Altijd al eens willen gaan klimmen, maar je weet niet waar je moet beginnen? We zijn hier om te helpen, met deze basisgids over klimstijlen, technieken, en jargon. Hopelijk helpt deze gids een beetje van het mysterie weg te nemen, helpt hij je uit te zoeken welke disciplines je wilt proberen en maakt hij het je gemakkelijker om te beginnen.

Gym Climbing

De kans is groot dat je wel eens in een klimhal in je stad bent geweest, of er op zijn minst over hebt gehoord. In deze klimhallen wordt geprobeerd de klimervaring in de openlucht na te bootsen met behulp van kunstmatige muren, handgrepen en voetsteunen. In elke klimzaal zijn er verschillende “routes” met verschillende moeilijkheidsgraden. De routes zijn meestal kleurgecodeerd volgens de grepen, en de moeilijkheidsgraad wordt aan het begin aangegeven met een plastic kaartje waarop de naam en de graad staan. Hoe hoger het nummer, hoe moeilijker de route.

Indoor climbing wordt meestal onderverdeeld in drie disciplines. Boulderen, top roping, en lood klimmen. Elk van deze varieert in techniek, maar de doelstellingen zijn allemaal hetzelfde: de top bereiken.

Boulderen

Het grootste verschil tussen boulderen en andere vormen van klimmen is dat er bij boulderen geen gebruik wordt gemaakt van een touw of harnas. In plaats van te vertrouwen op touwen voor bescherming, vertrouwt bouldering meestal op crash pads (dikke gewatteerde matten) om klimmers te beschermen als ze vallen. Bovendien zijn de routes (in het boulderen “problems” genoemd) meestal niet hoger dan 20 voet. Een partner hebben is niet strikt noodzakelijk, maar spotten is een belangrijke vaardigheid voor boulderen.

Boulderproblemen worden in Noord-Amerika ingedeeld op de V-schaal, waarbij V0 het gemakkelijkst is en V16 het moeilijkst. De V-schaal is strikt gebaseerd op moeilijkheid en houdt geen rekening met angst of gevaar.

Indoor problemen kunnen sterk variëren, afhankelijk van de greep grootte, spacing, en vorm. Omdat een minimale uitrusting nodig is (meestal alleen klimschoenen en krijt) en weinig training nodig is, heeft boulderen een lage toetredingsdrempel. Het is dan ook vaak het startpunt voor veel nieuwe klimmers. Nieuwe klimzalen die zich uitsluitend op boulderen toeleggen, komen dan ook steeds vaker voor.

Top Roping

Als je binnen klimt maar niet bouldert, is de kans groot dat je aan top roping doet. Deze beklimmingen worden beschermd door een touw dat van bovenaf wordt verankerd en belayed (de handeling waarbij spanning op het touw wordt uitgeoefend om de afstand bij een val te minimaliseren) vanaf de grond. Top roping wordt meestal als minder fysiek belastend beschouwd dan andere klimsoorten omdat de belayer in staat is te voorkomen dat de klimmer een grote val maakt. Als zodanig is het waarschijnlijk de meest populaire vorm van indoor roped-climbing.

Top roping routes in de sportschool zijn meestal gemarkeerd met plastic kaarten aan het begin van de route waarop de naam en de graad staan vermeld. Deze routes hebben ook kleurgecodeerde grepen. In Noord-Amerika worden routes gegradeerd volgens het Yosemite Decimal System (YDS) dat varieert van 5.0 tot 5.15c. Hoe hoger het getal, hoe hoger de moeilijkheidsgraad.

Sportief (Lead) Climbing

Sportief loodklimmen vertrouwt op vaste bouten voor bescherming langs een vooraf bepaalde route. De lead klimmer beklimt de route met het touw vastgebonden aan zijn of haar harnas en klikt in elke bout of quickdraw om te beschermen tegen een val.

