Na bijna 2000 jaar te zijn verguisd als de belichaming van verraad, werd gisteren eindelijk de kant van Judas Iskariot’s verhaal gepubliceerd. Dankzij een nieuw ontdekt evangelie op Judas’ naam, weten we nu wat zijn excuus was: Jesus made me do it.

Het Evangelie van Judas, een fragiele koppeling van een in leer gebonden papyrus waarvan men denkt dat het rond AD300 werd gegraveerd, werd gisteren onthuld in Washington door de National Geographic Society, en het betekent een radicale make-over voor een van de slechtste reputaties in de geschiedenis.

Volgens deze versie van de gebeurtenissen volgde Judas niet alleen bevelen op toen hij Jezus overleverde aan zijn vervolgers, maar was hij ook Christus’ meest vertrouwde discipel, uitgekozen om mystieke kennis te ontvangen.

Volgens het 26 pagina’s tellende evangelie, dat in de oude Koptische taal is gekopieerd naar een Grieks origineel dat meer dan honderd jaar ouder is, zei Jezus tegen Judas: “Ga weg van de anderen en ik zal je de geheimen van het koninkrijk vertellen. Het is mogelijk voor je om het te bereiken, maar je zult veel verdriet hebben.”

In de dagen voor de noodlottige Pesach-vakantie, zei Jezus ook tegen Judas: “Gij zult hen allen overtreffen. Want jij zult de man opofferen die Mij kleedt.” Deze zin suggereert volgens bijbelgeleerden dat Jezus Judas koos om hem te helpen zijn bestemming te bereiken door hem te bevrijden van zijn aardse lichaam.

“Het is een opvallend contrast met het negatieve beeld van Judas als de verrader bij uitstek,” zei Marvin Meyer, een bijbelgeleerde van de Chapman University in Californië die hielp bij het vertalen van het evangelie. “De figuur van Judas wordt vaak afgeschilderd als de slechte Joodse persoon die Jezus aangaf om gedood te worden.”

Het is echter onwaarschijnlijk dat de documenten op het punt staan een totale rehabilitatie van de naam Iscariot te ontketenen, met heiligdommen in zijn naam en lezingen uit zijn evangelie bij kerkdiensten, laat staan een filmbehandeling door Mel Gibson.

De eerste reactie van christelijke geleerden was op zijn hoede. Zelfs als het evangelie authentiek is, zeiden ze, lijkt het het werk te zijn van een bepaalde 2e-eeuwse sekte, de gnostici, die er andere overtuigingen op nahielden dan de heersende kerk en die lang geleden tot ketters werden verklaard.

De leidende bijbelgeleerde en vertaler van de dode zee rollen, professor Geza Vermes van de Universiteit van Oxford, zei: “Het document is van belang voor de ideeën van de gnostici, maar het voegt vrijwel zeker niets toe aan ons begrip van wat er 150 jaar voordat het werd geschreven is gebeurd.”

Maar het Evangelie van Judas zal zeker meer aandacht vestigen op de gnostici, wier geloof dat zij geheime kennis bezaten die tot verlossing leidt, resoneert met new-age mystiek. Een andere gnostische tekst, het Evangelie van Maria Magdalena, dat een eeuw geleden werd ontdekt, heeft de laatste tijd veel publiciteit gekregen door The Da Vinci Code.

Het manuscript dient ook als een herinnering dat de vier evangeliën in het Nieuwe Testament niet de enige versies van Jezus’ leven waren in de vroegchristelijke tijd, volgens Bart Ehrman, een professor in religiestudies aan de Universiteit van North Carolina, bij de onthulling ervan gisteren. “In de strijd tussen christelijke groepen om bekeerlingen te winnen, kwam er slechts één als overwinnaar uit de bus,” zei hij. “Het verklaarde zichzelf orthodox en alle anderen ketters.”

Het is bekend dat het Evangelie van Judas bestond vóór AD180, toen het door bisschop Irenaeus van Lyon als ketters aan de kaak werd gesteld. Maar men dacht dat het verloren was gegaan toen de gnostici werden overwonnen in de ideeënstrijd in de beginjaren van het Christendom.

Het papyrus manuscript, ook bekend als een codex, werd in 1978 gevonden in een Egyptische grot. Het circuleerde enige tijd onder antiquiteitenhandelaren voordat het door een verzamelaar in een kluis in Long Island, New York, werd opgeborgen. In 2000 werd het gekocht door een Zwitserse handelaar, die het belang en de snel verslechterende staat ervan inzag en het het volgende jaar overdroeg aan de Maecenas Foundation for Ancient Art in Basel.

“Het manuscript was zo broos, dat het bij de geringste aanraking afbrokkelde,” zei Rodolphe Kasser, een Koptische expert die werd ingeschakeld om het te helpen reconstrueren.

Het heeft vijf jaar geduurd om de fragmenten weer bij elkaar te brengen, het manuscript te vertalen en het te authentificeren. Radiokoolstofdatering door de Universiteit van Arizona toonde aan dat het waarschijnlijk geschreven is tussen AD220 en 340.

Gewetenschappers in Groot-Brittannië wezen erop dat het document enkele decennia na het laatste evangelie in het Nieuwe Testament – dat van Johannes – geschreven lijkt te zijn en minstens een eeuw na de dood van Judas Iskariot.

De Rt Rev John Pritchard, de Church of England Bisschop van Jarrow, zei: “Ik denk niet dat het iets verandert aan de waarheid van het christelijk geloof. Er is lang een theorie geweest dat Judas Jezus wilde wegjagen, om een opstand uit te roepen en de Romeinen te verdrijven en zelfmoord pleegde toen hij zich realiseerde dat hij het bij het verkeerde eind had, maar dat weten we niet en ook niet degene die dit document tientallen jaren na de gebeurtenis heeft geschreven. Dit is niet iets om je vertrouwen op te stellen.”

Toen het Evangelie van Judas werd geschreven, was de basisinhoud van het Nieuwe Testament aanwezig; de criteria voor het kiezen van de geschriften van Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes, in tegenstelling tot één van de 30 alternatieven, waren hun authenticiteit en directe auteursbanden met mannen die Jezus kenden. Andere teksten, waaronder vermoedelijk deze, werden er in de loop der eeuwen uitgezeefd.

Volgens het Evangelie van Judas, zegt Jezus tegen hem: “U zult vervloekt worden door de andere geslachten – en u zult over hen komen te heersen.”

De eerste helft van die profetie is zeker uitgekomen. De tweede helft lijkt, zelfs na de onthullingen van gisteren, nog ver weg.

– Het Evangelie van Judas is zondag om 21.00 uur te zien op National Geographic Channel

{{/ticker}}

{{heading}}

{{#paragraphs}}

{{.}}

{{/paragrafen}{highlightedText}}