Ik kijk geen films,” zegt Werner Herzog. “Mensen denken altijd dat een filmmaker honderden of duizenden films heeft gezien – als je een man hebt als Scorsese, bijvoorbeeld, hij heeft zijn eigen projectiekamer en zijn eigen 35mm kopieën, of Bogdanovich, of sommige van de Franse filmmakers. Zij blijven films kijken. Ik doe dat niet. Ik zie ongeveer drie films per jaar.”
Wat hij wel doet is lezen. “Er is bijna geen dag waarop ik niet lees. Ik ben niet uit op inspiratie, ik ben gewoon geïnteresseerd in bepaalde dingen.” De laatste tijd is hij gefascineerd door het verslag van de oude Griekse historicus Diodorus Siculus over de vader van Alexander de Grote, Filips II van Macedonië. “De wildste Braziliaanse soap kan niet tippen aan Diodorus Siculus.”
Hij kijkt misschien niet veel films, maar de Duitse regisseur heeft enkele van de opvallendste films uit de filmgeschiedenis gemaakt. Naast zijn befaamde fictie hebben zijn documentaires een duizelingwekkend scala aan onderwerpen bestreken: luchtvaarttechniek, opera, dodencellen, Antarctica, het internet. Fireball, zijn nieuwste, bekijkt hoe meteoren de menselijke cultuur en beschaving door de eeuwen heen hebben gevormd.
Het probleem met de meeste documentaires, zegt Herzog, is dat ze “niet zijn losgekoppeld van de journalistiek. Het zijn heel vaak ‘issue films’ over een maatschappelijk probleem, en aan het eind moet er verlossing en hoop zijn. Ik hou niet van dit soort cinema.” Anderzijds kunnen degenen die het realisme van de cinéma vérité nastreven “niet echt aanspraak maken op vérité – dat is dwaas en ik geloof er niet in”.
Een werkelijk uitmuntende documentaire moet iets totaal anders zijn dan journalistiek: wat hij kan en uiteindelijk moet doen is “streven naar poëzie, naar een of ander dieper inzicht en verlichting in wat waarheid zou kunnen zijn”. Deze vier (plus een extra keuze) zijn de weinige die in de buurt komen. “Je moet me een plezier doen,” besluit hij, “en deze films bekijken”.
The Act of Killing(Joshua Oppenheimer, 2012)
Ik ben uitvoerend producent van deze film, over de genocide in Indonesië, dus mijn antwoord is enigszins bevooroordeeld. Ik was in Londen, en iemand zei: “Er is een jonge man, Joshua Oppenheimer, die je wanhopig graag wil ontmoeten.” Dus hij opende zijn laptop en liet me negen minuten beeldmateriaal zien. Ik wist dat ik nog nooit zoiets gezien had. Het was ongelooflijk. Dus ik was een adviseur bij het vormgeven van de film, maar het was allemaal al opgenomen, dus het was meer bij het vormgeven van het verhaal. Het einde van de film was helemaal ingekort in zijn versie. Ik zei: ‘Is er meer beeldmateriaal?’ en hij stuurde me het hele ruwe beeldmateriaal zoals het uit de camera was gekomen, iets van vier minuten, ongesneden. En ik zei tegen hem: “Laat het ongesneden en zet het erin zoals het is. Niemand zal ooit nog zoiets te zien krijgen.” En natuurlijk waren er nogal wat mensen die bezwaren hadden en een beetje terughoudend waren. En ik zei tegen hem: “Joshua, als je deze beelden niet in het einde van de film stopt zoals ze zijn, heb je tevergeefs geleefd.” En hij stopte het erin.
The Mad Masters(Jean Rouch, 1955)
Het is aantoonbaar de beste documentaire ooit gemaakt. Het gaat over arbeiders in Ghana: in het weekend gingen ze de bergen in en drogeerden zichzelf door op een soort lianen te kauwen en heel, heel vreemde rituelen uit te voeren over de komst van de hoge commissaris van de koningin. Het werd opgenomen met een camera die je moet aanzwengelen, zodat de maximale lengte van elke opname 24 seconden is.
The Sorrow and the Pity(Marcel Ophüls, 1969)
Deze film komt in me op, over het Franse verzet, dat het Franse zelfbeeld heeft veranderd van iedereen die zogenaamd résistance was. Wat natuurlijk een mythe was, en het heeft echt heel wat veranderd. Het is nogal een lange film, meer dan vier uur. Het onderzoekt beelden van bezet Frankrijk en na de bevrijding, en het is meedogenloze zelfinspectie.
Vernon, Florida(Errol Morris, 1981)
Dit was zijn tweede documentaire, na Gates of Heaven, en ik heb Errol destijds, toen hij nog erg jong was, ertoe aangezet om het te doen. Hij bracht wat tijd door in een klein stadje in de Florida Panhandle, gewoon in gesprek met de lokale bevolking. En het is een ongelofelijke wereld van fantasieën en vreemdheden. Je moet het zien. Hoe kan ik het beschrijven? Ik ben geen recensent. Het is een geweldige, geweldige film.
Grizzly Man(Werner Herzog, 2005)
We hebben al een doel van vier bereikt. Maar als we dan toch de lijst moeten vullen, laten we dan Grizzly Man toevoegen. Want zoiets hebben we nog niet gezien, nooit eerder of later. Het heeft een intensiteit, en het personage is zeer, zeer fascinerend. Dus we bedriegen de lijst van vijf door er een van mij in te stoppen – ze zijn allemaal goed, laten we eerlijk zijn.
Fireball: Visitors from Darker Worlds, geregisseerd door Werner Herzog en vulkanoloog Clive Oppenheimer, is nu uit op AppleTV+
{{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{{#paragraphs}}
{{.}}
{{/paragrafen}}{highlightedText}}
- Delen op Facebook
- Delen op Twitter
- Delen via E-mail
- Delen op LinkedIn
- Delen op Pinterest
- Delen op WhatsApp
- Delen op Messenger