Minimaal de helft van de wereldbevolking woont in landen waar meer particuliere beveiligers werken dan politieagenten van de overheid, zo blijkt uit een nieuwe analyse van de Guardian.

Meer dan 40 landen – waaronder de VS, China, Canada, Australië en het VK – hebben meer werknemers die zijn ingehuurd om specifieke mensen, plaatsen en dingen te beschermen dan politieagenten met een mandaat om het publiek in het algemeen te beschermen, volgens de gegevens. In Groot-Brittannië waren in 2015 232.000 particuliere bewakers in dienst, vergeleken met 151.000 politieagenten.

De wereldwijde markt voor particuliere beveiligingsdiensten, waaronder particuliere bewaking, surveillance en gewapend vervoer, is nu naar schatting $ 180 miljard (£ 140 miljard) waard, en zal naar verwachting groeien tot $ 240 miljard tegen 2020. Dit is veel meer dan het totale internationale hulpbudget om een einde te maken aan de armoede in de wereld (140 miljard dollar per jaar) – en het BBP van meer dan 100 landen, waaronder Hongarije en Marokko.

Overal ter wereld patrouilleren particuliere beveiligers in winkelcentra, elitaire gated communities en sommige openbare straten. Ze dragen vaak uniformen die lijken op politiekleding en in sommige landen, waaronder Spanje en Italië, dragen particuliere bewakers ook handwapens.

Van El Salvador tot Vietnam beperken particuliere bewakers de toegang tot ommuurde elitaire woonenclaves die zijn afgesneden van de omringende steden. In de commerciële hoofdstad van Myanmar, Yangon, blokkeren bewakers en metaaldetectoren de toegang tot luxehotels die uittorenen boven de extreme armoede eromheen.

De waakhonden blaffen vanachter de hoge muren en het scheermesdraad dat alomtegenwoordig is geworden in de welvarende buitenwijken van Zuid-Afrika – waar in 2015 bijna 500.000 beveiligers werkten, ongeveer twee keer zoveel als het totale aantal politieagenten en militairen in het land.

In totaal zijn er wereldwijd naar schatting meer dan 20 miljoen particuliere beveiligers – meer dan het totale aantal inwoners van Chili of Nederland. Deze “alledaagse” particuliere beveiliging is “zo wijdverspreid geworden dat je het bijna niet meer ziet; je beschouwt het als vanzelfsprekend”, zei Rita Abrahamsen, een professor aan de Universiteit van Ottawa. “Je merkt het niet meer op – er zijn overal bewakers.”

Zij beschreef de uitbreiding van particuliere bewakers, veiligheidshekken en poorten als “zeer fysieke uitingen van ongelijkheid” – maar voegde eraan toe dat deze industrie ook werk biedt aan grote aantallen mensen. In sommige landen is het een van de enige sectoren van de economie die groeit.

Aan de universiteit van Denver zei prof. Deborah Avant dat de particuliere beveiligingsindustrie tijdens de door de VS geleide oorlogen in Irak en Afghanistan een enorme hoeveelheid contracten had binnengehaald, toen “een leger van particuliere werknemers binnenstroomde om allerlei dingen te doen”.

Daarna, zei ze, begonnen bedrijven “elders te kijken … naar particuliere beveiliging in eigen land, maar ook voor mensen in het buitenland, en voor de particuliere sector; voor bedrijven”.

De groeiende economische ongelijkheid was ook een deel van het verhaal, zei ze. “Je hebt een ton meer dan iedereen om je heen, dus wil je dat beschermen. De particuliere sector inschakelen is een voor de hand liggende manier om dat te doen.”

Targeting the 1%

In het Verenigd Koninkrijk was de particuliere beveiligingsindustrie volgens de British Security Industry Association in 2015 meer dan £ 6 miljard waard. Onder de klanten bevinden zich lokale gemeenschappen: inwoners van een stad in Essex hebben naar verluidt particuliere beveiliging ingehuurd om ’s nachts op straat te patrouilleren nadat een lokaal politiebureau was gesloten.