In indoor klimhallen, worden quickdraws (twee niet-sluitende karabiners verbonden met webbing) vooraf geplaatst op de bouten, zodat een lead klimmer alleen het touw hoeft vast te klikken als hij of zij de route beklimt.

Lead climbing vereist een veel grotere inzet dan top roping, omdat er een groter potentieel is voor de lead klimmer om een meer drastische val te maken (een “whipper” genoemd). Als de lead klimmer stijgt, is de potentiële valafstand tweemaal de lengte van het touw tussen de laatste geclipte bout en de lead klimmer; deze afstand kan worden overdreven door dynamische touwuitrekking.

Sportroutes worden in Noord-Amerika ook gegradeerd op het Yosemite Decimal System.

Climbing Outdoors

Voor de meesten wordt klimmen in een klimzaal gezien als het einde van de weg, maar in werkelijkheid is het pas het begin. Hoewel indoor klimmen een veilige en comfortabele omgeving is om te oefenen, kun je het beste buiten klimmen – waar variabelen zoals het weer, de rotsen en het landschap voortdurend veranderen.

Indoor- en outdoorklimmen hebben vaak dezelfde uitrusting nodig; beide soorten klimmen maken gebruik van veel van dezelfde vaardigheden. Als je binnen goed uit de voeten kunt, is er geen reden waarom je het niet buiten zou kunnen proberen. Door de steeds veranderende natuurlijke omgeving vereist buitenklimmen echter aanzienlijk meer kennis van systemen en ook ethiek. In deze sectie belichten we een aantal van die verschillen, lichten we die systemen toe en bespreken we een aantal klimtechnieken die alleen buiten mogelijk zijn.

Boulderen

Bij het boulderen buiten worden vaak draagbare crashpads gebruikt als bescherming. Deze kleinere crash pads meestal vouwen in de helft en kan worden gedragen als een rugzak voor het dragen op approaches.

Top Roping

Top roping outdoor is nuttig in gebieden waar de rots kwaliteit niet toestaat voor een adequate leider bescherming, waar bolting maakt geen deel uit van de lokale ethiek, of waar top-ropes kunnen worden ingesteld van bomen. Voor sport top-rope routes is het mogelijk om naar de top van het geschroefde anker te wandelen, het touw te bevestigen en dan terug te keren naar de bodem om te klimmen. Voor trad top-rope routes is het proces hetzelfde, maar in plaats van het touw van een geschroefd anker af te slaan, bouwt de klimmer een anker met verwijderbare bescherming.

Sport (Lead) Climbing

De meeste sportklimmen buiten zijn lead klimmen. De lead klimmer klampt zich vast aan bouten langs de route en bouwt dan een anker op de top, terwijl hij vanaf de grond wordt vastgehouden.

Trad Climbing

Trad (afkorting van traditional) climbing is een stijl van klimmen waarbij de lead klimmer verwijderbare bescherming langs de route plaatst om te beschermen tegen vallen. De bescherming wordt vervolgens van de route verwijderd wanneer de laatste klimmer van het team opstijgt.

Waarom trad klimmen in plaats van sport? Omdat klimmers hun eigen uitrusting plaatsen (beschermers zoals moeren en nokken) en er geen vooraf bepaalde route is, legt trad klimmen de nadruk op verkenning. Er zijn geen grenzen. Alles is mogelijk. Simpel gezegd, trad klimmen is een avontuur. Vanwege diezelfde factoren heeft tradklimmen echter een potentieel grotere risicofactor dan sportklimmen.

Een ander voordeel van tradklimmen is dat in vergelijking met sportklimmen (waar routes permanent met bouten zijn vastgezet) tradklimmers zich beter kunnen houden aan de Leave No Trace-principes, omdat moderne tradbescherming verwijderbaar is, waardoor er meer ongerepte omgevingen overblijven waar toekomstige klimmers van kunnen genieten.

