Heldere uitleg van aandoeningen van de nekwervelkolom die nekpijn veroorzaken

Inleiding: Degeneratieve halswervelkolomaandoeningen

De meeste mensen hebben wel eens nekpijn gehad. In de overgrote meerderheid van de gevallen is dit een goedaardige, zelfbeperkte klacht. De symptomen worden meestal beschreven als een pijnlijke of stijve nek, die al dan niet verband kan houden met een kleine verwonding. Patiënten wijten dit vaak aan een “koude wind” of “verkeerd slapen”, wat al dan niet een factor kan zijn.
In de meeste gevallen zijn degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom verantwoordelijk. Degeneratieve “ziekte” zijn de veranderingen die gepaard gaan met slijtage van de wervelkolom of ouderdom. Hoewel het een van de meest voorkomende oorzaken van nekpijn is, is het soms ook de moeilijkst te behandelen.

De focus van dit artikel is een bespreking van degeneratieve aandoeningen van de cervicale wervelkolom. Deze treffen volwassen patiënten van elke leeftijd, met een tendens voor bepaalde aandoeningen om bepaalde leeftijdsgroepen te treffen. Cervicale schijfhernia’s zijn karakteristieker bij jongeren (jonger dan 40 jaar), terwijl cervicale spondylose en stenose typisch worden aangetroffen bij oudere patiënten.

Definitie: Cervicale Degeneratieve Ziekte

Als patiënt ligt de eerste vraag voor de hand. “Wat is degeneratieve ziekte van de wervelkolom?”

In alle eerlijkheid, de academische leiders van de wervelkolom wereld zijn momenteel na te denken over deze zelfde vraag. Wat we bedoelen is dat wervelkolom artsen kunnen herkennen en behandelen degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom, maar zijn vaak onduidelijk hoe de aandoening eigenlijk ontstaat, behalve om het toe te schrijven aan leeftijd.

Tot op heden, de meeste theorieën over hoe de wervelkolom degenereert blijven slechts dat-theorieën. Hoewel deze theorieën vaak goed doordacht en redelijk zijn, is het buitengewoon moeilijk ze te bewijzen. Hoe dan ook, het is de moeite waard om te proberen ze te begrijpen, omdat ze de beste verklaring zijn die we hebben om degeneratieve ziekte van de wervelkolom op dit moment te verklaren.

Degeneratieve ziekte van de wervelkolom verwijst naar een afbraak van de normale architectuur van de verschillende onderdelen van de halswervelkolom.

Normaal gezien is de nek zeer flexibel. Zoals u bij uzelf kunt aantonen, kan de nek het hoofd bijna 180° van links naar rechts draaien, naar voren buigen om de kin tegen de borst te drukken, naar achteren strekken om de achterkant van het hoofd bijna tegen de bovenrug te drukken, en het hoofd naar de schouder buigen (en alle bereiken tussen deze basisbewegingen in). Deze bewegingen worden mogelijk gemaakt door de verschillende gewrichten van de cervicale wervelkolom.

Er zijn zeven cervicale beenderen in de wervelkolom. Deze staan bekend als wervels en kunnen worden vergeleken met de wagons van een passagierstrein. De wagons van de trein zijn op zichzelf stijf en kunnen niet buigen. Elke wagon (wervel) is verbonden met zijn buur door een gewricht. Het gewricht maakt beweging tussen de wagons mogelijk.

Zoals in de wervelkolom, kan het samenvoegen van een aantal wagons een totale beweging mogelijk maken. Hoe meer gewrichten en wervels (het meervoud van wervel), hoe meer beweging is toegestaan.

In tegenstelling tot de gewrichten van de auto, zijn de nekwervels verbonden door drie gewrichten. Dit geeft de wervelkolom meer stabiliteit, terwijl toch beweging mogelijk blijft. De uitersten van de beweging moeten worden beperkt vanwege de kwetsbare “vracht” die de wervels vasthouden – het ruggenmerg. Zoals de mensen in de wagons van de trein, bevindt het ruggenmerg zich in het midden van de wervels.

