Een verrassende uitkomst van mijn vier jaar durende onderzoek naar de neurowetenschappen van menselijke agressie voor mijn nieuwe boek Why We Snap, was hoe de reductionistische benadering die ik had gekozen om individueel gewelddadig gedrag te begrijpen in termen van de specifieke neurale circuits die daarvoor verantwoordelijk waren, in omvang explodeerde om menselijk agressief gedrag in massa te belichten – tussen groepen mensen, van bendes tot rassen en naties in oorlog. Brexit is een recent voorbeeld.

Menselijk gedrag is complex. Het kan worden geanalyseerd vanuit veel verschillende perspectieven, van psychologie tot politiek, maar een nieuwe benadering van het bestuderen van agressie vanuit het perspectief van een neurowetenschapper brengt nieuw inzicht dat kan helpen de nutteloze cyclus van verbijstering over de onophoudelijke draaikolk van geweld te doorbreken, die zo prominent is in de geschiedenis van de mens, vanaf de tijd dat we voor het eerst stenen in wapens hakten tot vandaag, toen we atomen tot hetzelfde doel splijten.

In neurowetenschappelijk perspectief is agressie een gedrag. Net als elk ander gedrag dat een dier kan vertonen – drinken, eten, lezen, spreken, de omgeving waarnemen – moet agressie het resultaat zijn van de activiteit van zeer specifieke neurale circuits in de hersenen die zijn gespecialiseerd in het produceren van elk gedrag. Verstoor een van deze specifieke circuits, bijvoorbeeld door een herseninfarct, en een bepaald gedrag – spreken bijvoorbeeld – gaat verloren.

Wat zijn deze circuits van agressie en woede? Hoe worden ze geactiveerd? Hoe worden ze gecontroleerd? De LIFEMORTS mnemonic identificeert 9 specifieke triggers van de verschillende neurale circuits van agressie die onlangs zijn geïdentificeerd met behulp van nieuwe methoden in neurowetenschappelijk onderzoek. In de gedenkwaardige beslissing van het Verenigd Koninkrijk om de Europese Unie te verlaten, is het de “T” trigger in de LIFEMORTS mnemonic van de negen neurale circuits van woede die de actie verklaart.

Het reduceren van menselijk gedrag tot een mechanisch mechanisme is verontrustend voor sommigen, maar nieuwe vorderingen in de hersenwetenschap brengen fundamenteel begrip voor wat lang een verbijsterend onderwerp is geweest. Wat we uit deze analyse van nieuw hersenonderzoek vinden is dat we allemaal deze circuits van woede en agressie in onze hersenen hebben. We hebben ze omdat we ze nodig hebben. De rudimenten van elk van deze neurale circuits die ontworpen zijn om woede en geweld te ontketenen, bestaan ook in de hersenen van andere dieren. Na het ontleden van deze circuits in het individuele menselijke brein, zijn de bevindingen onmiddellijk toepasbaar op hoe woede en agressie van toepassing zijn op massagedrag van mensen in groepen, omdat de gedachten, hartstochten en handelingen van leiders van groepen het product zijn van een individuele geest. Ook de daden van agressie en woede die in elk individu binnen de groep worden ontketend, vereisen dat deze circuits van woede geactiveerd worden in de hersenen van elk individu dat bij het gedrag betrokken is.

De “T” trigger in het LIFEMORTS mnemonic staat voor “stam”. Mensen zijn strikt sociale dieren. Het succes en de overleving van elk individu in de menselijke samenleving is volledig afhankelijk van het lid zijn van een grotere, sterk geïntegreerde samenleving. Slechts weinigen van ons weten hoe je een os moet grootbrengen en slachten, hoe je een I-phone bouwt, hoe je een bankovervaller vangt, of hoe je een geneesmiddel voor het Zika-virus ontdekt, maar als lid van een sterk geïntegreerde en coöperatieve groep draagt ieder van ons op zijn eigen manier bij aan het functioneren van de groep, en dit houdt op zijn beurt ieder van ons als individu in stand en beschermt ons.