Andere bedrijven richten zich op een meer elitaire clientèle: de abonnementsdienst My Local Bobby richt zich op de rijken in de meest chique wijken van Londen. Volgens een van de oprichters, een voormalig politieagent: “Het is net alsof mensen een particuliere ziektekostenverzekering kopen… het concept van mensen die betalen voor iets dat verder gaat dan wat de staat biedt – dit is niet anders.”

Deze maand beloofde Jeremy Corbyn dat als Labour de komende verkiezingen zou winnen, het 10 000 extra politieagenten zou toevoegen aan lokale korpsen. De schaduwminister van Binnenlandse Zaken, Diane Abbott, zei dat dit nodig was omdat “slechts weinigen van ons in omheinde gemeenschappen wonen met hun eigen particuliere beveiliging”, en dat “gewone mensen het meest te lijden hebben onder criminaliteit”.

Sommige particuliere beveiligingsbedrijven richten zich expliciet op de rijkste 1 procent met diensten zoals crisisrespons voor de ultrarijken, “executive personal protection”-pakketten en beveiliging voor megajachten.

“In behoorlijk bemande huishoudens over de hele wereld is de lijfwacht de nieuwe nanny,” zei het Amerikaanse tijdschrift Town & Country in 2016 en suggereerde dat “angst voor terrorisme, een vluchtig politiek klimaat en een doordringend gevoel dat de rijkdomcreatie van enkelen ten koste is gegaan van de velen paranoia tot de norm hebben gemaakt”.

In Londen biedt het bedrijf Westminster Security “complete beveiliging en lifestyle management voor vermogende particulieren, families en bedrijven”, waarbij het adverteert dat hun werknemers politie- en militaire achtergronden hebben.

Het Amerikaanse bedrijf Pinkerton zegt 170 jaar ervaring te hebben met “hooggekwalificeerde agenten” die “Fortune 100 CEO’s en hun personeel, beroemde entertainers, atleten, vermogende particulieren, koninklijke families en diplomaten” beschermen.

Vergergrote ongelijkheid

In de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens staat dat “iedereen het recht heeft op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon”, en dat “niemand willekeurig zijn eigendom mag worden ontnomen”. Van regeringen wordt verlangd dat zij geleidelijk toewerken naar de verwezenlijking van deze rechten.

Maar wanneer particuliere beveiliging de rijken en zelfs de middenklasse in staat stelt de staat te omzeilen, kan dit de ongelijkheid in een land vergroten. Het Ontwikkelingsprogramma van de VN heeft gewaarschuwd voor de uitbreiding van particuliere beveiliging in Latijns-Amerika: “Dit fenomeen vergroot de ongelijkheid verder, omdat sociale groepen verschillende capaciteiten hebben om met criminaliteit om te gaan.”

In 2014 publiceerden de economen Samuel Bowles en Arjun Jayadev een onderzoek waaruit bleek dat de VS “evenveel particuliere beveiligers in dienst had als leraren op middelbare scholen”.

Volgens de statistieken van het ministerie van Arbeid zijn er in de VS meer dan 1,1 miljoen particuliere beveiligers – vergeleken met ongeveer 660 000 politie- en sheriffagenten.

In het Verenigd Koninkrijk waren er volgens de Confederation of European Security Services (CoESS) in 2015 232 000 particuliere beveiligers. Dit evenaart ook het aantal leraren in het secundair onderwijs (ruwweg 250.000), en overtreft ruimschoots de Britse politieniveaus: in maart 2016 waren er in totaal 151.000 politieagenten actief in het VK (exclusief police community support officers, special constables en ondersteunend personeel, enz.).

Bowles en Jayadev ontdekten ook dat meer ongelijke steden en staten in de VS hogere niveaus van “bewakingsarbeid” hadden – een brede term die zowel particuliere beveiliging als politie, deurwaarders, gevangenisbewaarders, transportbeveiliging en andere verwante beroepen omvat. Het patroon hield ook wereldwijd stand, waarbij meer ongelijke landen meer werknemers hadden die werden betaald om mensen en dingen te beschermen.