Op dit punt is een verduidelijking van de termen belangrijk. “Wervelkolom” verwijst naar de benige delen. Dit zijn de wervels die hierboven zijn beschreven. “Ruggenmerg” zijn de zenuwelementen die binnen de ruggengraat van de hersenen naar de rest van het lichaam lopen. Het ruggenmerg zendt signalen (bio-elektrische en biochemische) uit die alle functies (spieren en gevoel) onder dat niveau besturen. De functie van de wervelkolom is het ruggenmerg te beschermen tegen letsel tijdens beweging en activiteit.

Gewrichten bestaan uit twee tegenover elkaar liggende oppervlakken van bot. Sommige gewrichten zijn bedekt met glad, glinsterend kraakbeen. De gladde eigenschappen van het kraakbeen zorgen ervoor dat de twee oppervlakken gemakkelijk ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. De facetgewrichten van de halswervelkolom hebben deze eigenschappen.

Photo Source: SpineUniverse.com

Het hoofdgewricht tussen twee halswervels wordt daarentegen gevormd door een grote sponsachtige massa, de tussenwervelschijf. Deze schijf zit tussen de twee brede platte oppervlakken van de wervellichamen. De tussenwervelschijf bestaat uit gespecialiseerde materialen die fungeren als een zachte “lijm” tussen de botten, terwijl ze toch kunnen bewegen. De tussenwervelschijf is uiterst belangrijk voor de stabiliteit van de wervelkolom. Het is echter een frequente plaats van degeneratie of afbraak.

Op een andere manier kan de tussenwervelschijf worden beschouwd als een kussen tussen twee botten. Het kussen kan zachtjes weerstand bieden aan de neerwaartse krachten die door het gewicht en de beweging van het hoofd op de wervels worden uitgeoefend. Een goed kussen is dik en zacht en functioneert het best. Het laat enige beweging tussen de wervels toe. Omdat het kussen goed vastzit aan beide botten, weerstaat het de neiging van de botten om scheef te gaan staan. Na verloop van tijd en door gebruik kan het kussen platter worden.

In deze toestand biedt de schijf niet langer voldoende demping tussen de wervels. De botten komen dan steeds dichter bij elkaar te liggen. Omdat de tussenwervelschijf niet langer de krachten kan opvangen die hij gewoonlijk uitoefent, worden de andere gewrichten van de wervelkolom gedwongen deze extra belastingen op zich te nemen. De twee kleinere glijdende gewrichten (facetgewrichten, fah-set) worden zwaarder belast.

Omdat zij ontworpen zijn om slechts een klein deel van de krachten van de wervelkolom op te vangen, begint het voorheen glinsterende, gezonde kraakbeen af te breken. Als het kraakbeen degenereert, komt het onderliggende bot bloot te liggen en begint een ontstekingsreactie. Dit veroorzaakt irritatie van het gewricht, wat tot pijn kan leiden. Dit leidt tot een vicieuze cirkel van gebeurtenissen. Hoe meer de facetgewrichten gedegenereerd raken, hoe minder ze in staat zijn om de toegenomen belasting te verdragen. Er wordt dus meer gevraagd van de tussenwervelschijf, waardoor deze ook verder degenereert (of afbreekt). De veranderingen in de tussenwervelschijf en de facetgewrichten zijn op dit moment niet omkeerbaar.

Voorbeelden van Degeneratieve Cervicale Aandoeningen

Cervicale Spinal Stenosis
Een belangrijk kenmerk van discusdegeneratie is de reactie die het bot ondergaat. Omdat de normale verhoudingen van de botten verloren zijn gegaan, ontstaat er een toestand van instabiliteit. Dit verwijst naar een wervel die op een abnormale manier beweegt ten opzichte van de volgende wervel.

