De “Veertien Punten” toespraak van President Woodrow Wilson was een toespraak gehouden voor een gezamenlijke vergadering van het Congres op 8 januari 1918, waarin Wilson zijn visie uiteenzette voor een stabiele, langdurige vrede in Europa, Amerika en de rest van de wereld na de Eerste Wereldoorlog.

Wilsons voorstel riep de zegevierende geallieerden op om onbaatzuchtige vredesvoorwaarden vast te stellen met de overwonnen Centrale Machten van de Eerste Wereldoorlog, waaronder vrijheid van de zeeën, het herstel van tijdens de oorlog veroverde gebieden en het recht op nationale zelfbeschikking in omstreden regio’s als de Balkan.

De verwoesting en het bloedbad van de Eerste Wereldoorlog illustreerden voor Wilson op grimmige wijze de onvermijdelijke relatie tussen internationale stabiliteit en Amerikaanse nationale veiligheid.

Tegelijkertijd probeerde hij Amerikaanse isolationisten te sussen door te verklaren dat de wereld “geschikt en veilig moet worden gemaakt om in te leven; en in het bijzonder dat zij veilig moet worden gemaakt voor iedere vredelievende natie die, net als de onze, haar eigen leven wil leiden, haar eigen instellingen wil bepalen, verzekerd wil zijn van gerechtigheid en eerlijke behandeling door de andere volkeren van de wereld als tegen geweld en zelfzuchtige agressie.”

Wat waren de Veertien Punten?

In zijn toespraak somde Wilson 14 strategieën op om nationale veiligheid en wereldvrede te verzekeren. Verschillende punten hadden betrekking op specifieke territoriale kwesties in Europa, maar de belangrijkste delen zetten de toon voor de naoorlogse Amerikaanse diplomatie en de idealen die de ruggengraat zouden vormen van het Amerikaanse buitenlandse beleid toen de natie de status van supermacht bereikte in het begin van de 20e eeuw.

Wilson kon voorzien dat internationale betrekkingen alleen maar belangrijker zouden worden voor de Amerikaanse veiligheid en de wereldhandel. Hij pleitte voor gelijke handelsvoorwaarden, wapenvermindering en nationale soevereiniteit voor voormalige koloniën van Europa’s verzwakkende rijken.

Een van Wilson’s doelen met de Veertien Punten toespraak was het presenteren van een praktisch alternatief voor de traditionele opvatting van een internationaal machtsevenwicht in stand gehouden door allianties tussen naties – het geloof in de levensvatbaarheid daarvan was verbrijzeld door de Eerste Wereldoorlog – en voor de door de Bolsjewieken geïnspireerde dromen van een wereldrevolutie die op dat moment zowel binnen als buiten Rusland terrein wonnen.

Wilson hoopte ook een door conflicten geteisterd Rusland in de oorlog aan de kant van de Geallieerden te houden. Deze poging mislukte, omdat de Bolsjewieken eind 1917 vrede zochten met de Centrale Mogendheden, kort nadat zij aan de macht waren gekomen na de Russische Revolutie.

Op andere manieren speelden Wilsons Veertien Punten echter een essentiële rol in de wereldpolitiek van de volgende jaren. De toespraak werd vertaald en verspreid onder de soldaten en burgers van Duitsland en Oostenrijk-Hongarije en droeg bij aan hun besluit om in te stemmen met een wapenstilstand in november 1918.

Verdrag van Versailles

Zoals de man zelf, waren Wilsons Veertien Punten liberaal, democratisch en idealistisch. Hij sprak in grootse en inspirerende bewoordingen, maar was minder zeker over de details van de manier waarop zijn doelen zouden worden bereikt.

Op de Vredesconferentie van Parijs kreeg Wilson te maken met de leiders van de andere zegevierende geallieerde naties, die het niet eens waren met veel van de Veertien Punten en zware straffen eisten voor Duitsland in het Verdrag van Versailles.

Belangrijker was dat Wilson aandrong op de oprichting van een internationaal bestuursorgaan van verenigde naties met als doel de politieke onafhankelijkheid en territoriale integriteit van zowel grote als kleine landen te garanderen. Zijn idee was de geboorte van de kortstondige Volkenbond. De meer levensvatbare Verenigde Naties zouden pas tot stand komen na de beëindiging van een ander verwoestend wereldconflict: De Tweede Wereldoorlog.