Aid Climbing

Aid climbing is een stijl van rotsklimmen waarbij de klimmer apparaten aan stukken bescherming vastmaakt en op die apparaten staat om omhoog te komen. Het is typisch gereserveerd voor beklimmingen die te steil, lang en moeilijk zijn voor vrij klimmen. Aid climbing is de populairste manier om grote wanden zoals die in Yosemite te beklimmen.

Free Climbing vs. Free Soloing

In tegenstelling tot aid climbing, wordt free climbing gekenmerkt door het maken van opwaartse vooruitgang door alleen te vertrouwen op de natuurlijke eigenschappen van de rots – waarbij touwen en uitrusting alleen worden gebruikt om een val te beschermen en een belay te bieden. Het meeste rotsklimmen wordt als free climbing beschouwd.

Free soloing – de vorm van rotsklimmen die recentelijk door Alex Honnold in de openbaarheid is gekomen – doet zich voor wanneer de klimmer alleen klimt zonder gebruik te maken van touwen, een gordel of andere beschermingsmiddelen. De klimmer vertrouwt in plaats daarvan op zijn eigen bekwaamheid om de beklimming te voltooien.

Free soloing verschilt van bouldering in die zin dat free solo klimmers gewoonlijk naar hoogten klimmen die bij een val onveilig zouden zijn.

Door overeenkomsten in de nomenclatuur worden free climbing en free soloing vaak verward, vooral door de media, maar de twee verschillende soorten klimmen vertonen toch opmerkelijke verschillen.

Wat is abseilen?

Abseilen is het gecontroleerd afdalen van een verticale wand door de klimmer zelf – niet te verwarren met laten zakken, wat een klimmer aan het einde van een klim doet om hem weer op de grond te krijgen. Rappellen wordt gebruikt aan het einde van een klimroute wanneer deze niet veilig of gemakkelijk van bovenaf kan worden afgewandeld of wanneer klimmers van een route moeten springen wanneer de klim onveilig of onmogelijk wordt gezien de omstandigheden of het vermogen van de klimmer. Rappellen wordt meestal gedaan met behulp van een zekeringsapparaat; het vereist dat een anker wordt achtergelaten, hetzij in de vorm van permanente bouten, of singels rond een rotspartij of boom.

Route-lengte

De lengte van een route bepaalt vaak het aantal lengtes. Een kam is een steil stuk rots waarvoor je een touw moet gebruiken tussen twee haken of tussen het haken en een anker. De lengte van een kampeerplaats kan worden bepaald door een aantal verschillende factoren, waaronder de lengte van het touw (het moet minder dan de helft van de lengte van het touw zijn om te worden vastgemaakt), het einde van goede rots, visueel zicht, de mogelijkheid om te communiceren, touwsleep, de aanwezigheid van handige vastmaakplaatsen.

Voor een beklimming met één kampeerplaats kan de route worden voltooid in slechts één kampeerplaats, die wordt vastgemaakt vanaf de grond. Multi-pitch beklimmingen echter, vereisen twee of meer lengtes om de route te voltooien. Bij een multi-pitch route wordt tussen de lengtes een nieuwe belay gemaakt bij elk nieuw anker; vaak wisselen de lead klimmer en de volger de rollen af door te klimmen, te leiden of te belayen en dan te volgen en te belayen bij elk station tot de beklimming voltooid is.

Gear

Rock climbing is a relatively gear-intensive sport. Naarmate je vaardigheid en interesse groeien, zal ook je inzicht in wat elk stuk uitrusting doet en hoe het je helpt. Dit zijn de basisprincipes om je op weg te helpen.

