering in het land sinds het begin van de burgeroorlog. Op 10 september 2012 verkoos het parlement ook Hassan Sheikh Mohamud tot de nieuwe president van Somalië. President Mohamud benoemde later op 6 oktober 2012 Abdi Farah Shirdon tot nieuwe premier. Op 4 november 2012 benoemde Shirdon een nieuw kabinet, dat later op 13 november 2012 door de wetgevende macht werd bekrachtigd.
Op verzoek van de federale autoriteiten van Somalië heeft de 15 leden tellende VN-Veiligheidsraad op 6 maart 2013 unaniem Resolutie 2093 goedgekeurd om het 21 jaar oude wapenembargo tegen Somalië, het oudste wapenembargo ter wereld, op te heffen. Met de goedkeuring wordt het verbod op de aankoop van lichte wapens officieel voor een periode van één jaar opgeheven, maar worden bepaalde beperkingen op de aankoop van zware wapens gehandhaafd. De intrekking zal in 2014 worden herzien.
In november 2013 vroeg president Mohamud premier Shirdon zijn functie neer te leggen, omdat Shirdon niet effectief zou zijn in zijn functie. Mohamud handelde naar verluidt op advies van de staatsminister van presidentschap, Farah Abdulkadir. Op 12 november 2013 bevestigde Shirdon dat er een geschil was tussen hemzelf en de president, maar hij gaf aan dat de ruzie van constitutionele en niet van politieke aard was. Hij beweerde ook dat de kwestie in het parlement moest worden opgelost. Volgens parlementslid Mohamed Abdi Yusuf spitste de kloof tussen Mohamud en Shirdon zich toe op de vraag via welk grondwettelijk mechanisme en door wie het kabinet uiteindelijk moest worden gevormd. Op 24 november 2013 bekrachtigden 168 parlementsleden onder leiding van voormalig TFG-parlementsvoorzitter Sharif Hassan Sheikh Adan een document dat aan het parlement was voorgelegd en waarin een motie tegen het bestuur van premier Shirdon was opgenomen. Later werd op 2 december 2013 een parlementaire motie van vertrouwen tegen Shirdon gehouden. Parlementsvoorzitter Mohamed Osman Jawari maakte vervolgens bekend dat 184 van de aanwezige parlementsleden tegen Shirdon hadden gestemd, terwijl 65 wetgevers voor handhaving van hem hadden gestemd. Op 5 december 2013 gaf Shirdon een verklaring uit waarin hij bevestigde dat hij en zijn kabinet het besluit van de wetgevende macht aanvaardden. Nicholas Kay, speciaal vertegenwoordiger van de VN voor Somalië, bracht hulde aan de scheidende premier en merkte op dat Shirdon zich had ingespannen om groei en vooruitgang te bevorderen en een belangrijke rol had gespeeld bij de totstandkoming van de New Deal Compact tussen Somalië en zijn internationale partners. Hij loofde ook de wetgevers voor het naleven van de procedureregels tijdens de stemming, en beloofde constructief te zullen samenwerken met de opvolgende regering. Op 12 december 2013 benoemde president Mohamud Abdiweli Sheikh Ahmed tot nieuwe premier. Op 17 januari 2014 benoemde Ahmed een nieuw, groter kabinet bestaande uit 25 ministers, waarbij slechts twee raadsleden van de vorige regering Shirdon werden behouden. Het parlement keurde het kabinet later op 21 januari 2014 goed.
In oktober 2014 voerde premier Ahmed een kleine herschikking van het kabinet door, die president Mohamud onmiddellijk verwierp. De daaropvolgende breuk eindigde op 6 december, toen het parlement een vertrouwensstemming hield ten aanzien van de premier en zijn kabinet. 153 van de aanwezige parlementsleden stemden voor de motie, 80 stemden tegen en 2 onthielden zich van stemming, waarmee een einde kwam aan Ahmeds termijn als premier van Somalië. Op 17 december 2014 benoemde president Mohamud oud-premier Omar Abdirashid Ali Shermarke tot de nieuwe premier. Op 24 december keurde de nationale wetgevende macht de benoeming goed. Van de 224 parlementsleden die bij de parlementaire zitting aanwezig waren, stemden er 218 voor de benoeming, geen enkele verwierp de benoeming of onthield zich van stemming, en zes verlieten de zaal. Op 12 januari 2015 kondigde Sharmarke zijn nieuwe kabinet aan, bestaande uit 26 ministers, 25 onderministers en 8 staatsministers. Veel ministers waren behouden uit de vorige regering-Ahmmed. Sharmarke gaf aan dat hij de nieuwe ministerraad selecteerde na intensief overleg met lokale belanghebbenden, met als doel een evenwicht te vinden tussen het algemeen belang en de regeringscontinuïteit en bestuurlijke prioriteiten. Op 17 januari 2015 heeft premier Sharmarke zijn nieuw benoemde kabinet ontbonden als gevolg van hevig verzet van de wetgevers, die de herbenoeming van bepaalde voormalige ministers verwierpen. Op aandringen van Sharmarke heeft het federale parlement hem tegelijkertijd uitstel verleend om verder overleg te plegen alvorens een nieuwe ministerraad te selecteren. Op 27 januari 2015 benoemde Sharmarke een nieuw, kleiner kabinet van 20 ministers. Op 6 februari legde Sharmarke de laatste hand aan zijn kabinet, dat bestaat uit 26 ministers, 14 deelstaatministers en 26 viceministers. De federale wetgevers keurden later op 9 februari de nieuwe ministerraad goed, met 191 stemmen voor, 22 tegen en geen onthouding.
Op 11 februari 2015 keurde het federale parlement tijdens zijn vijfde zitting de Onafhankelijke Nationale Kiescommissie goed. 113 parlementsleden stemden voor het wetsvoorstel, 21 tegen en 10 onthielden zich van stemming. Het is nu aan de president om de nieuwe wet te ondertekenen.
Presidentsverkiezingen 2017Edit
Op 8 februari 2017 kozen de Somalische parlementsleden ex-premier Mohamed Abdullahi “Farmaajo” Mohamed in een verrassingsuitslag. Dit gebeurde na maanden van voorbereiding waarbij 14.000 clanoudsten en regionale figuren in heel Somalië 275 parlementsleden en 54 senatoren selecteerden. In een gezamenlijke verklaring van de internationale gemeenschap, waaronder de VN en de Europese Unie, werd gewaarschuwd voor “flagrante gevallen van misbruik van het verkiezingsproces” in het licht van berichten dat stemmen werden verkocht voor een bedrag tot 30.000 dollar per stuk.
De heer Mohamud, de zittende president, won met overmacht de eerste stemronde en leidde de heer Mohamed met 88 tegen 72 stemmen in een veld van meer dan 20 kandidaten. In de tweede stemronde hebben de andere presidentskandidaten hun gewicht in de schaal gelegd voor de heer Mohamed. Hij won met 184 tegen 97 stemmen. De nieuwe president wordt in de volksmond “Farmajo” genoemd, van het Italiaans voor kaas, vanwege zijn voorliefde voor het zuivelproduct. Op 23 februari 2017 benoemde president Mohamed voormalig humanitair werker en zakenman Hassan Khaire tot zijn premier.