Old grapje: Man komt bij de dokter en zegt: “Dokter, mijn vriend heeft een probleem.” De dokter antwoordt: “Nou, laat je broek zakken en laten we eens naar je vriend kijken.”

Een beetje ongemakkelijk, toch? Wordt het nog ongemakkelijker als je je voorstelt dat de dokter een vrouw is?

Als dat zo is, is dat misschien een deel van wat er in de onderstaande grafiek aan het werk is. Athenahealth, een softwarebedrijf voor elektronische medische dossiers dat gegevens van doktersbezoeken kan ontginnen, vindt een opvallende kloof als het gaat om nieuwe mannelijke patiënten die vrouwelijke artsen bezoeken.

In een dataduik waarbij werd gekeken naar meer dan 2 miljoen bezoeken aan eerstelijnszorgartsen, ontdekte athenahealth dat mannen met een commerciële verzekering een stuk minder geneigd waren om terug te keren naar een nieuwe vrouwelijke arts dan een mannelijke arts. Ze kwamen ongeveer 40 procent van de tijd terug als de arts een vrouw was, vergeleken met een terugkeerpercentage van ruwweg 50 procent als de arts een man was.

Vrouwelijke patiënten vertoonden een veel kleinere genderkloof, van slechts 3 procent.

De neiging van mannelijke patiënten om te bailen was zo opvallend dat athenahealth zijn recente post over de bevindingen als kop gaf: “Are Male Patients Comfortable With Female Doctors?”

De stortvloed aan reacties op dat bericht suggereren dat “een bijzondere struikeldraad voor ten minste sommige mannelijke patiënten” ongemak is over intieme medische onderzoeken, zegt Josh Gray, vice-president onderzoek van athenahealth. Uit de reacties blijkt dat ze zich vooral ongemakkelijk voelen als er tijdens het onderzoek meer dan één vrouwelijke arts in de kamer is, voegt hij eraan toe.

Voorbeeld: Een van de respondenten schrijft het volgende:

Mannen die bereid zijn een intiem onderzoek of een intieme ingreep te ondergaan bij een vrouwelijke arts, voelen zich niet noodzakelijkerwijs op hun gemak als zij een vrouwelijke verpleegster of een ander vrouwelijk personeelslid (als assistent of chaperonne bijvoorbeeld) in de kamer heeft. Dat kan van een aanvaardbare situatie een onaanvaardbare situatie voor hen maken. De meeste mannen schamen zich te veel om hun mond open te doen en vinden het in plaats daarvan gemakkelijker om gewoon niet meer naar die arts te gaan.

Een andere commentator reageert:

Ja, je hebt het goed begrepen! Ik ben een man van 40 jaar oud. Hoewel ik bereid ben (niet graag, maar wel) om een vrouwelijke arts een intiem onderzoek bij mij te laten uitvoeren, voel ik me absoluut niet op mijn gemak met ander vrouwelijk personeel in de kamer, om welke reden dan ook, terwijl ik volledig bloot ben. De aanwezigheid van een andere volledig geklede vrouw in de kamer om te ‘observeren’ verandert wat een aanvaardbare situatie zou zijn, in een ondraaglijke situatie voor mij.

Ook andere factoren kunnen een rol spelen bij deze genderkloof. Uit onderzoek blijkt dat mannelijke en vrouwelijke artsen over het algemeen enigszins verschillende communicatiestijlen, waarden en gedragingen hebben, zegt professor in de psychologie Judith Hall van de Northeastern University, die genderverschillen in de geneeskunde heeft bestudeerd.

“Vrouwelijke artsen hebben een soort waslijst aan vaardigheden en eigenschappen die statistisch gezien verschillen van mannelijke artsen,” zegt ze. “Dit omvat een goede luisteraar zijn, empathie tonen, ondersteunend zijn, in staat zijn om over emoties en psychosociale kwesties te praten.”Vrouwelijke artsen doen ook vaker aan “status nivellering”, zegt Hall, “dat is niet heersen over de patiënt als een dominante autoriteitsfiguur, maar eerder proberen om een meer gelijk speelveld te creëren, zodat er meer wederzijdse participatie kan zijn – omdat patiëntenparticipatie wordt beschouwd als een van de belangrijkste dingen die moeten worden nagestreefd in de medische zorg.”

