Het opnemen van een concertfilm lijkt een studie in het ontdekken van wat er mis kan gaan met een filmproductie. En om dat in de jaren ’70 te proberen, met een cast van bekende muzikanten, klinkt als een recept voor een ramp. Toch slaagde Martin Scorsese erin met The Last Waltz (1978), een hypnotiserend document van The Band’s afscheidsoptreden in ’76.

The Last Waltz kwam er natuurlijk niet zonder incidenten vanaf. Er was de kwestie van het veranderen van beelden die Neil Young toonden met een brok cocaïne in zijn neus. En er was ook het bizarre beeld van Joni Mitchell die ongezien, van achter het podium, achtergrondzang zong.

Maar geen van beide elementen doet afbreuk aan het plezier van de kijker in de film. (De segmenten met Young en Mitchell zijn pure magie.) Aan de andere kant, beelden van Band gitarist / songwriter Robbie Robertson zingen backing vocals telt zeker als een afleiding.

Doorheen de live-optredens, Robertson staat midden op het podium, lijkt te zingen in de microfoon. Maar op de soundtrack van de film hoor je zijn stem helemaal niet. Het is erger dan kijken naar iemand die lipsynchroon een liedje zingt.

Levon Helm zei dat Robbie Robertson’s microfoon was uitgeschakeld tijdens The Band’s ‘Last Waltz’ optreden

GeRELATEERD: Wat George Harrison eigenlijk leuk vond aan de Beatles’ ‘Let It Be’-film en -album

Het duurt niet lang voordat de Robertson-kwestie zich aandient in The Last Waltz. In het begin, tijdens het uitvoeren van “Up on Cripple Creek,” een van de kenmerkende nummers van de Band, flitst de camera heen en weer tussen leadzanger/drummer Levon Helm, Robertson en Danko.

Als Helm het eerste couplet neemt, is er een vreemd shot van Robertson’s gitaar die Helm’s gezicht verduistert (zie 0:23). Maar de dingen worden vreemder tijdens het refrein. Dan neemt de camera een breed beeld van het podium en ziet het publiek Danko de samenzang zingen (zoals op de studioversie).

Robertson, die naast Danko staat, lijkt ook de achtergrondzang te zingen, maar het wordt al snel duidelijk dat zijn zang niet werd opgenomen. Aan het einde van het refrein doet Robertson niet eens alsof. Hij stapt weg van de microfoon terwijl Danko (en Richard Manuel) als backup zingen.

Dat gaat door in het tweede refrein. Terwijl Danko dicht bij de microfoon blijft voor zijn zang, stapt Robertson ervan weg, projecteert eroverheen, en maakt anderszins duidelijk dat hij er niet is om gehoord te worden. Dit gebeurt keer op keer in de film. In zijn boek This Wheel’s on Fire uit 1993 beschouwde Helm het niet als een mysterie. Hij zei dat Robertsons microfoon was uitgeschakeld.

Leden van The Band hebben in de postproductie voor ‘The Last Waltz’

Hoewel puristen er niet blij mee zullen zijn, zal overdubbelen voorkomen bij de concertfilm van een band. Led Zeppelin moest het doen om de kwaliteit van The Song Remains the Same (1976) te behouden, en The Band heeft zeker zijn deel gedaan nadat ze hadden geïnventariseerd wat geluidstechnici hadden opgenomen voor The Last Waltz.

Daarom zul je Danko op verschillende momenten baspartijen zien spelen die niet overeenkomen met de soundtrack. Maar het beeld van Robertson die zingt zonder gehoord te worden, lied na lied, springt er bijzonder uit. Voor Helm was Scorsese’s focus op Robertson onaangenaam, en een van de redenen waarom hij de film haatte.

“Twee uur lang keken we toe hoe de camera bijna uitsluitend focuste op Robbie Robertson, lange en liefdevolle close-ups van zijn zwaar opgemaakte gezicht en dure kapsel,” schreef Helm in This Wheel’s on Fire. In het boek beschreef Band-producer John Simon hoe uitgebreid het overdubben was in Last Waltz post-productie – met uitzondering van Helm’s partijen.

“Richard zong niet goed, Rick’s bas was uit de toon, en Robbie wilde zijn gitaarsolo’s verbeteren,” zei Simon. “Het mooie was dat hij het niet over hoefde te doen. Hij had het in één keer goed.” In een film die Helm ging verafschuwen, zag hij er het beste uit en klonk hij het beste tijdens de live-optredens van The Band.