Let’s face it. Stiefgezinnen zijn een absolute broedplaats voor wrok. Waar anders zijn er zoveel mogelijkheden voor miscommunicatie en misverstanden, voor gevoelens van teleurstelling en gekwetstheid.

Als je daar niets aan doet, kunnen die gevoelens snel uitgroeien tot aanhoudende frustraties, woede en verbittering, waardoor veel stiefmoeders met een wrok leven die veel te overweldigend lijkt om te overwinnen. Een wrok die veel stiefmoeders met zich meedragen als een geheim. Bang om veroordeeld te worden. Beschaamd om toe te geven dat ze echt heel boos zijn op de 6-jarige met wie ze het huis delen om wat aan de oppervlakte geen andere reden lijkt te zijn dan dat het kind bestaat.

Resentiment is nauw verwant aan woede.

We kunnen ze zien als neef en nicht. Wrok is woede, maar dieper … en langer. Hoewel er momenten zijn waarop woede en wrok gepast en gerechtvaardigd zijn, heeft onderzoek van Enright & Fitzgibbons (2015) aangetoond dat wrok die zich gedurende lange perioden voordoet ongezond kan zijn – leidend tot ongelukkigheid, prikkelbaarheid en zelfs depressie. Hoewel niet getest, kan wrok een deel van de reden zijn dat stiefmoeders geneigd zijn om meer depressie te ervaren dan andere volwassen leden van stiefgezinnen.

Het is niet ongewoon voor stiefmoeders om te worstelen met het gevoel wrok te hebben.

Stiefmoeder zijn is zwaar. De stiefgezinssituatie zelf kan stiefmoeders op een aantal manieren in een wrokgevoelens brengen. Omgaan met afwijzende stiefkinderen, een conflictueuze biologische ouder en een niet-accepterende schoonfamilie is geen gemakkelijke taak. Voeg daarbij nog een aantal andere factoren die van invloed zijn op stiefgezinnen en het is gemakkelijk te zien waarom een wrokkig gevoel als stiefmoeder zo vaak voorkomt:

– Verwachtingen van onmiddellijke liefde en intimiteit.

Stepfamilies zijn het grootste groeiende gezinstype in Australië, maar we verwachten nog steeds dat we ons gedragen als een eerste gezin. Ondanks het feit dat we weten dat er inherente verschillen zijn in de gezinsstructuren die betekenen dat stiefgezinnen en eerste-gezinnen niet op dezelfde manier zullen, en ook niet zouden moeten, functioneren.

Geforceerd iets veroorzaakt weerstand van beide kanten. Die weerstand kan bij stiefmoeders leiden tot immense hoeveelheden frustratie en het ervaren van een boosheid die aanvoelt alsof het gewoon niet opgelost kan worden.

Onrealistische verwachtingen van stiefmoeders komen uit alle hoeken, niet alleen van onszelf. Ze worden ons opgelegd door onze partners, onze vrienden, onze familie, onze buren en zelfs onze exen. Liefde duurt jaren om te ontwikkelen en soms ontwikkelt zich in stiefgezinnen nooit liefde tussen een stiefouder en stiefkind. En dat is niet erg. Sterker nog, het is normaal. Stiefouders zouden zich niet schuldig moeten voelen, of zich schuldig moeten laten voelen, omdat ze niet meteen (of nooit) van hun stiefkinderen houden. Als ze dat wel doen, kan dat schuldgevoel – als het blijft bestaan en niet wordt aangepakt – na verloop van tijd veranderen in diepgewortelde wrok.

– Het categoriseren van emoties in stiefgezinnen is niet iets wat we in de westerse samenleving hebben gedaan.

We hebben geen taal voor stiefouder-stiefkindrelaties, dus praten we erover in gevoelens – het voelt als een moeder, als een tante, misschien als een zus of vriendin – maar de relatie is eigenlijk geen van die dingen. Het is uniek en anders. Het is niet zoals elke andere relatie die zich voordoet tussen een volwassene en een kind dat niet biologisch verwant is.