Om te proberen deze overmatige beweging te stabiliseren, groeit het bot naar buiten. Deze uitgroeisels worden osteofyten genoemd. Osteofyten kunnen worden gevonden in de buurt van de discusruimten en rond de facetgewrichten. Osteofyten nemen ruimte in beslag. Als ze groeien in gebieden waar zenuwen of het ruggenmerg in de buurt zijn, kunnen ze deze structuren belemmeren of beknellen. Dit kan pijn, gevoelloosheid, tintelingen of zwakte veroorzaken, in verschillende mate. Dit staat bekend als cervicale stenose.

Foto Bron: SpineUniverse.com

Cervicale Disc Herniation
Disc degeneratie kan soms een iets ander verloop hebben. Tijdens het proces van het dragen van verhoogde mechanische belastingen, kan het buitenste aspect van de schijf, bekend als de anulus fibrosus, onder druk komen te staan. Na verloop van tijd kunnen zich kleine scheurtjes in de anulus vormen.

Deze buitenste ring houdt normaal gesproken het zachte, gel-achtige centrum van de schijf binnen. De gelkern, ook wel nucleus genoemd, kan door een anulus-scheur uit de schijf worden geslingerd. Dit wordt een discushernia genoemd. Als de discus hernieert in de richting van het ruggenmerg of de zenuwwortel, kan dit neurologische aantasting veroorzaken. Discushernia’s in de halswervelkolom kunnen ernstig zijn. Als ze ernstig genoeg zijn, kunnen ze verlamming van zowel de bovenste als de onderste ledematen veroorzaken, hoewel dit uiterst zeldzaam is.

In de meeste gevallen klaagt een patiënt over nekpijn die gepaard gaat met uitstralende pijn naar één arm. Dit wordt veroorzaakt door beknelling van een zenuwwortel, en niet door het ruggenmerg zelf. Sommige hernia’s lossen na verloop van tijd vanzelf op of slinken. Soms kunnen discushernia’s blijven bestaan, met langdurige klachten en neurologische problemen tot gevolg, wat kan leiden tot chirurgische overwegingen.

Cervicale Spondylose
Dit nogal uitgebreid klinkende woord is eigenlijk niets meer dan een beschrijving van wat er gebeurt met de overgrote meerderheid van onze halswervels als we ouder worden. De term spondylose verwijst naar de benige vergroeiingen die gepaard gaan met het ouder worden van de wervelkolom.

Hoewel men veronderstelt, zoals besproken, dat osteofyten ontstaan door micro-instabiliteit en discusdegeneratie, is dit niet zeker. Het is bekend dat een hoog percentage van patiënten zonder nekpijn of andere symptomen spondylose van de wervelkolom heeft.

Bij sommige mensen kan spondylose echter wel gepaard gaan met nekpijn. Spondylose is waarschijnlijk het eindresultaat van discusdegeneratie die al heel lang aanwezig is.

Differentiële diagnose: Uitzoeken wat de oorzaak van uw pijn is

Wat kan nog meer de oorzaak zijn van mijn nekpijn?
De diagnose van degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom begint met een goede anamnese en lichamelijk onderzoek. Doorgaans hebben patiënten nekpijn. Dit is een veel voorkomende klacht waarmee ze naar de dokter komen. Helaas is nekpijn een veel voorkomende klacht bij de overgrote meerderheid van de mensen die niets meer hebben dan een stijve nek. Het is belangrijk om nekpijn die verband houdt met degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom te onderscheiden van andere, ernstiger aandoeningen.