• Wat is boosheid?
• Vind een therapeut om te genezen van woede

Voor alle sociale dieren is het definiëren en beschermen van de groep van het grootste belang. Er is niets sinister aan dit feit. Per definitie bestaat er geen groep als de grenzen van die groep niet duidelijk zijn afgebakend en beschermd. In de dierenwereld, net als bij de mens, zijn geweld en agressie de manier waarop de sociale groep van dieren in stand wordt gehouden. Dit is vooral het geval bij primaten, maar ook bij vele andere gewervelde en ongewervelde groepen is dit het geval. Afgezien van de details van ideologie of politieke standpunten, economie, of andere complexe kwesties die worden opgeroepen bij het verklaren van het gedrag van naties, is het dit neurale circuit in onze hersenen dat is ontworpen voor het verdedigen van onze stam – de T-trigger van woede en agressie – dat aan het werk is in Brexit. Erkenning van deze biologische imperatief kan verklaren voor de verbijstering van veel analisten perplex door wat sommigen zien op een strikt rationeel niveau als zijnde zelf-destructief voor het Verenigd Koninkrijk, met potentieel schadelijke repercussies weerkaatsen over de hele wereld.

Kijk eens naar Brexit door de lens van een neurowetenschapper. We weten dat de mens van vandaag dezelfde hersenen heeft als 100.000 jaar geleden, toen de vroege mens over de open vlaktes van Afrika zwierf. Neuroanalogen zien dat een groot deel van het menselijk brein gewijd is aan het opsporen en afweren van bedreigingen, net als in de hersenen van veel andere dieren. Een ontmoeting met een vreemde stam in de prehistorie vormde een reëel gevaar in de “survival-of-the-fittest”-competitie om beperkte hulpbronnen in de oude wereld. Dit is de reden waarom woede en geweld onmiddellijk worden uitgelokt bij het ontmoeten van vreemde groepen. Wij zijn erop ingesteld om op “anderen” te reageren als een potentiële bedreiging.

Niet-invasieve methoden om het menselijk brein te bestuderen onthullen dat de neurocircuits voor tribaal gedrag, dat wil zeggen, het onmiddellijk onderscheiden van een persoon als “wij van hen,” in de prefrontale cortex werkt. Sneller dan we bewust kunnen waarnemen, identificeert dit circuit iedereen die we tegenkomen als ons of hen, binnen 170 duizendste van een seconde nadat we hen voor het eerst hebben gezien. Dit onmiddellijke onderbewuste onderscheid is van vitaal belang voor de menselijke overleving.

De omgeving is sinds de prehistorie ingrijpend veranderd en we leven niet meer in de natuurlijke wereld. We leven in een kunstmatige omgeving die we hebben gecreëerd, maar de hulpbronnen die in menselijke behoeften voorzien, zijn beperkt en zullen altijd beperkt blijven. De definitie van “wij” of “zij” is niet aangeboren; zij wordt door ervaring aangeleerd. De angst die een blanke automatisch in zich voelt opkomen bij het zien van een jonge zwarte man met dreadlocks en een spijkerbroek die van achteren afzakt zodat zijn boxershort blootligt, is het onmiddellijke gevolg van het feit dat hij heeft geleerd dat bendeleden in de binnenstad er vaak zo uitzien, en dat deze persoon een van “hen” zou kunnen zijn.

Coalescence in coöperatieve functionele groepen is de sleutel tot menselijk succes op deze planeet, en het zal altijd waar zijn voor deze naakte aap, die zo slecht uitgerust is om alleen te overleven. Dit neurale circuit is wat de verklaring is voor het opmerkelijke vermogen van jongens op het basketbalveld om zich willekeurig op te delen in “shirts of skins” en dan verder te gaan met te concurreren op het hoogste niveau van fysieke bekwaamheid en de maximaal mogelijke cognitieve snelheid om samen te werken als een team in een complexe situatie in de richting van een gemeenschappelijk doel. Dit is hetzelfde circuit dat twee teams in staat stelde tegen elkaar op te boksen om de eerste menselijke voetstappen op het maanoppervlak te zetten. Het tweesnijdende zwaard van het T-circuit is wat raciale en religieuze haat en geweld ontketent, maar de T-trigger is ook onze redding.

