Botsingen op de aandelenmarkt zijn een onfortuinlijk feit van het leven op Wall Street, met acht grote beurscrashes in de afgelopen 100 jaar, aangevoerd door de beurscrash van 1929. Die beurscrash veroorzaakte de Grote Depressie – vaak aangehaald als de ergste economische periode in de geschiedenis van de VS.

Stock market crashes komen voor na aanzienlijke en snelle dalingen in de aandelenmarkt over een korte periode van tijd – zelfs in één dag, in sommige gevallen. Elke marktdaling van 10% of meer in één dag wordt over het algemeen beschreven als een marktcrash.

Een steile marktdaling op een belangrijke index, zoals de Dow Jones Industrial Average of de Standard & Poor’s 500, wordt meestal gevolgd door paniekverkopen door beleggers, waardoor de aandelenmarkt in een diepere spiraal terechtkomt.

Wanneer legioenen beleggers proberen te verkopen, veroorzaakt dat nog meer paniek op de markten, en kan dat ertoe leiden dat beleggingsmaatschappijen “margin calls” uitvaardigen – het opvragen van geld dat aan beleggers is geleend zodat zij aandelen en fondsen kunnen kopen – waardoor die beleggers gedwongen worden tegen de huidige (meestal lage) prijzen te verkopen om hun kasreserves op een voldoende niveau te krijgen om aan die eisen te voldoen. In de loop der decennia zijn veel beleggers failliet gegaan door beurscrashes – wanneer het aanbod de vraag overtroeft en er meer verkopers dan kopers zijn.

De cijfers na een grote beurscrash zijn indicatief voor de ernst van de crash. Na de beurscrash van 1929, bijvoorbeeld, verloor de Amerikaanse aandelenmarkt 83% van zijn waarde in de daaropvolgende drie jaar, waardoor veel miljonairs in de rij gingen staan.

Wat gebeurt er als de aandelenmarkt crasht?

Botsingen op de aandelenmarkt leiden tot zeer negatieve resultaten voor beleggers, met de volgende potentiële gevolgen:

• Een ineenstorting van de markt kan datgene wegvagen wat economen “papieren rijkdom” noemen. Papieren rijkdom is geld dat vastzit in beleggingen zoals de aandelenmarkt of de onroerendgoedmarkt en dat met winst verkocht zou kunnen worden, maar dat nog niet heeft gedaan. Met “echte rijkdom” worden daarentegen reële, fysieke activa bedoeld, zoals het geld op uw bankrekening of een voertuig dat u bezit en dat volledig is afbetaald en kan worden verkocht met een duidelijke financiële winst.

• Ineenstortingen van de markt kunnen oudere beleggers echt pijn doen. Een instorting van de aandelenmarkt kan demografisch gezien over de hele linie schade aanrichten, maar de gevolgen voor oudere Amerikanen zijn extra zwaar. Denk aan een gepensioneerde van 67 jaar wiens vermogen grotendeels is vastgelegd in de aandelenmarkt: De waarde van die activa keldert na een beurscrash. Terwijl een 25-jarige ruimschoots de tijd heeft om zijn vermogen weer op te bouwen, heeft een 67-jarige dat niet en beschikt hij niet langer over het benodigde inkomen om zelfs maar een “inhaalslag” op de aandelenmarkt te maken.

• De werkloosheid neemt na een beurscrash een hoge vlucht. Bedrijven investeren ook in de aandelenmarkt – vaak zwaar. Wanneer de markt crasht, lijden bedrijven steevast een aanzienlijk verlies en beginnen ze in de kosten te snijden en werknemers te ontslaan om een financiële ramp af te wenden. Dat heeft directe gevolgen voor de werkgelegenheidscijfers van het land.

• Banken gaan failliet. Banken en kredietverenigingen, de grootste kredietverstrekkers in de VS, kunnen hun leningen vaak niet terugverdienen na een langdurige marktcrash en een daaruit voortvloeiende recessie en depressie. Veel banken, vooral kleinere met een hoger kredietrisico, gaan vaak over de kop na een beurscrash.

• De vastgoedmarkt gaat achteruit. Huiseigenaren en commerciële vastgoedeigenaren lijden vaak ernstige financiële verliezen na een beurscrash (zoals het verlies van een baan of een aanzienlijk verminderde vraag naar huisvesting). Dat scenario komt op stoom en zorgt ervoor dat de vraag naar nieuwe woningen en appartementen daalt, terwijl vastgoedeigenaren zich de aflossing van hun leningen plotseling niet meer kunnen veroorloven, wat kan leiden tot gedwongen verkopen en persoonlijke faillissementen.

Waarom beurscrashes zich voordoen: Bull Markets, Bear Markets and Bubbles

Stock market crashes usually come at a time when the economy is overheated – when inflation is growing, when market speculation is high, when market “bubbles” dangerously expand, and when there is strong uncertainty about the direction of the U.S. economy.