Spierverrekkingen kunnen milde pijn veroorzaken. Dit kan variëren van af en toe een “stijve nek” (door uw nek te lang in één positie te houden, zoals tijdens de slaap) tot nekpijn als gevolg van een aanrijding met een motorvoertuig bij lage snelheid (whiplash)

De pijn en gevoeligheid zijn niet diep en blijven meestal beperkt tot de omliggende spieren rond de nek. Vaak is één zijde meer symptomatisch dan de andere. Spierverrekkingen onderscheiden zich van degeneratieve aandoeningen door hun zelfbegrensde beloop. Spierverrekkingen verdwijnen meestal, of verbeteren tenminste drastisch, binnen een paar dagen tot weken. Pijn die langer dan 3 weken aanhoudt zonder verbetering kan geen spierverrekking zijn en andere diagnoses moeten worden overwogen.

Patiënten met reumatoïde artritis kunnen nekpijn hebben. Het is belangrijk dit te herkennen. Elke patiënt met reumatoïde artritis zou röntgenfoto’s van de nek moeten laten maken. Deze patiënten kunnen instabiliteit in de bovenste halswervelkolom ontwikkelen die het ruggenmerg in gevaar kan brengen. Dit is gemakkelijk te herkennen op gewone röntgenfoto’s.

Nekpijn kan een presenterend symptoom zijn van meningitis, een infectie van de hersenen en de bekleding van het ruggenmerg. Meningitis kan vele oorzaken hebben en kan besmettelijk zijn.

Hoewel nekpijn waarschijnlijk het meest voorkomende symptoom is, is het belangrijk om de andere tekenen te herkennen. Patiënten zijn vaak extreem gevoelig voor licht, prikkelbaar, hebben hoge koorts, en verdragen eigenlijk heel weinig beweging van de nek. Hoewel het zelden voorkomt, is deze diagnose zeer ernstig en moet een individu dringend medische zorg zoeken.

Andere soorten infecties kunnen ook in de nek voorkomen. Infectie kan optreden in het bot of de tussenwervelschijf. Dit komt vaker voor bij oudere patiënten die een zwak immuunsysteem kunnen hebben. Ook hier kan, net als bij meningitis, een voorgeschiedenis van koorts van belang zijn, maar er is geen sprake van overgevoeligheid voor fel licht.

Tumoren kunnen ook nekpijn veroorzaken. Een manier om tumor klinisch te onderscheiden van degeneratieve aandoeningen is de aanwezigheid van gegeneraliseerde, of constitutionele, symptomen. Ongewild gewichtsverlies, gevoel van extreme lethargie, aanhoudende lage koorts en nachtelijk zweten zijn typische constitutionele symptomen. Een voorgeschiedenis van kanker elders is ook een aanwijzing, aangezien de meerderheid van de tumoren in de nek uitzaaiingen (of uitzaaiingen) zijn van een kanker in de long, prostaat, nier of borst.

Wat te doen als u denkt dat u nekpijn heeft door een degeneratieve spinale aandoening

Alleen een arts kan u met zekerheid vertellen wat de oorzaak is van uw nekpijn. Hij of zij zal de aandoening aan de wervelkolom aanwijzen die tot uw pijn leidt, dus als u aanhoudende pijn heeft, maak dan een afspraak met uw arts.

Commentaar door Edward C. Benzel, MD

Garfin en Bono hebben een welsprekend proefschrift gemaakt voor de consument over degeneratieve aandoeningen aan de halswervelkolom. Zij hebben een vijfdelige discussie gegeven die de talloze diagnoses en potentiële problemen omvat die de degenererende en ouder wordende halswervelkolom teisteren. Zij hebben de anatomie geschetst en de meeste pathologische processen behandeld die de halswervelkolom aantasten. Voor de symptomatische consument zijn de delen drie, vier en vijf bijzonder onthullend, omdat zij inzichtelijke “informatie uit de eerste hand” geven over het besluitvormingsproces dat de actieve deelname van zowel de patiënt als de arts vereist. Deze vijfdelige serie is een “must read” voor patiënten die een chirurgische ingreep overwegen voor cervicale degeneratieve ziekte. Drs. Garfin en Bono verdienen een hartelijke felicitatie voor het verstrekken van deze informatie.