Het gebrek aan vermogen om de relatie accuraat weer te geven in onze taal en maatschappelijke normen draagt bij aan de druk voor kinderen en stiefouders om zich te conformeren aan verwachtingen en betekenissen die niet passen. Het dragen van een slecht passende outfit voor een lange tijd is ongemakkelijk. Als je dat dag in dag uit doet zonder dat er verlichting in zicht is, leidt dat waarschijnlijk tot gevoelens van wrok.

– Iemand anders die je niet echt kent, en misschien ook niet aardig vindt, heeft het voor het zeggen in je huishouden.

Of we het nu leuk vinden of niet, de relatie van een stiefkind met zijn andere ouder en hoe die ouder u wel of niet accepteert als stiefouder is van belang. In extreme gevallen, kan het je relatie met je stiefkind maken of breken. Op zijn minst kan het alles net iets uitdagender maken.

Het plannen van tijd, gebeurtenissen en belangrijke gelegenheden tussen twee huizen geeft de andere ouder ook enige zeggenschap over wat er in jouw wereld gebeurt. Het (herhaaldelijk) eens moeten worden met iemand die niet het beste met je voor heeft om je gezin bij elkaar te kunnen hebben voor speciale gelegenheden is klote. Afhankelijk van hoe je reageert, is het voor stiefouders makkelijk om veel tijd te besteden aan boosheid en wrok over iets dat maar niet weggaat.

– Je wordt er voortdurend aan herinnerd dat je een buitenstaander bent.

Dr Patricia Papernow (vooraanstaand stiefgezin deskundige en academicus) beschrijft de ‘vastzittende insider’ en ‘vastzittende buitenstaander’ rollen die bestaan in stiefgezinnen, maar niet in gezinnen van de eerste keer. Deze rollen zijn aanwezig in bijna elk nieuw stiefgezin en ze blijven jarenlang bestaan – of zolang het gezin bestaat – afhankelijk van de leeftijd van de stiefkinderen, persoonlijkheden en co-ouderschapsdynamiek.

In stiefgezinnen zullen kinderen zich op verschillende momenten dichter bij ofwel hun moeder ofwel hun vader voelen terwijl ze groeien en zich ontwikkelen. Deze nabijheid verschuift over het algemeen heen en weer van de ene ouder naar de andere en kan een van beide biologische ouders pijn doen als zij niet degene zijn die op dat moment ‘in’ is. De peuter die zich alleen door papa in slaap laat brengen, is een goed voorbeeld. Dit kan een paar nachten of weken duren en mama kan zich dan een beetje rot voelen. Vooral als ze een thuisblijfmoeder is. In stiefgezinnen doet zich hetzelfde verschijnsel voor, maar over het algemeen wordt er niet heen en weer geschoven tussen wie ‘in’ is en wie ‘uit’ is. De stiefkinderen voelen zich dichter bij hun biologische ouder (terecht) en de stiefouder blijft steken in de rol van buitenstaander.

Vele keren wanneer stiefkinderen niet aanwezig zijn en het alleen het echtpaar is, gaan stiefouders terug naar het zijn van slechts een ‘insider’ en gevoelens van wrok tegen het stiefkind, wiens bestaan de stiefouder in een ‘outsider’-rol plaatst, kunnen beginnen op te borrelen.

– Ondanks wat de media of uw Instagram-feed u vertellen, is ‘mengen’ niet het doel.

Het komt erop neer dat als je jezelf, je partner en je kinderen dwingt of van ze verwacht dat ze zich ‘vermengen’, niemand van jullie ergens anders uitkomt dan op de lange weg van wrok. In feite gelooft Wednesday Martin, PhD en auteur van het boek ‘Stepmonster’, dat ‘niet mengen’ essentieel is voor het ontwikkelen van positieve stiefgezinsrelaties. Dit komt omdat je door niet te mengen niet probeert om jezelf, je partner of de kinderen te veranderen in iets nieuws en perfects. Evenmin probeer je een eerste gezin na te bootsen.

– Co-ouderschap tussen jou, je partner en de Ex is niet altijd mogelijk.

