Rodeo

De rodeosport is het enige Amerikaanse sportevenement dat is voortgekomen uit een beroepsactiviteit: de veeteelt. De beeldtaal van de rodeo is zo verweven geraakt met het geromantiseerde concept van de Amerikaanse cowboy dat het een nostalgisch aura heeft gecreëerd dat de cultuur van bepaalde delen van de Amerikaanse samenleving doordringt, met name in de regio van de trans-Missippi West. Het woord “rodeo” is van oorsprong Spaans en verwijst naar “roundup”. Het werd oorspronkelijk gebruikt om de activiteiten aan te duiden tijdens de occasionele bijeenkomsten van regionale rancharbeiders waar de cowboys van bepaalde ranches het tegen die van andere opnamen in rij- en tuigwedstrijden. Tegen het midden van de jaren 1880 werden deze evenementen in het hele Westen zo populair dat ze regelmatig werden gehouden op zondagnamiddag en tijdens feestdagen, vooral tijdens de vierde juli. De gevierde wedstrijden werden al snel geformaliseerd in geadverteerde evenementen. Deelnemers wonnen prijzen en het publiek betaalde entreegelden. Hoewel er veel discussie is over wanneer en waar de eerste formele rodeo plaatsvond, erkennen historici over het algemeen dat Pecos, Texas, in 1883 de eerste was die prijzen uitreikte en dat Prescott, Arizona, in 1888 de eerste was die entree vroeg. Met de formalisering van rodeo’s begonnen de evenementen gepresenteerd te worden door rodeo producenten. Op dezelfde manier als Wild West Shows en circussen, werd de rodeo uitgebreid met een groot aantal speciale acts die niets te maken hadden met de ranchactiviteiten. Hoewel de moderne rodeo een deel van het spektakel behoudt, zoals de grote intocht en rodeo clown acts, is de primaire focus altijd competitie geweest, waarin cowboys prijzengeld winnen door hun prestaties in verschillende rij- en koord wedstrijden.

Rodeo had geen standaard regels, en velen brachten hun evenementen naar buiten als “wereldkampioenschappen”. Daarom waren er in een bepaald jaar vele gegadigden voor de titel van “wereldkampioen cowboy.” In 1929 vormde een groep rodeoproducenten de Rodeo Association of America (RAA) om de regels te standaardiseren, een puntensysteem op te zetten om wereldkampioenen te bepalen, juryleden te controleren, en eerlijke praktijken in te stellen voor het toekennen van prijzengeld. Dit leidde tot grote ontevredenheid onder de rodeo cowboys, die geen organisatie hadden om hun belangen te behartigen. Er ontstond onrust. Op 30 oktober 1936 verenigden eenenzestig cowboys zich en stemden voor staking van de Boston Garden Rodeo uit protest tegen het schamele prijzengeld. Drie jaar later, op 6 november 1939, vormden de mannen de Cowboys Turtle Association (CTA), om de belangen van de deelnemers te behartigen. In 1945 veranderde de CTA haar naam in de Rodeo Cowboys Association (RCA), die op haar beurt zo’n twintig jaar later de Professional Rodeo Cowboys Association (PRCA) werd.

De door de PRCA gesanctioneerde evenementen zijn bronc riding, bareback riding, bull riding, calf roping, steer wrestling, team roping, en single steer roping. Barrel riding is het enige onderdeel voor vrouwen dat bij PRCA rodeo’s is goedgekeurd. Het puntensysteem dat door de PRCA gebruikt wordt om elk jaar de wereldkampioenstitels te bepalen werd ontwikkeld door de RAA in 1929. De methode werd aangenomen door de RCA in 1945 als één punt voor elke dollar gewonnen in gesanctioneerde competitie.

In 1959, met groeiende belangstelling voor de sport, voegde de PRCA een National Finals Rodeo (NFR) toe als een hoogtepunt van de sportactiviteiten van het jaar. De NFR laat de vijftien leidende deelnemers van dat jaar in elk evenement strijden om aanzienlijke prijzen. De competitie bepaalt vaak het wereldkampioenschap in individuele disciplines alsook de wereldkampioen All Around. De eerste NFR werd gehouden in Dallas, maar van 1962 tot 1964 werd de plaats van handeling verplaatst naar Los Angeles. De volgende twintig jaar was Oklahoma City gastheer van het NFR. Sinds 1986 is het evenement uitgegroeid tot een van de belangrijkste in Las Vegas, Nevada, waar het is uitgegroeid tot de grootste en belangrijkste rodeo ter wereld.