Schoenen

Rock climbing shoes connect the climber to the rock; as such they are one of the most important pieces of gear. Als je je eerste paar kiest, kies dan voor een schoen die ontworpen is voor comfort en allround prestaties. Naarmate je meer ervaring opdoet, kun je upgraden naar schoenen met betere prestaties, die het best passen bij je specifieke klimdoelen en interesses. Wat de pasvorm betreft, is het oude advies om schoenen te kopen die twee maten kleiner zijn dan je gewone schoen volledig achterhaald, gezien de vooruitgang in de materiaaltechnologie (schoenen rekken niet meer zo veel uit) en de evoluerende klimstijlen en -doelen.

Touw

Een klimtouw dient om de klimmer te beschermen bij een val. Ze zijn opgebouwd uit twee hoofdcomponenten: een kern en een mantel. De kern zorgt voor het grootste deel van de sterkte van het touw; de mantel beschermt de kern en maakt het touw gemakkelijker te hanteren.

Ze zijn onderverdeeld in twee hoofdcategorieën: dynamisch en statisch. Dynamische touwen hebben elasticiteit en zijn ontworpen om de energie van een vallende klimmer te absorberen. Statische touwen worden gebruikt in verankeringssystemen, voor het optrekken van uitrusting, of bij het abseilen, maar nooit voor het vastbinden van een klimmer.

De meest voorkomende touwen zijn enkelvoudig, wat betekent dat ze zijn ontworpen om te worden gebruikt door zichzelf als afzonderlijke strengen.

Klimtouwen komen in een verscheidenheid van verschillende lengtes en diameters; een 60-meter lang, dynamisch, droog behandeld, enkel touw met een diameter van 9,5 mm tot 10,2 mm zal een groot aantal doeleinden dienen.

Harnas

Een harnas wordt gebruikt om het touw aan de klimmer te verbinden. Ze bestaan meestal uit een gewatteerde, versterkte taille riem en been lussen – die zijn verbonden met de taille riem met een versterkte belay loop.

Harnassen komen met een verscheidenheid van verschillende functies, elk afgestemd op verschillende stijlen van klimmen. Bij het kiezen van uw eerste harnas, prioriteit comfort en functies boven gewichtsbesparing.

Belay Device

Een belay device is een mechanische frictie apparaat dat wordt gebruikt om het touw te controleren tijdens belaying. Hun belangrijkste doel is om een gemakkelijke manier om het touw te stoppen in het geval dat de klimmer een val neemt. Ze kunnen echter ook worden gebruikt om de afdaling op een touw te controleren bij het abseilen of het verlagen van een klimmer.

Passieve belay apparaten (zoals de Black Diamond ATC of Petzl Reverso) zijn goedkoper en lichter-maar actieve apparaten (zoals de Petzl GriGri) zal hulp bieden bij het remmen in het geval van een val. Deze apparaten zijn afhankelijk van de initiële wrijving van een remhand om te werken; en zijn niet automatisch. Actieve zekeringsapparaten kunnen echter gemakkelijker leiden tot nalatigheid van de kant van de zekeringsgever als gevolg van hun vermeende automatische werking.

De meeste mensen moeten leren en gewoonten ontwikkelen met eenvoudige buis-stijl, passieve apparaten (zoals de ATC) eerst, en ga over tot meer ingewikkelde apparaten met extra functies pas na het beheersen van de basis. De meer gecompliceerde apparaten hebben enkele extra veiligheidsfuncties, maar alleen als de basis nog steeds wordt toegepast op hen. Beginners die een “veiliger zekeringsapparaat” gebruiken, hebben veel meer kans om fouten te maken.

Karabiners

Karabiners zijn metalen lussen met veerbelaste poorten die worden gebruikt als connectoren. Ze zijn er in twee verschillende types: Locking en Non-locking.

Locking karabiners voorkomen dat de poort automatisch wordt geopend wanneer ze in gebruik zijn. Ze worden gebruikt voor belangrijke verbindingen, zoals wanneer het touw door een anker loopt, of het vastmaken van een klimmer aan het midden van het touw. Vergrendelingsmechanismen variëren van schroefpoorten, tot automatische twist lock, tot die beveiligd door magneten

Niet-vergrendelende karabiners worden gebruikt voor minder kritische verbindingen, zoals het bevestigen van het touw aan een stuk bescherming (wanneer opgezet als onderdeel van een trekking of aan een individueel stuk bescherming als onderdeel van een anker.