Klinkt niet zo slecht. En laten we de recente bevinding niet vergeten dat oudere patiënten van vrouwelijke artsen over het algemeen langer leven en het beter doen in het ziekenhuis. Andere studies zijn eveneens geruststellend over vrouwelijke artsen.

Waarom lopen mannen dan weg? Professor Hall en collega’s hebben het onderzoek naar de effecten van het geslacht van artsen op de tevredenheid van patiënten onderzocht en ontdekten dat patiënten van vrouwelijke artsen over het algemeen slechts iets meer tevreden zijn – maar lang niet zo tevreden als de verschillen in kwaliteit van zorg zouden suggereren dat ze zouden moeten zijn.

“Als het gaat om het samenvoegen van alles in een algemene evaluatie van bekwaamheid, of tevredenheid als een algemene constructie, zijn ze terughoudend om echt volledig te onderschrijven,” zegt Hall.

Een theorie over waarom, zegt ze, is dat patiënten veel aspecten van goede zorg door een vrouwelijke arts gewoon zien als onderdeel van hun vrouw-zijn.

“Ik denk dat de meest fascinerende reden is dat wanneer een patiënt een vrouwelijke arts al deze echt goede, patiëntgerichte dingen ziet doen, ze het in hun gedachten niet voorstellen als, ‘Oh, dit is een geweldige arts,’ ” zegt ze. “Ze stellen het voor als: ‘Dit is wat vrouwen doen. Dit is hoe vrouwen handelen. En zij gedraagt zich als een goede vrouw. Ze voldoet aan mijn verwachtingen. “

Waar, voegt ze eraan toe, “Als de mannelijke arts al die patiëntgerichte vaardigheden en gedragingen laat zien, valt dat op. Het is echt verbonden in de geest van de patiënt met, ‘Wow, dit is een geweldige arts.’ Dus er is een soort ongelijke beloning die patiënten aan artsen zullen teruggeven,” een onbewuste dubbele standaard.

Leeftijd zou ook een rol kunnen spelen, zegt Hall; de grote instroom van vrouwen in de geneeskunde is een vrij recent fenomeen, dus vrouwelijke artsen hebben de neiging jonger te zijn, en hun jeugd zou bij sommige mannen extra ongemak of twijfel kunnen veroorzaken.

Athenahealth, dat de gegevens analyseerde, biedt geen theorie over wat er aan de hand is, maar is van plan om verder te onderzoeken hoe gender in de geneeskunde speelt, inclusief het behoud van patiënten en burn-outs bij artsen.

De reacties op haar bericht en op een vraag over het geslacht van artsen op Quora, suggereren dat de reacties op het geslacht van een arts sterk variëren, van mannen die actief de voorkeur geven aan vrouwelijke artsen tot mannen die hen vermijden.

Er lijkt echter een wijdverbreid ongemak te zijn met chaperonnes – de extra medische medewerkers die worden ingeschakeld om ongepastheden tijdens intieme onderzoeken te voorkomen.

Eén commentator op het bericht van Athenahealth schrijft dat het inschakelen van een chaperonne zonder de uitdrukkelijke toestemming van de patiënt neerkomt op een gebrek aan respect voor de bescheidenheid van de man:

De “hinderlaag” voor de patiënt is vrij typisch; zelfs wanneer een afspraak is gemaakt met een mannelijke arts, is het niet ongebruikelijk dat een vrouwelijke chaperonne, een vrouwelijke scriba of beiden plotseling de onderzoekskamer binnenlopen met de ongelukkige mannelijke patiënt die daar in ongeklede toestand zit. Geïnformeerde toestemming is precies dat: “geïnformeerde” toestemming. Geef de mannelijke patiënt de kans om nee te zeggen, of om een man in plaats van een vrouw te vragen. Ik zou zeggen dat het terugkeerpercentage op de lange termijn veel hoger zou liggen.

Lezers, ervaringen? Theorieën?