Volgens het ICSD-3 handboek van de American Academy of Sleep Medicine, wordt slapeloosheid gedefinieerd als “aanhoudende problemen met slaapinitiatie, -duur, -consolidatie of -kwaliteit”. Insomnia heeft veel potentiële bijdragende factoren en symptomen, maar de diagnose scharniert op twee essentiële componenten: slaapmoeilijkheden die zich voordoen ondanks voldoende mogelijkheden voor normale slaap, en stoornissen overdag die direct het gevolg zijn van slechte slaapkwaliteit of -duur.

Chronische insomnia wordt gekenmerkt door symptomen die zich ten minste drie keer per week voordoen gedurende ten minste drie maanden. Slapeloosheid die minder dan drie maanden duurt, staat bekend als kortdurende slapeloosheid. In zeldzame gevallen kunnen patiënten slapeloosheidssymptomen vertonen zonder te voldoen aan de criteria voor kortdurende slapeloosheid, en kan enige vorm van behandeling gerechtvaardigd zijn. Dit staat bekend als andere slapeloosheid.

Hoewel slapeloosheid zich op verschillende manieren kan manifesteren, vallen de meeste diagnoses in een van de twee categorieën:

• Slaap-onset slapeloosheid verwijst naar moeite met in slaap vallen. Dit type slapeloosheid kan voorkomen bij mensen die moeite hebben om te ontspannen in bed, maar ook bij mensen bij wie het circadiane ritme niet synchroon loopt als gevolg van factoren zoals jetlag of onregelmatige werkroosters.
• Slaap-vasthoudende slapeloosheid verwijst naar moeite om in slaap te blijven nadat men in eerste instantie in slaap is gedommeld. Deze vorm van slapeloosheid komt vaak voor bij oudere slapers en bij mensen die voor het slapengaan alcohol, cafeïne of tabak gebruiken. Bepaalde aandoeningen zoals slaapapneu en periodic limb movement disorder kunnen ook slaap-onderhoud insomnia veroorzaken.

Sommige mensen kunnen gemengde insomnia hebben die zowel slaap-onset als slaap-onderhoud moeilijkheden met zich meebrengt, en mensen met chronische insomnia kunnen merken dat deze symptomen in de loop van de tijd verschuiven.

Insomnia Causes and Symptoms

Insomnia wordt verondersteld te ontstaan als gevolg van een staat van hyperarousal die slaap-onset en slaap-onderhoud kan beïnvloeden. Hyperarousal kan mentaal, fysiek, of een combinatie van beide zijn. Omgevingsfactoren, fysiologische en psychologische factoren kunnen allemaal een rol spelen bij slapeloosheid. Deze omvatten de volgende:

• Inname of consumptie van stoffen die de slaap negatief beïnvloeden. Hieronder vallen alcohol, nicotine en andere drugs, evenals cafeïne. Bepaalde medicijnen kunnen de slaap ook belemmeren, zoals dieetpillen en verkoudheidsmiddelen. Mensen kunnen ook problemen ondervinden met het in slaap vallen of het in stand houden van de slaap als hun lichaam aan nieuwe medicijnen gewend raakt of omgaat met het afkicken van medicijnen na het beëindigen van het gebruik.
• Gezondheidsproblemen. Lichamelijke pijn en ongemak kunnen het moeilijker maken om in slaap te vallen en/of te blijven, wat leidt tot stoornissen overdag. Aandoeningen waardoor u ’s nachts vaak naar het toilet moet, zoals zwangerschap of een vergrote prostaat, kunnen ook slapeloosheidssymptomen veroorzaken. Hetzelfde geldt voor slaapapneu, een aandoening die wordt gekenmerkt door onregelmatige ademhalingspieken die apneu’s worden genoemd en zich gedurende de nacht voordoen. Chronische pijn, rusteloze benen syndroom, hart-en longziekten worden ook geassocieerd met slapeloosheid.
• Gedrags- en geestelijke gezondheidsstoornissen. Slapeloosheid is een veel voorkomend symptoom van depressie. Stress en angst kunnen ook bijdragen aan slapeloosheid, wat op zijn beurt stressvolle en angstige gevoelens kan verergeren. Psychische stoornissen zoals bipolaire stoornis kunnen ook slapeloosheid veroorzaken. Overmatig piekeren over slapeloosheid is bekend om slapeloosheid te veroorzaken.

