De oorspronkelijke deadline voor ratificatie lag in de jaren tachtig van de vorige eeuw, maar de Democraten in het Congres hebben deze zitting een wetsvoorstel ingediend om die deadline met terugwerkende kracht te schrappen. Activisten komen nu nog maar twee staten tekort om aan de eis te voldoen als de termijn wordt verlengd of geschrapt, en richten hun pijlen op Illinois en Virginia.
De oorspronkelijke termijn van 1980 kan worden geschrapt door een Congres onder Democratische leiding of een rechterlijke uitspraak dat de vaststelling van een termijn in de eerste plaats ongrondwettelijk was, waarvan de grondwettigheid nog nooit eerder is beoordeeld. Maar zelfs als een van die dingen gebeurt, dan nog heeft de ERA het zwaar te verduren als conservatieve staten die het amendement in de jaren zeventig hebben goedgekeurd, hun goedkeuring intrekken als het amendement op het punt staat aangenomen te worden, zoals zou kunnen gebeuren.
Andere Democratische wijzigingsideeën, zoals een die meer regulering van de campagnefinanciering mogelijk maakt, zijn op dit moment dood bij aankomst. Een door de Democraten geleide beweging om een einde te maken aan het kiescollege wint aan kracht door het grondwetswijzigingsproces te omzeilen. Het kiescollege is een staatsverdrag waarbij staten hun kiesmannen toewijzen aan de winnaar van de nationale volksstemming. Het wordt van kracht zodra 270 kiesmannen hun handtekening zetten; 165 staten hebben dat al gedaan.
“De mogelijkheid om de grondwet te wijzigen is een goede zaak. Het is in veel opzichten een eigenaardig document, maar het heeft ons in ieder geval bijna 250 jaar bij elkaar gehouden,” zegt Mann tegen me. “Ik vermoed dat er een tijd zal komen dat we minder partijpolarisatie hebben, en dat er dan misschien een amendement opduikt dat voldoende aantrekkingskracht heeft. Voorlopig is het alleen maar show en tell. Leden van het Congres houden ervan om grondwetswijzigingen in te dienen, omdat het laat zien hoe bedachtzaam en serieus ze zijn over het repareren van onze regering. Maar de meeste ideeën zouden meer kwaad dan goed doen.”
Kan een amendement er ooit nog door?
Vijfentwintig jaar geleden, vorige maand, werd het 27e Amendement aangenomen in de hoop een groot hardnekkig probleem op te lossen. Talloze grote problemen moeten nu worden opgelost. Dus zal Amerika ooit een toekomstig 28e Amendement invoeren?
In een interview in 2013 antwoordde Watson ja. Hij haalde de haalbaarheid aan van een weinig bekende bepaling in artikel V van de Grondwet, waarin het vereiste aantal staten eerst ratificeert en dan het Congres volgt, in plaats van “eerst het Congres, dan de staten”, zoals elk succesvol amendement in de Amerikaanse geschiedenis heeft gedaan. Hij merkte destijds op dat zelfs een vastgelopen Congres zich gedwongen zou kunnen voelen om een amendement goed te keuren dat door zoveel staten wordt gesteund.
Maar nu in 2017, na een steeds meer gepolariseerde afgelopen paar jaar, dekt Watson zich af.
“Het is heel goed mogelijk dat de 27e de laatste en laatste toevoeging zou kunnen zijn,” erkent Watson. Vlak voordat metingen van de polarisatie in het Congres vanaf het midden van de jaren negentig een groeiende kloof lieten zien, kreeg zijn amendement tweepartijdige steun op niveaus die vandaag onmogelijk zijn. “Tegenwoordig kun je mensen het er niet over eens krijgen dat maandag na zondag komt.”
De stichters wilden het proces van grondwetswijziging opzettelijk moeilijk maken, maar niet onmogelijk. De numerieke drempels die zij stelden waren uitdagend maar niet onoverkomelijk, onder de juiste omstandigheden en met een voorstel dat populair genoeg was.
Maar tegenwoordig, veel succes daarmee. Je hebt tweederde van de Senaat en het Huis nodig, maar geen van beide partijen heeft sinds 1978 meer dan 60 procent van de Senaat of het Huis in handen gehad. Je hebt driekwart van de staatswetten nodig (38 van de 50), maar terwijl de Republikeinen momenteel de meeste wetgevende zetels sinds de oprichting van de partij in handen hebben, zijn dat er slechts 32. Een eenpartij-amendement is dus zeer onwaarschijnlijk, terwijl de huidige recordhoogte van partijdigheid en polarisatie ook een echt tweepartijen-amendement tot een utopie zou kunnen maken.
Of de Amerikanen zouden de tweede methode kunnen gebruiken om de grondwet te wijzigen: constitutionele conventies. Maar omdat er sinds 1787 geen hebben plaatsgevonden, weet niemand precies hoe dat in de moderne tijd zou werken. Watson, voor wat het waard is, is voorstander van een grondwettelijke conventie of op zijn minst een of andere vorm van omweg via het congres. “Als er landelijke referenda zouden zijn, zouden sommige van deze amendementen het halen. Daarom ben ik een fervent voorstander van referendum- en recall-bevoegdheden”, aldus Watson. “Maar de politici dwarsbomen vaak de wensen van het volk.”
