• Oorzaken
• Diagnose
• Symptomen
• Prognose
• Behandelingen

Wat is Polycythemia Vera (PV)?

Polycythemia vera (PV) is een chronische, progressieve myeloproliferatieve neoplasma (MPN) die voornamelijk wordt gekenmerkt door een verhoging van de rode bloedcellen. De ziekte komt het meest voor bij mannen boven de 60 jaar, maar iedereen kan PV ontwikkelen. PV-patiënten hebben meestal een verhoogd aantal leukocyten (witte bloedcellen), een verhoogd aantal bloedplaatjes en een vergrote milt, vooral na verloop van tijd.

Klik hier als u een overzichtsvideo wilt bekijken over de diagnose, de symptomen, het ziekteverloop en de behandelingsmogelijkheden van polycythemia vera voor patiënten, hun verzorgers en hun dierbaren, gemaakt door dr. Ruben A. Mesa en Dr. Robyn M. Scherber van UT Health San Antonio, MD Anderson Cancer Center.

Voedingsaanbevelingen voor MPN-patiënten
Door: Dr. Robyn Scherber, MD; Dr. Ruben Mesa, MD; Ryan Eckert, MS, Mays Cancer Center at UT Health San Antonio MD Anderson MPN Quality of Life Study Group; www.mpnqol

Wat veroorzaakt PV?

De aanleiding voor polycythemia vera (PV) en andere myeloproliferatieve neoplasmen (MPN’s) is niet bekend. Onderzoekers hebben echter ontdekt dat PV en andere MPN’s kunnen worden veroorzaakt door niet-erfelijke genetische mutaties die van invloed zijn op eiwitten die werken in signaalroutes in cellen.

Bijna alle PV-patiënten hebben een mutatie genaamd “JAK2V617F” (gevonden in het JAK2-gen) in hun bloed-vormende cellen. Deze mutatie is een van de manieren waarop de signalering van de JAK (Janus kinase) pathway ontregeld kan raken en ertoe kan leiden dat het lichaam te veel bloedcellen produceert.

Risicofactoren die in verband worden gebracht met PV zijn onder meer:

Sex
Mannen hebben iets meer kans dan vrouwen om de aandoening te ontwikkelen.

Leeftijd
Mensen ouder dan 60 hebben de meeste kans om de aandoening te ontwikkelen, hoewel deze op elke leeftijd kan voorkomen.

Milieu
Blootstelling aan intense straling kan het risico op de aandoening verhogen. Er is ook gesuggereerd dat blootstelling aan giftige stoffen het risico op PV kan verhogen.

JAK2 Mutatie
Bijna 95% van alle PV-patiënten heeft een mutatie van het JAK2-gen in hun bloedvormende cellen. Deze mutatie leidt tot een hyperactieve JAK (Janus kinase) signalering, waardoor het lichaam het verkeerde aantal bloedcellen aanmaakt.

Hoe wordt PV gediagnosticeerd?

Bij veel patiënten wordt PV in eerste instantie gediagnosticeerd nadat een routine volledig bloedbeeld (CBC) een toename van de rode bloedcellen laat zien, soms in combinatie met een toename van witte bloedcellen en/of bloedplaatjes.

In andere gevallen vindt de eerste diagnose plaats wanneer een arts tekenen van de ziekte vaststelt (bijv, roodheid van de teint, bloedstolling of een toename van de grootte van de milt) tijdens een routine medisch onderzoek.

Gemeenschappelijke diagnostische tests voor polycythemia vera omvatten:

Bloedonderzoek
Een volledig bloedbeeld kan een toename van zowel hemoglobine als witte bloedcellen en/of bloedplaatjes aantonen.

Botmergbiopsie
Een beenmergbiopsie kan een overmaat aan voorlopers van rode bloedplaatjes, rode bloedcellen en witte bloedcellen aantonen.

Genmutatieanalyse van bloedcellen
Bijna 95% van de PV-patiënten test positief op een JAK2-genmutatie. Een analyse van rode bloedcellen kan ook wijzen op een laag erytropoëtineniveau (een hormoon dat betrokken is bij de aanmaak van rode bloedcellen).

Laag Erytropoëtineniveau
Een analyse van rode bloedcellen kan ook wijzen op een laag erytropoëtineniveau (een hormoon dat betrokken is bij de aanmaak van rode bloedcellen).

Wat zijn de symptomen van PV?

Net als patiënten met andere soorten MPN’s kunnen PV-patiënten zich presenteren met een breed scala aan symptomen of helemaal geen symptomen vertonen.

De meest voorkomende symptomen van PV zijn:

• Hoofdpijn
• Zweet
• Ringen in de oren
• Wazig zicht of blinde vlekken
• Duizeligheid of vertigo
• Roodachtige of paarsachtige huid
• Onverwacht gewichtsverlies
• Bloedingen of stolling
• Erger gevoel van volheid (verzadiging)
• Jeuk (pruritis), vooral na het douchen
• Brandheid en roodheid van handen of voeten
• vermoeidheid (moeheid)
• Nachtelijk zweten
• Botspijn

Wat is de prognose voor PV?

