Timothy C. Hain, MD

Laatste update: 21 augustus 2020-Lees onze disclaimer.

De twee belangrijkste aandoeningen waarbij verapamil wordt gebruikt zijn migraine en de ziekte van meniere — twee nauw verwante “commissie” diagnoses. Met andere woorden, deze twee aandoeningen overlappen elkaar sterk, worden gediagnosticeerd aan de hand van geheel subjectieve criteria, en zouden zelfs vaak twee gezichten van dezelfde ziekte kunnen zijn.

De gebruikelijke dosering van verapamil is 120 tot 240 mg, SR, eenmaal per dag. SR betekent “sustained release”. Dit geneesmiddel is een dihydropyridine L-kanaal calciumkanaalblokker, vergelijkbaar met andere dihydropyridine geneesmiddelen zoals nifedipine, nimodipine en diltiazem.

Verapamil is bescheiden effectief bij migraine, maar het duurt ongeveer 2 weken voordat het werkt, en de dosis moet mogelijk ook worden verhoogd, wat meer tijd vergt. Volgens Davidoff (2002) kunnen doses tot 480 mg/dag nodig zijn bij migraine. Verapamil is effectief bij migrainevarianten zoals hemiplegische migraine (Yu en Horowitz, 2003; Davidoff 2002), misschien vanwege de pathofysiologie van hemiplegische migraine waarbij de calciumkanaalreceptor betrokken kan zijn. Vergeleken met bètablokkers is verapamil minder effectief bij gewone migraine (Davidoff, 2002).

Verapamil kan ook nuttig zijn bij de ziekte van Menieres, hoewel dit nog niet door een gecontroleerde studie is gedocumenteerd. Nimodipine, dat nauw verwant is aan verapamil, zou ook helpen bij de ziekte van Menière (Lassen et al, 1996). Geen van beide medicijnen wordt algemeen gebruikt bij de ziekte van Menière. De ziekte van Menière wordt geplaagd door meldingen van behandelingen waarvan men aanvankelijk dacht dat ze nuttig waren, maar die later niet meer te vergelijken waren met placebo. Dit komt door de extreme variabiliteit en relatieve infrequentie van Meniere’s, waardoor het gemakkelijk is om voor de gek te worden gehouden. Zie deze link voor meer. Meniere’s en migraine zijn nauwe verwanten. In feite heeft ongeveer 50% van de patiënten met Meniere, ook Migraine (Radke et al, 2002; Rassekh et al, 1992). Andersom werkt het echter niet. Dit kan de reden zijn waarom de preventieve behandeling van Meniere’s en migraine, inclusief diverse diëten en medicijnen, elkaar uitgebreid overlappen.

Bijwerkingen

Over 50% van de gebruikers van verapamil ontwikkelt een milde constipatie. Wij combineren het voorschrijven van verapamil graag met orale magnesiumsupplementen (500 mg/dag), omdat magnesium de constipatie enigszins tegengaat en ook een preventief medicijn tegen migraine is. (Holland, 2012)

Soms verlaagt verapamil de bloeddruk, maar dit is over het algemeen geen groot probleem als het geleidelijk wordt gestart. Ongeveer 1% van de gebruikers krijgt hartkloppingen (fladderend gevoel op de borst). Stop het gebruik van dit geneesmiddel als u hartkloppingen krijgt. Enkele personen ontwikkelen zwellingen van de enkels. Verapamil is veilig bij patiënten met astma, en vooral goed bij patiënten die ook hoge bloeddruk hebben. Moet beginnen met dosis mg. ongeveer = gewicht van patiënt (in ponden).

Verapamil heeft geen cognitieve bijwerkingen en geen effect op het gewicht. Sommige studies meldden zelfs dat calciumkanaalblokkers de cognitie verbeteren (Kowalska en Disterhoft, 1994). Deze observatie heeft de tand des tijds echter niet doorstaan.

Andere voorzorgsmaatregelen en bezorgdheid

Er zijn verschillende zorgen over verapamil die het gebruik ervan zouden moeten beperken. Vanwege studies die wijzen op een verhoogde mortaliteit als gevolg van hartaandoeningen, worden verapamil en verwante geneesmiddelen in de familie van de calciumkanaalblokkers niet aanbevolen bij personen van 55 jaar en ouder.

Verapamil is een van de geneesmiddelen die de voorkeur genieten voor de behandeling van clusterhoofdpijn tijdens zwangerschap en borstvoeding (Jurgens et al, 2009).

Eén studie suggereerde een verhoogd risico op kanker (ongeveer 2-voudig) bij personen die verapamil gebruikten in Rotterdam (Biederbeck-Noll et al, 2003). De studie van Dong et al. (1997) includeerde echter 11.000 patiënten in alle gepubliceerde trials van die tijd en vond “Er is geen statistisch significant verhoogd risico op kanker of sterfgevallen met verapamil in vergelijking met actieve controles of placebo.” Wij denken dat de veel grotere en meer geografisch diverse studie van Dong waarschijnlijk correcter is dan een kleinere studie die in één land is uitgevoerd. Aangezien verapamil vaak in verband wordt gebracht met constipatie, en constipatie het risico op darmkanker verhoogt, zou men kunnen speculeren dat verapamil het risico op darmkanker zou kunnen verhogen. Als men echter de constipatie onder controle houdt met een dieet of geschikte laxeermiddelen, zou dit risico onbestaande moeten zijn.

Verapamil verhoogt de bloedspiegels van simvistatine (Kantola et al, 1998). Doses simvistatine moeten worden verlaagd tot 10 mg wanneer ook verapamil wordt voorgeschreven. Statines verhogen ook de biologische beschikbaarheid van verapamil (Choi et al, 2010), en wanneer een statine en verapamil worden gecombineerd, moeten de doses verapamil ook worden verlaagd.