Xenia is het oude Griekse begrip van gastvrijheid, de vrijgevigheid en hoffelijkheid betoond aan hen die ver van huis zijn en/of metgezellen zijn van degene die gast-vriendschap verleent. De rituelen van gastvrijheid schiepen en drukten een wederkerige relatie uit tussen gast en gastheer, die zowel in materiële als in immateriële voordelen tot uitdrukking kwam.

De Griekse god Zeus wordt soms Zeus Xenios genoemd in zijn rol als beschermer van reizigers. Hij belichaamde dus de religieuze verplichting om reizigers gastvrij te ontvangen. Theoxeny of theoxenia is een thema in de Griekse mythologie waarin mensen hun deugdzaamheid of vroomheid tonen door gastvrijheid te verlenen aan een nederige vreemdeling (xenos), die een vermomde godheid (theos) blijkt te zijn met het vermogen om beloningen uit te delen. Deze verhalen waarschuwen stervelingen dat elke gast moet worden behandeld alsof het een vermomde godheid zou kunnen zijn en helpen het idee van xenia te vestigen als een fundamenteel Grieks gebruik. De term theoxenia omvatte ook het entertainen onder de goden zelf, een populair onderwerp in de klassieke kunst, dat in de Renaissance herleefde in werken die een Godenfeest voorstelden.

Xenia bestaat uit twee basisregels:

• Het respect van gastheer tot gast. De gastheer moet gastvrij zijn voor de gast en hem/haar voorzien van eten en drinken en een bad, indien nodig. Het is niet beleefd om vragen te stellen totdat de gast zijn/haar behoeften heeft aangegeven.
• Het respect van gast tot gastheer. De gast moet hoffelijk zijn tegenover de gastheer en geen last zijn.

Xenia werd bijzonder belangrijk geacht in de oudheid, toen men dacht dat goden zich onder hen vermengden. Als men een vreemdeling slecht had ontvangen, liep men het risico de toorn op zich te laden van een god die zich als de vreemdeling had vermomd. Men denkt dat de Griekse praktijk van theoxenia de antecedent is geweest van de Romeinse rite van Lectisternium, of het draperen van banken.

Hoewel deze specifieke oorsprong van de praktijken van gastvriendschap gecentraliseerd zijn rond het goddelijke, zou het echter de gewoonte van de Grieken worden om xenia op te nemen in hun gewoonten en omgangsvormen gedurende vrijwel de gehele oude Griekse geschiedenis. Hoewel voortgekomen uit mythische tradities, zou xenia inderdaad een standaardpraktijk worden in een groot deel (zo niet in heel Griekenland) als gebruikelijk in de omgang tussen mensen onderling en tussen mensen en goden.