In these conditions, stock market crashes often starts with a trickle, and soon turn into a raging flood as anxiety-stricken investors look for a quick stock market exit ramp. Het probleem is dat miljoenen andere beleggers hun oogkleppen opzetten en ook naar die uitgang convergeren, waardoor een grote, marktgedreven file ontstaat.

Stock market crashes komen voor op dat unieke, maar formidabele kruispunt van bullmarkten, bearmarkten en beurszeepbellen. Wanneer ze samensmelten, kunnen ze op ongelukkige manieren crashen.

Stierenmarkt

Een stierenmarkt – net zoals de Amerikaanse aandelenmarkt sinds 2009 heeft meegemaakt – ontstaat wanneer beleggers optimistisch zijn over de markten en de economie, en wanneer de vraag groter is dan het aanbod, waardoor de aandelenkoersen omhoog worden gestuwd. Wanneer de bullmarkten uitdoven – ze kunnen twee tot negen jaar duren – is er slechts een belangrijke marktgebeurtenis nodig om een vertrouwenscrisis onder beleggers te creëren en meer verkopers naar de markt te lokken. Dit kan een beurscrash veroorzaken die leidt tot een berenmarkt.

Berenmarkt

Een berenmarkt ontwikkelt zich, vaak na een beurscrash, wanneer beleggers pessimistisch worden over de aandelenmarkt en de aandelenkoersen dalen omdat het aanbod de vraag begint te overtreffen. Economen spreken gewoonlijk van een bearmarkt wanneer de aandelenmarkt in een periode van 52 weken 20% van zijn waarde verliest. Ze duren meestal ongeveer vier jaar, hoewel veel markten niet eens zo lang duren. Historisch gezien zijn bearmarkten een geweldige tijd om aandelen te kopen, omdat de prijzen laag zijn en de waarde hoog, en dat is precies wat slimme beleggers doen.

Bel op de aandelenmarkt

Een beurszeepbel wordt opgeblazen en explodeert wanneer beleggers, handelend in een kuddementaliteit, de neiging hebben om massaal aandelen te kopen, wat leidt tot opgeblazen en onrealistisch hoge marktprijzen. In zijn beschrijving van marktzeepbellen verwees de voormalige voorzitter van de Amerikaanse reserve Alan Greenspan naar de “irrationele uitbundigheid” van beleggers op de aandelenmarkt in 1996, hoewel zijn voorspelling niet echt klopte, aangezien de aandelenmarkt bleef groeien voordat hij in 2000 in het bearmarktgebied terechtkwam. Het “knappen” van een beurszeepbel is vaak een signaal dat de aandelenmarkt op korte termijn een crash doormaakt, en op lange termijn van bull- naar bearmarkt-modus verschuift.

Wat te doen tijdens (en na) een beurscrash

Taak één in het midden van een beurscrash is om u bewust te zijn van uw eigen blootstelling aan de markt. Heeft u een hoge hefboomwerking als een margebelegger? Is uw beleggingsportefeuille te zwaar belegd in risicovollere groeiaandelen of andere meer speculatieve aandelen? Is uw persoonlijke financiële situatie aanzienlijk veranderd in de loop van een 24-uurs instorting van de markt?

Op Wall Street is de beste aanval een goede verdediging, dus het is de moeite waard om een “diepe duik” te nemen in uw portefeuille, idealiter met de hulp van een erkende beleggingsprofessional, terwijl de markten hoog vliegen en u geen snelle beslissingen hoeft te nemen over portefeuilletoewijzingen.

Als u eenmaal hebt vastgesteld dat u bent gekneusd, maar niet verslagen, door een beurscrash, neem dan de volgende actiestappen voor de toekomst:

• Onderneem helemaal geen actie. Als u een goed portefeuilleplan hebt, is de slimste zet die u in een moeilijke marktomgeving kunt doen, op koers te blijven. Het slechtste wat u kunt doen, is uit de aandelenmarkt springen. De kans is dan namelijk groot dat u nog steeds aan de zijlijn staat wanneer de markt weer aantrekt. Dat heet “market timing” en zelfs professionele handelaren kunnen meestal niet voorspellen wanneer de aandelen weer zullen stijgen. Door in de markt te blijven, bent u er zeker van dat u erbij bent wanneer de markt weer aantrekt — zoals historisch gezien altijd het geval is.

• Pas u dienovereenkomstig aan. Als u iets moet ondernemen, verander dan de aandelen die u koopt. Historisch gezien doen sommige aandelensectoren het beter dan andere in dalende markten. Aandelen met een hoog dividend zijn bijvoorbeeld meestal minder volatiel dan andere aandelen. Ze zijn gewoonlijk geïsoleerd van grote dalingen in de bearmarkt, alleen al vanwege het dividend. Wat sectoren betreft, doen nutsbedrijven, cyclische consumptiegoederen, dienstverlenende bedrijven, voedingsbedrijven en farmaceutische bedrijven het meestal beter tijdens een economische neergang dan andere bedrijven. Sommige aandelensectoren hebben gewoon de neiging om het beter te doen dan andere tijdens een dalende markt. Het slechte nieuws is dat wanneer de markt weer dalend wordt, deze aandelen niet zo snel en zo hoog zullen stijgen als bijvoorbeeld technologieaandelen of aandelen uit opkomende markten.