Als er nooit meer amendementen worden aangenomen
Wat zou het over Amerika zeggen als er nooit meer een grondwetswijziging wordt aangenomen?
Madison zelf stelde in The Federalist № 43 dat het wijzigingsproces “evenzeer bescherming biedt tegen die extreme faciliteit die de Grondwet te veranderlijk zou maken als tegen die extreme moeilijkheid die de ontdekte gebreken ervan zou kunnen bestendigen.” Met andere woorden, het was een middenweg, waardoor de grondwet kon veranderen als de tijden veranderden, maar zonder zo snel of vaak te veranderen dat Amerika chaotisch zou worden.
De door Madison en de grondleggers bedoelde grondwettelijke middenwegoplossing kan echter zijn verworden tot irrelevantie, waardoor Amerika de facto het openbare beleidsinstrument kwijtraakt dat de slavernij afschafte en vrouwen stemrecht gaf Als het huidige niveau van polarisatie gelijk blijft of toeneemt, kan iets typisch Amerikaans onherroepelijk verloren zijn.
Dan weer kan dat gebrek aan amendementen niet rampzalig blijken, suggereert Zachary Elkins, hoogleraar politieke wetenschappen en co-auteur van The Endurance of National Constitutions. Zijn boek stelde vast dat slechts de helft van de nationale grondwetten langer dan twee decennia overleeft, maar hij noemt twee belangrijke eigenschappen van het Amerikaanse systeem die de meeste van die mislukkingen misten.
“Een, we hebben rechterlijke toetsing, waardoor rechtbanken het document kunnen aanpassen aan de moderne samenleving en oordelen kunnen vellen over het internet die ze 200+ jaar geleden niet eens konden bedenken,” vertelt Elkins me. “Het andere voordeel is de beknoptheid van ons document. Tegenwoordig schrijven mensen grondwetten die 10 of 15 keer zo lang zijn. Kijk naar de Braziliaanse grondwet, het is een zeer specifiek beleidsdocument. In die zin is de onze zeer aanpasbaar, brede principes, niet te veel anachronismen die moeilijk aan te passen zijn aan de moderne samenleving,” legt Elkins uit.
De toekomst
Ongeacht of er ooit nog grondwetswijzigingen doorkomen, lijkt in ieder geval de onschendbaarheid van de grondwet zelf veiliggesteld. “Er is sprake van ernstige polarisatie, maar beide partijen beroepen zich nog steeds op de Grondwet om hun standpunten te onderbouwen,” zegt Elkins. “De verschillen gaan over de interpretatie, maar niet over de vraag of het een fundamenteel document is.”
“Wat ook in ons voordeel is, is de beknoptheid van ons document. Tegenwoordig schrijven mensen grondwetten die 10 of 15 keer zo lang zijn. Kijk maar naar de Braziliaanse grondwet, dat is een heel specifiek beleidsdocument. In die zin is de onze zeer aanpasbaar, brede principes, niet te veel anachronismen die moeilijk zijn aan te passen aan de moderne samenleving.”
Ter optimistisch merkt Watson op dat zijn uitdaging om wetgevers op andere gedachten te brengen in sommige opzichten gemakkelijker zou zijn geweest met de moderne technologie dan enkele decennia geleden. “Destijds moest ik elke brief per post versturen, met porto en typemachines,” klaagt hij. “Vorige maand heb ik gratis elke wetgever in Hawaï gemaild.”
De afgelopen maanden hebben de hypothese van Watson gestaafd door aan te tonen dat invloed in sommige opzichten is verschoven van gevestigde podia zoals steunbetuigingen in kranten naar massacommunicatie tussen gewone mensen via sociale media. Slechts één van de 50 grootste kranten van Amerika onderschreef de uiteindelijke winnaar Trump, terwijl een willekeurige Facebook-post van een grootmoeder met het voorstel voor een “vrouwenmars” in het inauguratieweekend uitmondde in protesten waaraan in het hele land 3 miljoen mensen deelnamen.
Veel Amerikanen twijfelen nog steeds aan het blijvende vermogen van één gewone Amerikaanse burger om op te staan en het systeem te veranderen. Vertel hen over Gregory Watson, een gewone Amerikaan die bijna eigenhandig heeft bereikt wat zo veel van de meest prominente politici van ons leven beloofden, maar er niet in slaagden te bereiken.
Kort voor de 25e verjaardag van zijn amendement vorige maand, hield de Universiteit van Texas een ceremonie waarbij Watson’s cijfer formeel werd veranderd in een A. In deze gepolariseerde tijden, is dat zeker een amendement dat we allemaal kunnen steunen.
Jesse Rifkin schrijft over het Congres voor GovTrack Insider.