Naast de PRCA zijn er nog een aantal rodeo verenigingen geweest. De belangrijkste is de International Professional Rodeo Association (IPRA). Deze begon in 1938 toen de Southwestern Rodeo Association (SRA) werd opgericht ten behoeve van rodeo-artiesten die niet voltijds konden meedoen. De SRA veranderde zijn naam in de National Rodeo Association (NRA) in 1942; vier jaar later fuseerden de NRA en de RAA tot de International Rodeo Association (IRA), die later zijn naam veranderde in de huidige IPRA.

Van het begin van rodeo in de jaren 1880 tot en met de jaren 1930 deden vrouwen mee aan dezelfde wedstrijden als mannen. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog waren vrouwen echter grotendeels uitgesloten van de PRCA evenementen. Daarom vormden zij op 4 juli 1948 de Girls’ Rodeo Association (GRA), later veranderd in de Women’s Professional Rodeo Association (WPRA), om rodeo’s voor alle vrouwen te promoten. Door de inspanningen van deze organisatie, werd barrel racing een goedgekeurd PRCA evenement. Sinds de Tweede Wereldoorlog werden een aantal jeugd rodeo verenigingen opgericht, waaronder de National Intercollegiate Rodeo Association (NIRA) in 1949, de National High School Rodeo Association (NHSRA) in 1949, en de American Junior Rodeo Association (AJRA) in 1952. De laatste jaren zijn er verschillende “old timers” rodeo verenigingen ontstaan om senioren de kans te geven hun talenten te tonen. Ranch rodeo’s hebben ook nieuw leven ingeblazen, waarbij cowboys van de ene ranch het opnemen tegen die van een andere, ongeveer zoals werd gedaan in het begin van de sport in de jaren 1870 en 1880.

De mystiek van de cowboy, zoals die tot uiting komt in “de rodeo cowboy,” is vooral overheersend in de kleine steden en landelijke gebieden van Oklahoma. Daar is de paardenfokkerij, een belangrijk onderdeel van de economie van de staat, geconcentreerd. Deze landelijke verbondenheid met de plaatselijke rodeo stamt uit het tijdperk van het prestige. De vroegste rodeo in Oklahoma werd halverwege de jaren 1880 gehouden in Benton, in de Panhandle (niemandsland). Lokale cowboys van regionale ranches deden daar mee. Tegen 1891 waren verschillende steden bekend om hun shows, die op onregelmatige basis en ergens in de zomermaanden na de roundup werden gehouden. Deze evenementen, waarbij de nadruk lag op paardrijden en roping skills, waren in het begin van de twintigste eeuw in heel Oklahoma Territory gebruikelijk. Er zijn wedstrijden gedocumenteerd in verafgelegen plaatsen als Beaver County in de Panhandle (1891), Vinita in het noordoosten (1901), en El Reno en Shawnee in de centrale regio (1901). In 1903 waren in Oklahoma City’s Colcord Park 20.000 toeschouwers getuige van wedstrijden paardrijden en roping als onderdeel van het vermaak dat werd gepresenteerd in het kader van de Oklahoma Cattlemen’s Convention. In 1906 was de hoofdattractie een match tussen J. Ellison Carroll uit Mangum, die werd aangekondigd als ’s werelds kampioen steer roping, en de legendarische Clay McGonigall uit Texas, van wie Carroll het jaar daarvoor de titel had gewonnen. Carroll won de rematch en werd een soort van beroemdheid in heel Oklahoma.