Hoewel er enkele gezinnen zijn (waar de media dol op zijn) waar alle partijen in staat zijn om samen (maar apart) goed op te voeden, is dit niet het geval voor de meerderheid van de stiefgezinnen, hoe hard de stiefouder het ook probeert. Het voorvoegsel ‘co-‘ suggereert ‘meer dan één’ en dat is precies wat succesvol stiefgezin co-ouderschap vereist. Als niet iedereen in staat of bereid is om samen te werken, kan co-ouderschap volgens de standaard definitie gewoon niet gebeuren. Echter, gezien alle hype van perfect co-ouderschap stiefgezinnen waar de Ex en de stiefmoeder de beste vrienden zijn, kan een stiefmoeder merken dat ze onophoudelijk probeert een coöperatieve opvoedingsrelatie met de Ex op te bouwen, zonder resultaat. Een stiefmoeder geeft zichzelf de schuld, voelt zich ontoereikend en leeft in een nachtmerrie van afwijzing door de ex (en mogelijk haar stiefkinderen) ondanks alle goede wil. Na verloop van tijd kunnen aanzienlijke gevoelens van wrok ontstaan en etteren.

– Extra kinderen veroorzaken extra financiële druk.

De financiën, met name de kinderalimentatie, kunnen een belangrijk twistpunt zijn in stiefgezinnen. Dit wordt des te duidelijker met een ‘extra mond te voeden’. Je biologische kind dat door financiële druk dingen misloopt die je stiefkind op zijn of haar leeftijd wel had gekregen, kan heel moeilijk zijn. Gedachten over wat er voor uw kind mogelijk zou zijn als uw partner geen kinder- en/of partneralimentatie zou betalen, zullen bij de meeste stiefouders wel eens de kop opsteken.

– Voor veel stiefouders kan het gebrek aan erkenning van je partner, stiefkinderen en/of de Ex rond al het ouderschap dat je doet, aanvoelen als een vuistslag in de darmen.

Meer als je al lang in beeld bent, een belangrijke bijdrage levert aan hun verzorging en opvoeding en/of zelf geen kinderen hebt.

– Er zijn nogal wat stiefmoeders die de keuze hebben gemaakt om zelf geen kinderen te krijgen.

Wanneer de realiteit van het leven met een partner met kinderen betekent dat je niet in staat bent om de ‘hands-off’ stiefmoeder te zijn die je wenst, kan dat leiden tot gevoelens van wrok jegens je partner en, soms, misplaatste wrok jegens je stiefkinderen. Alleenstaande ouders kunnen terecht alle hulp gebruiken die ze kunnen krijgen. Uw partner is geen uitzondering. Als u in het huis blijft wonen met de kinderen erbij, kan uw partner misbruik gaan maken van uw hulp bij of verzorging van de kinderen – ook al was het voor u volkomen duidelijk dat u er bewust voor hebt gekozen om geen ouder te zijn. Het kan ook zijn dat u financieel bijdraagt aan de kosten van het huishouden waar het kind een deel of het grootste deel van de tijd deel van uitmaakt, terwijl dat nooit uw bedoeling is geweest. Het kan een uitdaging zijn om met uw partner over deze kwesties te praten. Het is een gevoelig en emotioneel onderwerp. Als uw partner defensief klinkt of lijkt, kan dat er niet toe leiden dat u dichtklapt, de frustratie opkropt en u zich inderdaad een zeer wrokkige stiefmoeder gaat voelen.

De beste manier om met wrok om te gaan, is om uzelf er niet op in te stellen.

Zoals Brene Brown zegt ‘verwachtingen zijn wrokgevoelens die wachten om te gebeuren’. Er zijn maar weinig plaatsen waar je meer onrealistische verwachtingen aantreft dan in het leven van een nieuw stiefgezin.

Inzicht in de verschillen tussen eerste gezinnen en stiefgezinnen is een essentiële stap om wrok van stiefouders te minimaliseren en te overwinnen.