Insomnia is ook in verband gebracht met ongezonde levensstijl en slaapgewoonten. Veel mensen nemen deze gewoonten aan wanneer ze jonger zijn, waardoor ze moeilijk te doorbreken zijn als volwassenen. Deze gewoonten kunnen zijn: elke avond op een ander tijdstip naar bed gaan of overdag te lang slapen. Blootstelling aan “scherm”-apparaten zoals computers, televisies en mobiele telefoons kan ook slaapproblemen veroorzaken, net als het werken in avond- of nachtdiensten. Andere factoren kunnen problemen veroorzaken bij het in slaap vallen of in slaap blijven, zoals onvoldoende lichaamsbeweging overdag of overmatig lawaai en/of licht in de slaapkamer van de slaper.

De meest voorkomende symptomen bij chronische slapeloosheid zijn moeite met in slaap vallen en/of in slaap blijven, eerder wakker worden dan gepland, en zich niet moe voelen of klaar om naar bed te gaan op geplande tijden. Dagstoornissen zijn een noodzakelijk onderdeel van slapeloosheid, en dit kan zich ook op verschillende manieren uiten. Veel voorkomende stoornissen zijn vermoeidheid en malaise, geheugen- en concentratieproblemen, stemmingsstoornissen en prikkelbaarheid, en gedragsproblemen zoals hyperactiviteit en agressie.

Insomnia by the Numbers

Verschillende slaaponderzoeken en studies hebben gemengde resultaten opgeleverd over de prevalentie van insomnia onder verschillende groepen slapers. Sommige voorzichtige schattingen geven aan dat 10% tot 30% van de volwassenen lijdt aan chronische slapeloosheid. In andere studies ligt dit cijfer dichter bij 50% tot 60%.

Insomnia komt ook meer voor bij bepaalde demografische groepen. Studies hebben aangetoond dat slapeloosheid 30% tot 48% van de oudere mensen treft. Dit kan worden toegeschreven aan chronische medische aandoeningen, sociaal isolement, en een hoger gebruik van voorgeschreven medicijnen, evenals factoren zoals ongezonde slaapgewoonten en stress die slapeloosheid veroorzaken in alle leeftijdsgroepen. Andere studies hebben aangetoond dat slapeloosheid kan voorkomen bij 23,8% van de tieners. Meer dan 50% van de zwangere vrouwen ervaren slaapproblemen die ook slapeloosheidssymptomen kunnen zijn.

Insomnia cijfers onder verschillende raciale en etnische groepen zijn een beetje moeilijker vast te pinnen. Sommige studies tonen een hogere prevalentie van slapeloosheid onder minderheidsgroepen in vergelijking met blanken. Andere studies hebben contrasterende resultaten opgeleverd, die suggereren dat blanken meer worstelen met het begin van de slaap en het onderhouden van de slaap dan zwarten en Hispanics.

Tips voor het voorkomen van slapeloosheid

Chronische slapeloosheid kan medicatie op recept, cognitieve gedragstherapie en andere vormen van formele behandeling nodig maken. Voor sommige mensen kunnen gezonde leefgewoonten en een goede slaaphygiëne de slapeloosheidssymptomen verlichten en hen helpen beter te slapen. De volgende slaaphygiënische maatregelen kunnen gunstig zijn voor mensen met slapeloosheid:

• Limiteren of elimineren van dutjes, vooral laat op de dag
• Beperking van het gebruik van alcohol, cafeïne, en tabaksproducten ’s avonds
• Mijd late maaltijden
• Beperk de beeldschermtijd voor het slapengaan
• Houd een gezond dieet en beweeg overdag regelmatig
• Volg een consequent slaapschema met elke dag dezelfde bed- en opstaatijden
• Gebruik uw slaapkamer, en matras, voor slaap en seks – vermijd werken, het spelen van videospelletjes, en andere stimulerende activiteiten