Het dilemma is dat ditzelfde T-circuit van woede en agressie dat ons kan verdelen, precies hetzelfde circuit is dat ons verenigt. De vorming van de EU was het resultaat van het herdefiniëren van het versplinterde Europese continent tot een verenigde groep. Zolang alle leden zichzelf zagen als behorend tot dezelfde grotere groep, verenigde dit T-circuit hen en versterkte het een coöperatieve interdependente groep die nu zou worden uitgelokt tot woede en agressie ter verdediging van deze grotere groep.

De Engelsen omarmden niet volledig de grotere groep die Europa verenigde in de EU. Engeland, bijvoorbeeld, behield het pond sterling als zijn munt, terwijl Ierland zich bij Europa aansloot door de nieuwe gemeenschappelijke munt van de euro in te voeren. Door de eenmaking en vermenging van wat in heel Europa als verschillende groepen, verschillende culturen en verschillende godsdiensten werd beschouwd, voelden de Engelsen zich bedreigd in hun groepsidentiteit en in de middelen die nodig waren om hen in stand te houden (economische kansen). Brexit is het gevolg van het niet erkennen en respecteren van dit fundamentele kenmerk van het menselijk brein, waarbij de T-trigger van woede ons ofwel verenigt ofwel verdeelt. Ongeacht de ideologie, economische theorie of politieke details, dit is een kernfunctie in het brein van ieder van ons – niet uniek voor de Britten. Die T-trigger zal nu de overblijvende leden van de EU ertoe aanzetten defensief en boos op te treden om het VK uit te wijzen.

Dergelijk factionalisme dat in Brexit naar voren komt, lijkt de hele wereld te overspoelen. We zien het duidelijk opkomen in de presidentiële politiek, in godsdienstoorlogen, in reacties op immigranten en oorlogsvluchtelingen, in misselijkmakende massaschietpartijen door individuen die geweld plegen tegen “anderen” om “ons” te beschermen – of het nu Afrikaanse Amerikanen zijn die in de kerk aanbidden, jonge homo’s die dansen in een nachtclub, jonge mensen in Oslo die worden afgeslacht in naam van de blanke suprematie, of het disfunctioneren door factievorming dat het Amerikaanse Congres heeft lamgelegd en de politieke partijen – zowel de Democraten maar vooral de Republikeinen – uiteen doet spatten in “wij tegen zij”.” Er zijn redenen voor het toenemende tribalisme; bijvoorbeeld het internationale reizen met hoge snelheid en de ogenblikkelijke elektronische communicatie over de hele wereld vergroten de mogelijkheden voor ontmoetingen en conflicten tussen mensen die anders zijn. Welke gebeurtenis dit menselijk hersencircuit ook aanzet tot actie tegen de buitengroep, het leidt maar tot één resultaat: woede en geweld. Als Amerikanen hebben we dit in onze eigen geschiedenis op gruwelijke wijze zien gebeuren in een Burgeroorlog die aan meer Amerikanen het leven kostte dan alle andere oorlogen die Amerika heeft gevoerd bij elkaar.

Deze biologie van woede en agressie kan niet worden genegeerd. Een oplossing kan alleen worden gevonden door deze biologische noodzaak te erkennen en de onderliggende redenen aan te pakken voor de waargenomen vervreemding van grote groepen mensen wanneer zij zich binnen een groep beginnen te ontwikkelen, en vervolgens een beroep te doen op ditzelfde krachtige neurale circuit van de T-trigger om zich, ongeacht individuele verschillen, te verenigen in een grotere gemeenschappelijke groep. De Verenigde Staten zijn, net als het Verenigd Koninkrijk, veel meer dan de som der delen wanneer zij verenigd zijn als een groep die samenwerkt met een gemeenschappelijke identiteit en een gemeenschappelijk doel. Ondanks ideologische verschillen en de mislukkingen van het communisme die de USSR en andere communistische landen over de hele wereld verdeelden, was de enige kracht van dat systeem “solidariteit”. Die kracht kwam voort uit de T-trigger die in de hersenen van de mens was gesmeed om te overleven in een gevaarlijke wereld van beperkte middelen, net als de wereld die wij vandaag bewonen.