We hebben een schat aan dit soort informatie op de blog om je kennisbasis te vergroten. Deze berichten zijn een goede plek om te beginnen:

5 dingen die u moet weten over succesvolle stiefgezinnen

The ties that bind: Loyaliteiten in stiefgezinnen

Het relatieverschil: onvermijdelijke verschillen tussen de relatie van een ouder met een biologisch kind en stiefkind

On the outside looking in? Insider/outsider relaties in stiefgezinnen

Wanneer het op preventie aankomt is het ook belangrijk om te onthouden dat nee een complete zin is.

En, een die wrokkige stiefmoeders misschien regelmatiger zouden moeten gebruiken.

Wilt u die wrokgevoelens overwinnen?

Uit onderzoek blijkt dat het tijd is om aan vergeving te werken.

Velen van ons, stiefouder of niet, hebben moeite om te vergeven. Het loslaten van pijn, hulpeloosheid en woede is goed voor onze gezondheid. Het is goed voor ons welzijn. Het is goed voor onze relaties. Maar niet altijd makkelijk om te doen. En hoe dieper je gekwetst bent, hoe langer het kan duren om het achter je te laten.

Dr Fred Luskin van het Standford University Forgiveness Project heeft 9 stappen gevonden die nodig zijn om van een wrok af te komen en wrok los te laten:

1. Bewustwording – Je moet je bewust zijn van je wrokgevoelens en in staat zijn die te benoemen. Om te kunnen beginnen met vergeven, moet u weten wat de grondoorzaak van uw wrok is en onder woorden kunnen brengen hoe u zich voelt over wat er is gebeurd – boos, verdrietig, beschaamd, in conflict, enz.

2. Vergeving gaat over u, niet over iemand anders. U kunt niet vergeven alleen omdat iemand anders dat van u verlangt of u zegt dat u dat moet doen. U moet zich ertoe verbinden dat u voor uw eigen bestwil zult doen wat u moet doen om u beter te voelen.

3. Vrede, geen verzoening – verwacht niet dat u het weer goed kunt maken met de persoon door wie u zich gekwetst voelt. U bent op zoek naar vrede en afsluiting. Niets meer. Niets minder.

4. Blijf in het heden. Genees de gekwetste gevoelens die u nu voelt – niet de gekwetste of beledigde gevoelens die 10 minuten of zelfs 10 jaar geleden zijn gebeurd.

5. Doe een kalmerende oefening. Op het moment dat u van streek raakt, doe dan een diepe ademhalingsoefening of een andere stressbeheersingsoefening om uw geest weer tot rust te brengen. Dit is vooral belangrijk als het zien van uw stiefkind of de wetenschap dat hij of zij binnenkort thuiskomt, bij u gevoelens van wrok oproept.

6. Concentreer u op wat u zelf in de hand hebt. We moeten ophouden dingen van andere mensen te verwachten, die zij niet verkiezen te geven. Een verontschuldiging is waarschijnlijk een van die dingen.

7. Ga bewust verder. In plaats van de situatie steeds opnieuw in uw hoofd af te spelen. Laat het rusten. Vul die ruimte met een activiteit die u vreugde brengt. Forceer uzelf als dat nodig is. Het wordt makkelijker naarmate u het vaker doet. Oefening baart kunst.

8. Wees de verandering die u wilt. De beste wraak is een goed geleefd leven. Focussen op de pijn geeft de persoon (of de dingen) die u pijn hebben gedaan de macht. Neem het terug door de vreugde en vriendelijkheid in en om u heen te vinden.

9. Verander uw verhaal. U hebt misschien niet het begin van uw grievende verhaal kunnen maken, maar u kunt wel het einde schrijven. Maak er een van heldhaftige vergeving van.

Terwijl u werkt aan het inruilen van uw wrok voor vergeving, bedenk dan dat u en uw partner een team zijn.

Sluit de persoon die u heeft geïntroduceerd in het stiefgezinsleven en die het meest van u houdt, niet buiten. Leunen naar uw partner zal helpen – vooral als u vindt of zij bijdraagt aan uw gevoelens van wrok in uw stiefgezin.