De groei van de particuliere beveiligingsindustrie kan de “afbraak van vertrouwen en gemeenschapsbanden” weerspiegelen die gepaard gaat met toenemende ongelijkheid, zei Jayadev – eraan toevoegend dat hij met name was getroffen door hoe, ondanks het belang van investeringen in onderwijs voor de samenleving als geheel, bewaking meer een groei-industrie leek te zijn in de VS.

Sprekend met de Guardian vanuit Bangalore, waar hij doceert aan de Azim Premji University, merkte Jayadev op dat India getuige is geweest van een brede “afscheiding van de rijken van de rest van de economie”.

Veel mensen daar, zei hij, vertrouwen al “op particuliere diensten in elk facet van hun leven” om te voorzien in “alle dingen die de staat zou kunnen .

Verschattingen geven aan dat de particuliere beveiligingsindustrie in India maar liefst zeven miljoen mensen in dienst heeft, veel meer dan de politie, met ongeveer 1,7 miljoen agenten in 2013.

Symbolisering van rijkdom

’s Werelds grootste particuliere beveiligingsbedrijf, G4S, heeft meer dan een half miljoen werknemers over de hele wereld. Het meest recente jaarverslag, gepubliceerd in maart, rapporteerde een omzet van 6,8 miljard pond in 2016, en een winst van 454 miljoen pond. In de periode 2015-2016 stegen de inkomsten in Noord-Amerika met 12% en in Latijns-Amerika en Afrika met ongeveer 7%.

De wereldwijde markt voor particuliere beveiliging – waaronder bewakers, maar ook alarmbewaking, gepantserd vervoer en andere diensten voor commerciële, overheids- en residentiële kopers – zal naar verwachting groeien tot 240 miljard dollar in 2020, volgens gegevens van het marktonderzoeksbureau de Freedonia Group, waarop bedrijven zoals G4S vertrouwen voor hun eigen rapporten.

Maar de werkelijke cijfers zouden nog hoger kunnen liggen; er zijn weinig actuele en vergelijkbare statistieken op internationaal niveau en er is weinig open en onafhankelijk toezicht en registratie. Volgens cijfers van Freedonia gaat het om een wereldwijde activiteit die met bijna 6% per jaar groeit – sneller dan de wereldeconomie als geheel – en het snelst lijkt te groeien in ontwikkelingslanden en in Azië, met China en India als belangrijkste markten.

In januari 2017 merkte Freedonia op dat er een “wijdverspreide perceptie is dat de criminaliteit toeneemt”, wat helpt om de interesse in beveiligingsdiensten te stimuleren “zelfs terwijl de gerapporteerde misdaadcijfers in een groot aantal landen dalen”.

Het voegde hieraan toe: “In een aantal ontwikkelingslanden worden lijfwachten en andere residentiële beveiligingsdiensten gezien als symbolen van rijkdom, die zowel bescherming als sociale status bieden … De vraag naar bewakers is vooral groot in ontwikkelingslanden, waar het inhuren van bewakers betaalbaarder is dan investeren in technologiegerelateerde diensten vanwege de lage arbeidskosten.”

In de meeste Afrikaanse landen “is er heel weinig geprobeerd om de particuliere beveiligingssector te reguleren,” zei Abrahamsen. “Ik denk dat omdat het werkgelegenheid bood, de staat en regeringen het graag lieten gebeuren.”

Een paar regeringen, waaronder die in Oeganda en Sierra Leone, hebben ook de export van particuliere beveiligingsarbeid naar het buitenland vergemakkelijkt, zei ze – actief de werving van hun burgers voor bewakingsbaantjes in het buitenland ondersteunen.

Maar het is ook niet alleen de elite die beveiliging koopt. In Kenia bijvoorbeeld, zei Abrahamsen: “Je ziet het ook groeien in lage en middenklasse gebieden. Mensen zullen zeggen dat zodra ze kunnen, ze zullen investeren in particuliere beveiliging.”

