De CAT-scan (ook wel CT-scan genoemd) is bekend van naam, maar weet u echt wat het is en begrijpt u hoe het werkt? Een CT-scan is meestal een van de eerste onderzoeken bij de evaluatie van een beroerte, vooral bij een acute beroerte op de spoedeisende hulp. Deze test kan abnormale gebieden in de hersenen tonen, en kan helpen bepalen of deze gebieden worden veroorzaakt door onvoldoende bloedstroom (ischemische beroerte), een gescheurd bloedvat (bloeding), of een ander soort probleem. CT-scans kunnen op elk deel van het lichaam worden gemaakt, maar de informatie hier is alleen van toepassing op CT-scans van het hoofd.

Wat is een CT-scan?

Een CT-scan maakt gebruik van röntgenstralen om foto’s van uw schedel en hersenen te maken. De patiënt ligt in een tunnelvormig apparaat terwijl het binnenste van het apparaat ronddraait en vanuit verschillende hoeken röntgenfoto’s van het hoofd maakt. Deze foto’s worden later door computers gebruikt om een beeld te maken van een “plak” (of dwarsdoorsnede) van de hersenen.

Waarom gebruiken artsen CT-scans?

CT-scans gebruiken computers en roterende röntgenmachines om beelden te maken van plakjes, of dwarsdoorsneden, van de hersenen. In tegenstelling tot andere technieken kunnen CT-scans (en MRI-scans) de binnenkant van het hoofd laten zien, inclusief zacht weefsel, botten, hersenen en bloedvaten. CT-scans kunnen vaak de grootte en de locaties van hersenafwijkingen door tumoren, bloedvatdefecten, bloedklonters en andere problemen laten zien. CT-scans zijn een primaire methode om vast te stellen of een beroerte ischemisch of hemorragisch is.

Diagnosticeert een CT-scan altijd een beroerte?

Nee. Zelfs als u een beroerte hebt, kan deze om verschillende redenen niet worden gezien op een CT-scan. In veel gevallen ziet het betrokken deel van de hersenen er de eerste uren na het begin van de beroerte niet abnormaal uit. Ook kan het gebied van de beroerte te klein zijn om op de CT-scan te worden gezien, of het kan in een deel van de hersenen (hersenstam of kleine hersenen) liggen dat op de CT-scan niet goed in beeld kan worden gebracht. Afhankelijk van de resultaten van de CT-scan kan het zijn dat uw arts aanvullend onderzoek wil laten doen, waaronder een MRI-scan. MRI kan nauwkeuriger zijn voor beroertes en andere aandoeningen, maar het duurt langer en is vaak niet beschikbaar in noodgevallen.

Wat gebeurt er tijdens een CT-scan?

U verwijdert alle metalen voorwerpen die de kwaliteit van de beelden kunnen verminderen (dit omvat sieraden, brillen, kunstgebitten en haarclips). U kunt ook worden gevraagd uw kleding uit te doen en een patiëntenjas aan te trekken. Een technoloog zal u helpen om met uw gezicht naar boven op de scantafel te gaan liggen, met uw hoofd in de richting van het “donutgat” van de CT-scanner. De technoloog plaatst u op de tafel en eventueel wordt een apparaat gebruikt om uw hoofd op zijn plaats te houden. Daarna verlaat hij of zij de onderzoekskamer en gaat naar de controlekamer, waar u nog steeds kunt communiceren via de intercom.

Een intraveneuze kleurstof (contrastvloeistof) kan worden toegediend, via een injectie. Dit kan helpen om eventuele abnormale gebieden op de scan te markeren.

Tijdens het maken van de CT-beelden is het belangrijk dat u stil op de tafel ligt, die heel langzaam zal bewegen om de hersenen in beeld te brengen. Het is normaal dat de CT-scanner tijdens het onderzoek een zoemend geluid maakt, dus u hoeft zich niet te verontrusten. De tafel zal enkele millimeters per keer bewegen om beelden van kleine plakjes van de hersenen te verkrijgen, totdat het onderzoek is voltooid. De procedure duurt meestal tussen 20 minuten en een uur.

Wat zijn de risico’s van CT-scans?

De test is pijnloos en er zijn weinig bijwerkingen. Bij de CAT-scan wordt zeer weinig röntgenstraling gebruikt. Als u contrastvloeistof krijgt toegediend, bestaat er een kans op een allergische reactie. Deze reactie kan ernstig zijn en kan behandeling met de juiste medicijnen vereisen. Als u allergisch bent voor bepaalde voedingsmiddelen of geneesmiddelen, met name zeevruchten of jodium, is het belangrijk dat u de technoloog hiervan vóór de procedure op de hoogte brengt. U moet de technoloog ook vertellen of u zwanger zou kunnen zijn.

Hoe werkt een CT-scan?

CT is gebaseerd op dezelfde principes als gewone röntgenstralen. De röntgenstraling wordt door de verschillende delen van het lichaam anders geabsorbeerd. Bot absorbeert de meeste röntgenstraling, zodat de schedel wit op het beeld verschijnt. Water (in de hersenkamers of met vloeistof gevulde holten in het midden van de hersenen) absorbeert weinig, en verschijnt zwart. De hersenen hebben een gemiddelde dichtheid en zien er grijs uit. De meeste ischemische beroertes zijn minder dicht (donkerder) dan normale hersenen, terwijl bloed bij een bloeding dichter is en er op de CT wit uitziet.

Bij CT-beeldvorming van de hersenen wordt een waaierstraal van röntgenstralen door de schedel naar buiten gezonden, en een apparaat aan de andere kant van de scanner pikt de verschillende sterktes van de röntgenstralen op. Nadat de röntgenbuis en de detector één rotatie van 360° hebben gemaakt, is het beeld van één doorsnede (enkele millimeters breed) genomen. Tijdens deze rotatie worden honderden momentopnamen gemaakt, die later door een computer worden gebruikt om het uiteindelijke beeld te maken.