Wanneer politici en lobbyisten aandringen op adoptiehervormingen in Australië, stellen zij vaak dat adoptie gemakkelijker en sneller zou moeten gaan. Een kind adopteren in Australië kan moeilijk zijn, maar of obstakels voor adoptie altijd een slechte zaak zijn, staat ter discussie.

De cijfers

Lokale en interlandelijke adopties zijn de twee belangrijkste vormen van adoptie in Australië.

De federale overheid is de centrale autoriteit voor interlandelijke adopties en zorgt ervoor dat Australië zich houdt aan het Haags Adoptieverdrag en het Verdrag inzake de Rechten van het Kind uit 1989. De staten zijn verantwoordelijk voor alle adoptiediensten.

De wachttijd voor interlandelijke adopties hangt af van het land, en bedraagt tussen de drie en vijf jaar. Van de 315 adopties die in 2016-17 in Australië werden afgerond, waren er 69 adopties uit Aziatische landen zoals Taiwan, de Filipijnen en Zuid-Korea. De meerderheid van de kinderen was jonger dan vijf jaar.

Er zijn geen wachttijdstatistieken beschikbaar voor lokale adopties, maar we weten wel dat er in 2016-17 42 lokale adopties werden afgerond. De meeste lokale adopties waren van baby’s, waarbij de trend voor jonge kinderen werd gehandhaafd.

Sam-sex koppels kunnen nu lokaal adopteren in elke staat en territorium in Australië, met het Northern Territory-parlement dat adopties van hetzelfde geslacht vorige maand legaliseerde. Alleenstaanden kunnen in de meeste staten adopteren. Bij interlandelijke adopties bepaalt het geboorteland wie kan adopteren.

Bij alle adopties is er geen garantie dat een adoptie doorgang zal vinden. Zendende landen kunnen hun quota sluiten of wijzigen of programma’s voor gezinsbehoud en binnenlandse adoptie opzetten.

Bij plaatselijke adoptie moeten de aspirant-ouders of de ouder die het best aan de behoeften van een bepaald kind kan voldoen, aan elkaar worden gekoppeld. Ook de familie van het kind moet zich in de beslissing kunnen vinden.

Doen andere landen het beter?

De beleidsrichting in Australië is niet veranderd sinds onder de regering Abbott, die beloofde adopties te vereenvoudigen, werd afgezet.

Lobbyisten zoals actrice Deborra-Lee Furness oefenen nog steeds invloed uit om adoptie gemakkelijker te maken, zij het minder in de publieke belangstelling, en de aandacht is verschoven van interlandelijke adoptie naar lokale adopties.

Lobbyisten neigen naar het Britse lokale adoptiesysteem en de Amerikaanse aanpak van interlandelijke adopties, waar adoptiediensten worden geleverd in de particuliere markt. Maar het Engelse systeem is hard aan hervorming toe, nadat beleidsmakers adoptie jarenlang hebben aangeprezen als “risicoloos in een “happy ever after”-verhaal”.

De VS zijn ook bezig hun zeer gebrekkige systeem te hervormen. Het is bekritiseerd vanwege gevallen van kinderhandel, kindersterfte en adoptie door adoptiekinderen die via internet aan vreemden worden aangeboden.

Landen die hogere aantallen adopties melden, hebben te maken met landen die Australië niet heeft – waaronder landen die het Verdrag van Den Haag niet hebben ondertekend. Daaronder schatten de VS en Spanje hoge aantallen adoptiebreuken (“verstoringen” zijn van korte duur en “ontbindingen” zijn volledige breuken).

De meeste kinderen die beschikbaar worden gesteld voor lokale en interlandelijke adoptie hebben een familie. Adopties die niet onder het Haags Verdrag vallen en die worden vergemakkelijkt in landen die slechts over beperkte mogelijkheden beschikken om de omstandigheden van een kind naar behoren te beoordelen, en waar corruptie welig tiert, zijn open uitnodigingen voor illegale en onethische adopties.

Anecdotisch gezien zijn de meeste adopties in Australië succesvol, maar we kennen het werkelijke aantal mislukkingen niet. Gezinnen worden slechts één jaar na een adoptie gevolgd. Maar we weten wel dat er onvoldoende steun is voor gezinnen, pleeggezinnen, adoptiefamilies en geadopteerden.

Adoptie is niet voor niets moeilijk

Ik heb al eerder geschreven over de gevaren van adoptiegedreven systemen, waarin succes wordt afgerekend op aantallen. Adopties worden weliswaar gemakkelijker en sneller, maar de waarborgen worden beperkt. De gevolgen voor kinderen, eerste gezinnen en adoptiefamilies kunnen levenslang zijn.

Adopties zijn moeilijk om goede redenen. Er is een gedegen, ethisch proces nodig om ervoor te zorgen dat een kind wettelijk en ethisch beschikbaar is voor adoptie, dat toestemmingen vrij zijn van dwang en dat ouders voldoende tijd krijgen om van gedachten te veranderen.

Australië is weliswaar gebonden aan internationale verdragen die de mensenrechten en die van kinderen beschermen, maar er is geen recht op ouderschap: kinderen zijn de rechthebbenden in adoptieprocedures. Aanstaande ouders moeten worden voorbereid en beoordeeld op hun vermogen om te voorzien in alle behoeften van een geadopteerd kind om de basisrechten van kinderen te waarborgen.

Er moet altijd worden gekeken naar steun voor gezinsbehoud en cultureel geschikte plaatsingen. De laatste jaren is het belang van cultuur en identiteit, met name voor inheemse Australiërs, in de politieke retoriek ondermijnd.

Adoptie is in het algemeen synoniem geworden met kinderbescherming. Maatregelen ter bescherming van kinderen zijn in feite interventies zoals preventie, toezicht of verwijdering van kinderen, die plaatsvinden lang voordat een adoptie plaatsvindt.

In overeenstemming met de wereldwijde trends neemt het aantal interlandelijke adopties in Australië af. Dit is te danken aan de naleving van internationale verdragen om illegale en onethische adopties terug te dringen en aan de ontwikkeling van lokale adoptieprogramma’s.

Uitkomsten voor kinderen

Steun die kinderen in staat stelt bij hun familie en binnen hun cultuur te blijven, is een positieve uitkomst.

Het aantal adopties in Australië is klein omdat niet alle van hun familie gescheiden kinderen adoptie nodig hebben, dus morele paniek en verdraaide beweringen over het welzijn van kinderen moeten worden tegengegaan.

Adoptie is een dienst voor kinderen. Het is geen dienst voor mensen om een gezin te stichten – een subtiel en belangrijk verschil. Een “hard” adoptieproces moet worden omarmd, ook al duurt het wat langer. Ervoor zorgen dat adopties zowel legaal als ethisch zijn, is beter voor iedereen, vooral voor de kinderen.