Oprukkende regelgeving

Overheidsuitbesteding is niet het enige dat particuliere beveiliging stimuleert. Tegenwoordig zijn staten niet eens meer de primaire klanten. Volgens Catherine Piana, directeur-generaal van CoESS, bestaat ongeveer 70% van de klanten van de sector in Europa uit andere particuliere bedrijven – niet uit overheidsinstanties.

“Er is nu een zeer breed scala aan diensten, natuurlijk afhankelijk van wie je bent,” zei Piana, eraan toevoegend dat, in de context van terreurdreigingen, bewakers ook “vaak posities voor gebouwen hebben waar ze ongebruikelijke activiteiten kunnen zien en melden, zodat er ook een mogelijkheid voor hen is om informatie te verzamelen.”

Internationale gegevens over de sector zijn fragmentarisch – maar in 2011 documenteerde het in Genève gevestigde Small Arms Survey een geschat aantal van 19,5 miljoen beveiligers in 70 landen.

In zijn rapport staat te lezen: “Net als bij andere commerciële diensten zullen alleen degenen die kunnen en willen betalen ervan profiteren. Deze dynamiek brengt het risico met zich mee dat de ongelijkheid tussen de rijken – die worden beschermd door steeds geavanceerdere systemen – en de armsten, die hun toevlucht moeten nemen tot informele en soms illegale middelen om hun veiligheid te waarborgen, nog groter wordt.”

The Guardian heeft deze dataset uit 2011 bijgewerkt tot 81 landen, waar mogelijk gebruikmakend van recentere schattingen, waaronder cijfers gepubliceerd door de CoESS, de Organisatie van Amerikaanse Staten, het Geneefse Centrum voor de Democratische Controle van Strijdkrachten, en andere groepen, evenals bijgewerkte bevolkingsschattingen van de VN.

Voor de 81 landen waarvoor ramingen beschikbaar waren, blijken in 44 landen – met een gezamenlijke bevolking van ruwweg 4 miljard mensen – of meer dan de helft van de in totaal 7,5 miljard mensen in de wereld, meer particuliere beveiligingsmedewerkers dan politiediensten werkzaam te zijn.

In 2011 waarschuwde de Small Arms Survey dat de snelle groei van de particuliere beveiligingsindustrie over de hele wereld “de mechanismen voor regulering en toezicht heeft overtroffen”.

Er bestaat momenteel een internationale gedragscode voor particuliere beveiligingsbedrijven – maar deze is vrijwillig, en critici zeggen dat deze industrie meer nodig heeft dan zelfregulering.

Aan de universiteit van Denver geeft Avant mede leiding aan de Private Security Monitor, die sinds de jaren negentig gegevens verzamelt over incidenten waarbij particuliere beveiligers in Afrika, Latijns-Amerika en Zuidoost-Azië betrokken zijn geweest bij protesten, rellen, stakingen of conflicten, of die in verband zijn gebracht met doden of gewonden bij de uitvoering van “alledaags” werk.

En in Brussel riepen Europarlementariërs van de commissies Buitenlandse Zaken en Defensie vorige week op tot nieuwe EU-wijde regels voor particuliere beveiligingsbedrijven en een verbod voor deze bedrijven om militaire gevechtstaken uit te voeren. Het Europees Parlement zal naar verwachting over de voorstellen stemmen tijdens de plenaire vergadering in juni in Straatsburg.

Dit artikel werd ondersteund door een subsidie van het Pulitzer Center on Crisis Reporting. Lees hier meer over het nieuwe Inequality Project van The Guardian. Om in contact te komen, email [email protected].

{{/ticker}}

{{heading}}

{{#paragraphs}}

{{.}}

{{/paragrafen}{highlightedText}}

• Delen op Facebook
• Delen op Twitter
• Delen via E-mail
• Delen op LinkedIn
• Delen op Pinterest
• Delen op WhatsApp
• Delen op Messenger