De meeste PV-patiënten leven lang, als ze regelmatig worden gecontroleerd en behandeld. In sommige gevallen kan een langere overleving echter in gevaar komen door de ontwikkeling van andere syndromen.

Bijna 15% van de PV-patiënten ontwikkelt myelofibrose, een progressieve beenmergaandoening die leidt tot beenmerglittekenvorming, ernstige bloedarmoede en vergroting van de lever en milt. Deze verandering kan worden aangekondigd door het begin van bloedarmoede, of een laag aantal rode bloedcellen, in tegenstelling tot een hoog aantal rode bloedcellen, en een aanzienlijke toename van de omvang van de milt). In een kleiner aantal gevallen kan PV overgaan in acute leukemie (AML).

Extra complicaties die kunnen optreden bij PV zijn arteriële tromboses (hartaanvallen, beroertes, darmgangreen), veneuze tromboses (van de poortader en/of de leverader), of longembolie.

Patiënten die het risico lopen deze ziekten te ontwikkelen, moeten hun bloedwaarden routinematig laten controleren en controleren door een arts.

Wat zijn de beschikbare behandelingen voor PV?

Veel van de behandelingsopties voor PV zijn bedoeld om de ziekte te beheersen door het hematocrietgehalte terug te brengen naar normale waarden. De omstandigheden zijn echter voor elke PV-patiënt verschillend en asymptomatische patiënten hebben wellicht gedurende langere perioden geen behandeling nodig. Routinecontrole door een arts wordt aanbevolen voor alle PV-patiënten, ongeacht de symptomen.

Wanneer behandeling vereist is, omvatten de gebruikelijke behandelingsopties voor PV:

Phlebotomie
Phlebotomie is het verwijderen van bloed om het aantal bloedcellen te verminderen. Met minder bloedcellen is het bloed dunner en stroomt het gemakkelijker, waardoor de symptomen verbeteren en het risico op bloedstolling afneemt. Deze procedure wordt meestal uitgevoerd om te voldoen aan streefcijfers voor het bloedbeeld die door de arts worden bepaald, rekening houdend met het geslacht van de patiënt en andere factoren.

Lage dosis aspirine
De meeste, zo niet alle PV-patiënten krijgen een behandeling met lage dosis aspirine voorgeschreven. Aangezien aspirine voorkomt dat bloedplaatjes aan elkaar kleven, vermindert het optreden van bloedstolsels die levensbedreigende hartaanvallen of beroertes kunnen veroorzaken.

Gecombineerd met aspirine in lage dosis, wordt het regelmatig handhaven van een hematocriet lager dan .45 voor mannen en .42 voor vrouwen momenteel aanvaard als een niet-leukomeogene aanpak en een behandeling van eerste keus voor recent gediagnosticeerde, laag-risico PV-patiënten.

Als flebotomie en lage dosis aspirine niet effectief of geschikt zijn, of als een patiënt een hoger risico op bloedstolling loopt, kunnen artsen medicijnen voorschrijven om het aantal rode bloedcellen te verlagen en de symptomen te verlichten, waaronder:

Hydroxyurea
Hydroxyurea wordt vaak voorgeschreven aan PV-patiënten met een hoog risico op bloedstolsels, op basis van leeftijd en eerdere geschiedenis van bloedstolling.

Jakafi (ruxolitinib)
Jakafi is de eerste door de FDA goedgekeurde behandeling voor PV-patiënten die onvoldoende reageren op hydroxyurea of deze niet kunnen verdragen. Jakafi remt de enzymen JAK 1 en 2 die betrokken zijn bij de regulering van de bloed- en immunologische werking. Het helpt ook het optreden van een vergrote milt (splenomegalie) en de noodzaak van flebotomie te verminderen. Patiënten hoeven niet JAK2-positief te zijn om Jakafi te nemen, hoewel de grote meerderheid met PV deze mutatie bezit.

Sommige PV-patiënten hebben bloedarmoede met of zonder splenomegalie ervaren tijdens het gebruik van Jakafi. Bespreek dit grondig met uw arts wanneer u een beslissing neemt over de behandeling.

Gepegyleerd interferon
Jongere patiënten die behandeling nodig hebben en vrouwen in de vruchtbare leeftijd worden vaak behandeld met gepegyleerd interferon omdat niet is aangetoond dat dit geboorteafwijkingen veroorzaakt. Aangezien Pegasys werd ontwikkeld voor Hepatitis C en niet voor MPN, wordt het beschouwd als een “off-label” geneesmiddel. Er worden momenteel verschillende klinische onderzoeken uitgevoerd om Pegasys bij mensen met MPN’s te evalueren.

Het is tijd om uw PV-prognose te veranderen