In de periode tussen 1907 staatkundig bestaan en het einde van de Eerste Wereldoorlog in 1919 was er sprake van de formele oprichting van een regelmatig schema van rodeo’s in de hele staat. Opmerkelijk was de Dewey Roundup, begonnen in 1908 en ononderbroken gehouden tot in de jaren 1950. In zijn hoogtijdagen trok deze rodeo duizenden toeschouwers en waren de beste artiesten van het land te zien tijdens de drie tot zes dagen durende rodeo tijdens de Fourth of July vakantie. De populariteit van de Dewey Roundup leidde tot andere rodeo’s, die allemaal een verscheidenheid aan entertainmentactiviteiten hadden die teruggrepen naar de Wild West shows uit een vroeger tijdperk. Een typisch voorbeeld was een stunt in 1909 waarbij J. Ellison Carroll, rijdend in een auto, een stier aan de haak sloeg. In 1929 probeerde een rodeocowboy in Shawnee een stier uit een vliegtuig te bulldoggen; hij miste en werd gearresteerd wegens het niet nakomen van zijn contract. Hij miste en werd gearresteerd voor het niet voltooien van zijn contract. Hij werd geciteerd als iemand die de aanklacht niet begreep, omdat hij de stunt een paar weken eerder had voltooid op de 101 Ranch show (hoewel hij enige tijd in het ziekenhuis had doorgebracht nadat zijn vliegtuig was neergestort).

In 1938 bezochten 550.000 toeschouwers jaarlijks een groot aantal rodeo’s in Oklahoma. In dit tijdperk, in 1934, begon de legendarische Tulsa Stampede die duurde tot 1984. Daar zorgden Bob Wills en later zijn broer Johnnie Lee elk jaar voor muzikaal entertainment. Elke stad van enige omvang had een lokale rodeo, en tegen het einde van de jaren 1930 leidde de enorme populariteit van de sport tot de oprichting van talrijke roundup clubs. Deze organisaties zorgden voor steun aan de basis voor amateur rodeo’s en ontwikkelden een groot aantal rij- en koord wedstrijden waaruit tal van Oklahoma rodeo kampioenen voortkwamen. In het begin van de eenentwintigste eeuw bestonden er meer dan honderd van deze organisaties in de staat, die training boden aan beginnende rodeo-artiesten of gewoon plezier voor weekend-sporters. Misschien wel de beroemdste van deze clubs is de International Roundup Cavalcade. Deze wordt sinds 1947 elk jaar in Pawhuska gehouden en trekt maar liefst vijfenzeventig rodeoclubs en duizenden toeschouwers naar de amateurrodeo.

Uit dit Oklahoma-milieu zijn een aantal wereldkampioen rodeocowboys voortgekomen. Onder hen zijn Ote Berry (steer wrestling, 1985, 1990-91, 1995), John Bowman (all-around, 1936; steer roping, 1933, 1936), Louis Brooks (all-around, 1943-44; bareback riding, 1942, 1944; saddle bronc, 1943-44), Freckles Brown (stier rijden, 1962), Clyde Burk (kalfsstieren, 1936, 1938, 1942, 1944), Benny Combs (ossenworstelen, 1955), Willard Combs (ossenworstelen, 1957), Roy Cooper (all-around, 1983; kalfsstieren, 1976, 1980-84; ossenstieren, 1983), Roy Duvall (ossenworstelen, 1967, 1969, 1972), Tom Ferguson (all-around, 1974-79; kalfsstieren, 1974; steer wrestling, 1977-78), Lane Frost (bull riding, 1987), Billy Hale (steer wrestling, 1971), Ben Johnson (steer roping, 1953), Teddy Johnson (steer wrestling, 2003), Clark McEntire (steer roping, 1957-58, 1961), John McEntire (steer roping, 1934), Tom Nesmith (all-around, 1962; steer wrestling, 1962), Gene Ross (steer wresting, 1937), Ike Rude (steer roping, 1941, 1947, 1953), Buck Rutherford (all-around, 1954), Everett Shaw (steer roping, 1945-46, 1948, 1951, 1959, 1962), Jim Shoulders (all-around, 1949, 1956-59; bareback riding, 1950, 1956-58; bull riding, 1951, 1954-59), Dick Truitt (steer roping, 1939), Shoat Webster (steer roping, 1949-50, 1954-55), en Todd Whatley (all-around, 1947; bareback riding, 1953; steer wrestling, 1947).

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.