Het Harvard-“wapen” – een schild, drie boeken en het woord Veritas – is de decoratieve versie van het universiteitszegel, dat een wettelijk middel blijft om documenten te authenticeren. Een variant van het wapen is overal op Harvard te zien: boven poorten en deuropeningen, uitgesneden in hout, gebeeldhouwd in steen, gegoten in gips, uitgevoerd in smeedijzer, gegoten in messing, en op vlaggen gestikt.

Het is symboliek die rondgaat, zelfs buiten de Aarde. In 1991 was een Harvard-vlag zes dagen aan boord van de 39e vlucht van de Space Shuttle Atlantis, waarbij 93 banen en 2,4 miljoen mijl werden afgelegd. (Hij ligt nu in ruste, in een doos in het universiteitsarchief.)

Het verhaal van het Harvard-wapen ligt diep in het verleden verscholen. Veritas, Latijn voor “waarheid”, werd in 1643 aangenomen als Harvard-motto, maar zag het daglicht bijna twee eeuwen lang niet. In plaats daarvan koos de Harvard Corporation in 1650 voor In Christi Gloriam, een Latijnse uitdrukking die “Ter meerdere glorie van Christus” betekent.

Veritas werd uiteindelijk door Harvard President Josiah Quincy III ontdekt in oude college records, en dook in 1836 weer op toen het verscheen op een spandoek ter ere van het 200-jarig bestaan van het College. Het woord leefde kort voort in het Harvard-zegel van 1843 tot 1847, toen het werd geschrapt ten gunste van Christo et Ecclesiae, oftewel “Voor Christus in de Kerk”.

Na verloop van tijd zou Veritas het woord worden dat het meest met Harvard werd geassocieerd. Maar er was een gedicht uit 1880 van schrijver en professor in de geneeskunde Oliver Wendell Holmes voor nodig om het voorgoed nieuw leven in te blazen. Het gedicht spoorde Harvard aan “laat uw vroegste symbool uw laatste zijn.” Als de alomtegenwoordigheid een maatstaf is, kwam Holmes’ poëtische wens uit. Veritas was Harvard’s oudste idee voor een motto en is, na eeuwen van verwaarlozing, hier om te blijven.

Het Harvard motto heeft een verjaardag: 27 dec. 1643. De Raad van Toezicht van Harvard College – de “Gouverneurs” – kwam die dag bijeen in Harvard Hall, een twee verdiepingen tellend framegebouw met een spantdak en dakkapellen dat volgens sommige critici in die tijd “te mooi was voor een wildernis”. Ze vertegenwoordigden het zeven jaar oude college en kozen een penningmeester, vroegen om een boekhouding van John Harvards schenking, stelden docenten aan en stelden vervolgens een richtlijn op die meer dan 370 jaar later nog steeds een enorme iconische kracht heeft. “Het verslag van de vergadering luidt, een paar pagina’s van de voorkant van College Book No. 1, “dat er een collegezegel komt in de volgende vorm”. Daaronder staat een ruwe tekening: een schild, drie boeken, en dat ene Latijnse woord.

Op het oog was het Harvard-zegel eenvoudig. Het schild was een bekend artefact uit de middeleeuwse heraldiek. De drie boeken waren een herhaling van een literair motief dat op tenminste 10 universiteiten uit die tijd werd gebruikt, waaronder de Sorbonne, Oxford, en Cambridge. Het motto – in het geval van Harvard, Veritas – herhaalt ook een conventie van het gebruik van Latijnse spreuken op de zegels van de grote Engelse universiteiten van die tijd.

Veritas overleefde, maar kenmerken van het oorspronkelijke zegel ondergingen in de loop der tijd veranderingen. In 1643 had het schild een platte bovenkant en een stompe onderkant, als het werktuig van de oorlog. Twee van de boeken waren open; één toonde alleen de band. Er waren klemmetjes, zoals je die op een 17de-eeuwse bijbel zou kunnen vinden. De schilden van 1650 en 1692 waren vierkant, en alle drie de boeken waren open. Quincy’s versie van 1843 liet het ene omgeslagen boek weer zien. (In 1836 gaf de historicus van New England, Robert C. Winthrop, een grillige verklaring: dat het gesloten boek de mannen van Harvard aanmoedigde om “voorzichtig te zijn om beide kanten te bekijken” van elke kwestie.)

Daarna, in versies van 1847, 1885, en 1935, zijn alle drie de boeken op het officiële zegel van het College open. Versies met het omgekeerde boek blijven echter bestaan, onder andere op het John Harvard-standbeeld en op de buitenkant van Austin Hall.

Het omgekeerde boek doet meer dan de kijker terugvoeren naar het Harvard van 1643. Het oorspronkelijke ontwerp, zeggen sommige geleerden, is een herinnering aan een universiteit in de wildernis die zichzelf beschouwde als een voorhoede in de Nieuwe Wereld in het puriteinse leger van Christus. De open boeken stellen het Oude en Nieuwe Testament voor – de waarheid die iedereen in de Bijbel kon lezen. Maar het derde boek vertegenwoordigde de nog ongeschreven waarheid van de toekomst zoals de puriteinen die zagen: het boek der waarheid dat geschreven zou worden bij een tweede komst van Christus. (Puriteinse predikant John Cotton voorspelde dat dit duizendjarig moment zou aanbreken in 1655.) Voor de puriteinen in het zevende jaar van Harvard betekende Veritas meer dan waarheid, of zelfs goddelijke waarheid. Het betekende “vervulling”, de waarheid van een wederkomst.

Een serie Harvard-cursussen over “tastbare dingen”, die geschiedenis en literatuur bestuderen aan de hand van objecten, onderzoekt artefacten zoals het John Harvard-standbeeld als portalen naar alledaagse universums uit het verleden. Woorden met een complexe geschiedenis, zoals het Latijnse motto van Harvard, kunnen ook artefacten uit het verleden zijn.