• Spreid uw risico. Een goed doordachte mix van beleggingen is altijd een goed idee, maar vooral in een neerwaartse markt. Dat komt omdat u geen klappen krijgt als u al uw eieren in één potentieel lekke mand heeft. Studies tonen aan dat het aanhouden van een verstandige mix van groei- en waardeaandelen, mogelijk in zowel internationale als Amerikaanse bedrijven, en ook wat obligaties en contante beleggingen, een geweldige manier is om beleggingsverlies te minimaliseren.

• Koop wanneer anderen verkopen. In het verleden veerden aandelen veel hoger op dan hun koersniveau vlak voor een bearmarkt. Dit was het geval in 1987, 1990, 2001 en in 2008 (net na het begin van de Grote Recessie) na ernstige instortingen van de markt in die jaren. Door regelmatig bij te dragen aan uw 401k-plan, uw IRA-plan en uw beleggingen in aandelen en beleggingsfondsen, koopt u “op het moment van de dip”, zoals handelaren op Wall Street graag zeggen. Dat betekent dat u koopt wanneer de prijzen laag zijn, waardoor u aanzienlijk meer waar voor uw geld krijgt. Vergeet niet dat aandelen overgewaardeerd raken naarmate de bullmarkten groeien. Ze worden goedkoop in dalende markten.

• Neem een vastrentende route. Als marktdalingen u ’s nachts wakker houden, ga dan conservatief te werk en koop obligaties en/of obligatiefondsen. Amerikaanse schatkistobligaties en geldmarktobligaties zijn meestal goede opties in dit scenario. Vergeet niet dat u hierdoor het risico loopt aan de zijlijn te staan wanneer de aandelenmarkt weer aantrekt.

Ook kunt u, als u dat nog niet hebt gedaan, overwegen een financieel adviseur te raadplegen voor tips over het overleven van een beurscrash en een daaruit voortvloeiende bearmarkt. Meestal is het eerste consult gratis.

Voor alles geldt: blijf kalm. Bear markten hebben de neiging om vrij snel te verdwijnen en bull markten duren een stuk langer. Denk daaraan voordat u iets overhaast doet met uw beleggingsportefeuille na een beurscrash.

Lehman Brothers en beurscrashes

Met de 10-jarige verjaardag van het faillissement van Lehman Brothers in september dit jaar – een van de grootste faillissementen van investeringsbanken in de Amerikaanse geschiedenis – is het de moeite waard om te bekijken hoezeer het Lehman-debacle een trigger was voor de beurscrash van 2008.

De Lehman-ervaring heeft zeker een belangrijke bijdrage geleverd aan de steile daling van de markt die beleggers dat jaar zagen, en het had allemaal te maken met de hefboomwerking van de markt – en marktrealiteiten.

Een jaar voor zijn ondergang was de hefboomratio van Lehman maar liefst 30 tegen 1, wat economen beschouwen als een extreem hoog risico. De investeringsbank reus had 22 miljard dollar aan eigen vermogen om 691 miljard dollar aan totale activa te ondersteunen. Op dat moment was zelfs een minuscule daling van de waarde van 3% van de activa genoeg om een van de reuzen van Wall Street de vergetelheid in te sturen.

Lehman vertegenwoordigde de definitie zelf van “hoge hefboomwerking,” en nam in feite die definitie en stuurde het naar gevaarlijk hoge niveaus. Terwijl traditionele investeringsbankreuzen zoals JP Morgan (JPM) – Get Report en Wells Fargo (WFC) – Get Report hun algemene activiteiten financierden met gestage, betrouwbare klantendeposito’s, nam Lehman een andere, riskantere route.

Het gebruikte een mengelmoes van ongeveer $ 150 miljard aan schulden op korte en lange termijn, en $ 180 miljard aan repo-overeenkomsten, of “repo’s”, als onderpand voor repo-leningen op korte termijn. Zodra beleggers begonnen te twijfelen aan de kwaliteit van het onderpand dat Lehman gebruikte, stopten ze grotendeels met het toestaan van het bedrijf om de repo-leningen door te rollen naar de volgende periode van 24 uur, en begonnen ze hun geld terug te vragen – in zijn geheel.

Dat leidde tot het faillissement van Lehman – en leverde een historische en pijnlijke les op voor andere bedrijven over het gevaar van hoge financiële hefboomwerking, en hoe het vaak kan bijdragen aan beurscrashes.