Karabiners komen in verschillende vormen, maten en vergrendelingsmechanismen voor verschillende doeleinden. Een kleinere karabijnhaak is niet altijd beter en vergrendelende karabiners zijn vaak niet sterker.

(Quick)-Draws (Quick/Alpine of Extendable)

Draws worden gebruikt om het touw aan een stuk bescherming te verbinden tijdens het klimmen. Voor een quick-draw, worden twee niet-sluitende karabiners verbonden door een stuk van korte, voorgenaaide webbing. Een van de karabiners is vaak los, terwijl de andere stevig op zijn plaats wordt gehouden met een rubberen band, om te helpen bij het efficiënt vastklikken van het touw. Als alternatief kunnen twee niet-vergrendelende karabiners worden verbonden door een stuk schouder-lengte (60cm/24in) webbing om alpine-draws te maken, die een grotere veelzijdigheid in lengte hebben. Quick-draws worden meestal gebruikt in sport beklimmingen die meestal direct geschroefd zijn, terwijl alpine draws schitteren in een trad of multi-pitch omgeving waar routes meer zwervend zijn.

Protection

Protection devices (vaak kortweg “pro” genoemd) stellen een klimmer in staat om tijdelijke ankerpunten op de rots te plaatsen tijdens een klim. Passieve bescherming (zoals moeren) werkt als een choke wanneer eraan getrokken wordt; ze gebruiken de vorm van de rots om te voorkomen dat het apparaat eruit valt. Actieve bescherming (zoals een veerbelast nokje) zet een trekkracht om in druk op de rots, waardoor deze vaster komt te zitten.

Noten zijn de eenvoudigste vorm van passieve bescherming; zij bestaan in wezen uit kleine blokjes metaal die aan een kabel zijn bevestigd. Ze worden gebruikt door ze in een wigvormige spleet in de rots te laten glijden en zetten zich vast wanneer eraan wordt getrokken.

De meest voorkomende vorm van actieve bescherming zijn nokken. Drie tot vier afzonderlijke nokkenlobben zijn langs een as geplaatst; in het midden zijn ze met een injectiespuitachtige trekker verbonden. Wanneer de trekker wordt ingedrukt, versmalt de positie van de nokken. Wanneer de trekker wordt losgelaten of er aan wordt getrokken, zet hij uit – waardoor zijn positie in de rots wordt vergrendeld. Eenmaal geplaatst, worden ze aan het touw bevestigd door een niet-vergrendelende karabijnhaak of trekstang. Nokken werden speciaal ontworpen om parallelle scheuren te beschermen die onbeschermd waren door moeren die ingesnoerd moesten worden.

Helm

Het hoofddoel van een klimhelm is het hoofd van een klimmer te beschermen tegen vallend puin zoals rots of gevallen materiaal. In het geval van een slechte val en flip, kan het ook de achterkant van het hoofd van de klimmer beschermen tegen de impact tegen de rots.

Helmets worden vaak niet binnenshuis gedragen, maar worden steeds populairder en worden nu gezien als een verplicht onderdeel van de uitrusting in de meeste outdoor klimmen.

Belay Handschoenen

Belay handschoenen beschermen de handen van een belayer tegen brandwonden aan het touw. Ze zijn ook nuttig bij het abseilen.

Krijt

Krijt wordt gebruikt om vocht van de handen van de klimmer te absorberen, meestal in de vorm van zweet. Het wordt vaak opgeslagen als een poeder in een krijtzak, bevestigd aan het harnas van de klimmer.

Knopen

Weten hoe je knopen moet leggen is een essentieel onderdeel van het klimmen; knopen zijn er in heel veel verschillende soorten. Elke knoop heeft een doel. Sommige kunnen meerdere doelen dienen. Veel knopen kunnen voor één doel dienen. Dit zijn enkele van de basisknopen.

Retrace Figure Eight

De retrace figure eight is de meest veilige en efficiënte manier om het uiteinde van een touw aan een klimgordel vast te maken.

Girth Hitch

De girth hitch is in wezen wat je doet met een bagagelabel. Het is nuttig voor het vastmaken van stroppen aan verschillende dingen, zoals de twee harde punten in een harnas-of bij het slingeren van een boom voor bescherming.

Clove Hitch

De clove hitch is handig voor het vastmaken van een touw aan een karabiner, of het vastbinden aan een anker.

Double Checks

Veel gevaarlijke of zelfs fatale fouten die tijdens het klimmen worden gemaakt, kunnen worden voorkomen door een eenvoudige dubbele controle. Zorg ervoor dat de helmen zijn vastgegespt, dat de sluitingen van de harnassen dubbel zijn, dat de uiteinden van het touw door twee harde punten van de harnasgordel en de beenlus zijn gestrikt en dat er tien strengen aanwezig zijn in de retrace figure-eights. Zorg er vervolgens voor dat het touw correct door het zekeringsapparaat loopt en dat de karabiners vergrendeld zijn voordat je gaat klimmen.

Communicatie

Tijdens het rotsklimmen is duidelijke communicatie de sleutel tot het verminderen van stress, het verhogen van de efficiëntie van de overgang en het vermijden van ongelukken als gevolg van miscommunicatie.

Wanneer je commando’s geeft, begin dan altijd met het noemen van de naam van je partner. Vaak op drukke crags, veel partijen zullen klimmen en het uitvaardigen van soortgelijke commando’s als uw eigen. Door in het begin de naam van je partner te noemen, kan je de richting van je communicatie verduidelijken. Bevestig ontvangen commando’s altijd met een “dank u!” gevolgd door de naam van je partner.

Voordat een klim begint, zal de leider aan zijn belayer vragen: “Aan belay?” Als de leider aan de lijn is, zal de lijner volgen met, “Belay is on.” Dan zegt de leider “klimmen” als ze klaar zijn om te klimmen. De belayer zal volgen met, “klim op!”

Bij het beklimmen van een multi-pitch route, zodra de leider het anker bereikt en zichzelf veilig stelt, zal hij roepen, “off belay!” Zodra de belayer de leider van zijn lijn haalt, roept hij: “Belay is off!”

Als de leider op enig moment het gevoel heeft dat hij gaat vallen, kan hij roepen: “falling!” en de belayer zal de spanning van het touw opvoeren om de schok tijdens de val te minimaliseren.

Er zijn nog een paar commando’s die ook nuttig zijn. Als je een rots ziet vallen of je laat iets vallen, roep dan, “Rock!” Als je een touw naar beneden trekt, roep dan “touw!” als het uiteinde door het anker slap wordt; roep nogmaals “touw!” voordat het de grond raakt.

Door duidelijk, luid en effectief te communiceren, wordt de klimervaring voor iedereen verbeterd.

Klim verder!

Rock climbing is een van de meest bevredigende en opwindende manieren om de wereld waarin we leven te verkennen. Het kan intimiderend zijn om ermee te beginnen, maar als je er eenmaal mee begint, is het moeilijk om je een wereld zonder bergbeklimmen voor te stellen. Hoewel sportscholen een gemakkelijke toegangspoort tot de sport bieden, is het echte avontuur – zoals bij de meeste activiteiten – te vinden zodra je naar buiten stapt. Een van de beste manieren om die overgang te vergemakkelijken is door het inhuren van een professionele gids, of op zoek naar gekwalificeerde instructie van een gerenommeerde organisatie zoals The American Alpine Institute.

Aanvullende rapportage door Andrew Yasso.